توسعۀ صنایع پایین‌دستی مس نیازمند سرمایه‌گذاری است

فردای‌کرمان – گروه اقتصاد: رویداد ملی توسعۀ صنایع پایین‌دستی مس با هدف بالابردن سطح اشتغال،جلوگیری از خام‌فروشی و ایجاد ارزش افزوده آذرماه سال‌جاری همزمان با هفته پژوهش در رفسنجان برگزار می‌شود.

رئیس توسعه کسب‌وکار و امور نوآوری مجتمع مس سرچشمه رفسنجان با اشاره به روال طی شده برای معرفی رویداد،درخصوص نحوۀ انتخاب طرح‌ها و حمایت‌هایی که قرار است از فناوران صورت بگیرد توضیحاتی را ارائه داد.

آقای ابوالفضل احمدی کاظم‌آبادی در گفت‌وگو با خبرنگار فردای‌کرمان با اشاره به  اقدامات انجام شده برای برگزاری این رویداد گفت:«در ابتدای کار سعی کردیم یک سند فنی برای کار تهیه کنیم و سند فنی از این جهت برای ما دارای اهمیت است که موارد فنی طرح‌ها را برای ما پیش‌بینی کرده است».

وی ادامه داد:«تمامی فرآیندها و تکنولوژی‌های تولید که در هفت محور رویداد دسته‌بندی شده و کار با آن‌ها پیش می‌رود را در سند جمع‌آوری شده که این هفت محور شامل زیرساخت،صنعت ساختمان،مواد شیمیایی،انرژی‌های نو،صنایع الکتریکی و صنایع غیرالکتریکی است».

وی خاطرنشان کرد:«سند حتی مثال‌هایی برای توسعۀ صنایع پایین‌دستی در خارج از کشور و مراکز پژوهشی دنیا ذکر کرده و راهنمایی است برای افرادی که هیچ دیدی نسبت به صنایع پایین‌دستی مس ندارند اما تمایل دارند که کارهای پژوهشی آن‌ها به سمت تجاری‌سازی و تولید محصول برود».

رئیس توسعه کسب‌وکار و امور نوآوری مجتمع مس سرچشمه رفسنجان با بیان این‌که تهیۀ سند،زمان و انرژی زیادی از ما گرفت اما یک هادی و راهنما برای ادامۀ کار می‌باشد و بسیار موثر است،گفت:« قسمت فنی سند که شامل تکنولوژی،روش‌های تولید و مثال‌های پایین‌دستی مس است را در سایت بارگذاری کردیم که هر کسی که می‌خواهد ایده بگیرد یا راهنمایی شود و حتی بفهمد کاری را که انجام داده،می‌تواند در صنایع پایین‌دستی مس هم شبیه‌سازی یا تکرار کرد از آن استفاده کند؛ زیرا در بسیاری از موارد کارهایی در صنایع فلزی دیگر انجام شده،اما خود صاحب فناوری نمی‌داند که می‌تواند این ایده را در صنایع مس هم به کار بگیرد».

وی بیان کرد:«بعد از تدوین سند،همکاران بنده در دبیرخانۀ رویداد شروع به شناسایی جامعۀ هدف و مخاطب کرده و شرکت‌های دانش‌بنیان،پژوهشکده‌ها،مناطق ویژه و آزاد فعال،پارک‌های علم و فناوری در کل کشور را شناسایی کردیم و ارتباط برقرار کرده‌اند. حدود ۱۰ روز جمع‌آوری اطلاعات تماس،وقت ما را به خود اختصاص داد،اما برای ما حائز اهمیت بود».

وی یادآور شد:«برای ارتباط بیشتر،سراغ افراد هم رفتیم و اگر در جست‌وجوها،پژوهشکده‌ای را پیدا می‌کردیم که کار عملی یا تحقیقاتی را انجام داده بودند،فرد پژوهشگر را هم پیدا می‌کردیم و ارتباط می‌گرفتیم».

 

دریافت ۴۰ طرح در دبیرخانۀ رویداد

خبرنگار فردای‌کرمان سوال کرد:«کسانی که ایده‌ای دارند و این موضوع را دنبال می‌کنند از کجا می‌توانند مطلع بشوند که شما چه کارهایی را انجام دادید که آن را تکرار نکنند؟ باید به شما مراجعه کنند یا سایتی وجود دارد که از کارها اطلاع پیدا کنند؟». احمدی کاظم‌آبادی پاسخ داد:«متاسفانه یکی از آسیب‌ها همین است،بانک داده و یا مرکز جامع اطلاعاتی وجود ندارد. ما در سند،کارهای مشابه را آورده‌ایم،مثلا گفته شده در صنایع کابل،فلان شرکت کار را انجام می‌دهد و این سطح تکنولوژی را دارد،همین مساله افراد را هدایت می‌کند که دیگر آن قدم را برندارند،اما به‌صورت کاملا شفاف و مشخص متاسفانه نبوده است».

وی ادامه داد:«از سوی دیگر این زمینه بسیار دست‌نخورده و بکر است. متاسفانه به‌خاطر میزان سرمایۀ زیاد برای توسعۀ صنایع پایین‌دستی،این زمینه نه‌تنها در مس،بلکه در خیلی از مواد تولیدی کشور دست‌نخورده مانده و ما به نوعی خام‌فروشی انجام می‌دهیم».

رئیس توسعه کسب‌وکار و امور نوآوری مجتمع مس سرچشمه رفسنجان گفت:«ما با معاونت‌های پژوهشی و روابط‌عمومی ۴۲ دانشگاه،۲۵ پژوهشکده خارج از دانشگاه،۲۵ منطقۀ ویژه یا آزاد اقتصادی ،۱۷ پارک علم و فناوری،۱۷ پژوهشگر مستقل،۹ پژوهشگر برتر دو درصد جهانی هستند و بیش از ۱۱۰ شرکت دانش‌بنیان‌ ارتباط گرفتیم،در پارک بین‌المللی جمهوری اسلامی وابسته به وزارت عتف نیز یک پیش‌رویداد برگزار کردیم و تقریبا سند را کامل برای آن‌ها توضیح دادیم،۱۰۲ پایان‌نامه را بررسی کردیم و از آن‌ها به ۱۰ پایان‌نامه رسیدیم که فناوری مطالعه شده بود و به محصول آزمایشی دست پیدا کرده بودند که یکی از کسانی که این پایان‌نامه را نوشته از کشور مهاجرت کرده و با اساتید راهنمای این فرد در ارتباط هستیم ».

وی توضیح داد:«برای جست‌وجو و دسترسی به اطلاعات پایان‌نامه‌ها از سایت ایرانداک استفاده کردیم. در این زمینه یک درگاه برای جست‌وجو و دسترسی به اطلاعات بود که برای ما بسیار ذی‌قیمت بود،اما فاقد شمارۀ تماس بود که موفق شدیم شماره‌ها را با همکاری دانشگاه به‌راحتی پیدا کنیم».

احمدی کاظم‌آبادی ادامه داد:«با فارغ‌التحصیلان که عمدتا در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری هستند صحبت کردیم تا طرح‌شان را ثبت کنند که ما حمایت تجاری‌سازی را برای آن‌ها انجام دهیم و کار به تولید برسد. اگر طرح این افراد از نظر فنی و اقتصادی قابل دفاع باشد و کمیته ارزیابی رویداد تایید کند،هزینه‌های تولید محصول آزمایشگاهی را در قالب خدمات شتابدهی پرداخت می‌کنیم».

وی یادآور شد:«با ستاد نانو ریاست‌جمهوری،مرکز پژوهش‌های مجلس،نمایشگاه رینوتکس،خانه معدن استان کرمان و نظام‌ مهندسی شش استان ارتباط گرفتیم که این ارتباط صرفا تماس تلفنی نبوده و حتی حدود ۹۰ بستۀ پستی برای تک‌تک این‌نهاد‌ها فرستاده‌ایم تا اطلاع رسانی بصری نیز صورت گیرد. همچنین فرد تاثیرگذار و عامل را پیدا کردیم و پیگیری را از طریق تماس با آن‌ها انجام دادیم».

وی اظهار کرد:«برنامه‌ریزی و انجام ارتباطات جواب داد و الان نزدیک به ۴۰ طرح به دبیرخانه رویداد رسیده است».

احمدی کاظم‌آبادی افزود:«این طرح‌ها از تمام کشور دریافت شده،از تبریز،تهران،بابلسر،سمنان،اصفهان،شیراز،کردستان،زاهدان،زنجان و رفسنجان طرح‌ها ارسال شده‌اند».

 

سبدی از سرمایه‌گذاران را جمع کردیم

وی با اشاره به نحوۀ حمایت از طرح‌ها و ایده‌ها توضیح داد:«اگر طرح در مراحل اولیۀ فناوری باشد ما هزینه‌های تولید نمونه را پوشش می‌دهیم اگر نیاز به خرید یا اجارۀ تجهیزات باشد انجام می‌شود،مواد آزمایشگاهی تهیه می‌شود،هزینه‌های استفاده از افراد متخصص برای کمک نیز پرداخت می‌شود تا فناور و صاحب ایده به محصول نمونه (MPV) برسد».

رئیس توسعه کسب‌وکار و امور نوآوری مجتمع مس سرچشمه رفسنجان گفت:«مرحلۀ بعدی برای کارهایی هستند که MPV را دارند و در رویداد شرکت کردند،یک آسیب‌شناسی کردیم که چرا افراد و شرکت‌هایی که نمونه دارند و مطالعات بازاری هم برای آن‌ها شده،نمی‌توانند رضایت سرمایه‌گذار را جلب کنند و سرمایه سمت آن‌ها نمی‌آید. ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که پول نقد دست مردم بسیار زیاد است و اگر به یک نفر ثابت شود خرید یک محصول مفید است حتما این کار را انجام می‌دهد،پس ما نتوانستیم به سرمایه‌گذار ثابت کنیم طرح‌ها می‌توانند سودآوری داشته باشند،مخصوصا در حجمی مانند ۱۰۰ یا ۲۰۰ میلیارد تومان،سوددهی در حد ۲۰ تا ۳۰ درصد هم برای سرمایه‌گذار رضایت‌بخش است».

وی خاطرنشان کرد:«بر اساس این آسیب‌شناسی،برای سه طرح برتری که برای سرمایه‌گذاری ثبت می‌شوند تهیۀ FS و بیزینس‌پلن معتبر را به‌عنوان جایزه قرار دادیم. چند موسسه در تهران هستند که ارزیاب‌های خیلی خوب و قابل اعتمادی هستند و گواهینامه صادر می‌کنند،ما برای سه تیم اولی که در این مرحله پذیرفته می‌شود این هزینه را متقبل می‌شویم. حتی اگر سرمایه‌گذاران این رویداد سرمایه‌گذاری را انجام ندهند،fs تهیه شده را می‌توان به هر سرمایه‌گذار دیگری ارائه کرد».

وی تاکید کرد:«برای کسی که با این ادبیات آشنایی داشته باشد و از فناوری خود مطمئن باشد این می‌تواند بهترین جایزه باشد،اما کار را این‌جا متوقف نمی‌کنیم،صندوق سی‌وی‌سی شرکت مس تفاهم‌نامۀ سرمایه‌گذاری را منعقد کرده که بین ۲۰ تا ۱۰۰ درصد سرمایه‌گذاری لازم را روی این طرح‌ها انجام می‌دهد،از ابتدای سال هم با چندین نهاد تامین سرمایه با هدف تشکیل سبد سرمایه‌گذاری در ارتباط بودیم،که فرآیند آن هم با سرمایه‌گذاری و اقدامات و استراتژی مناسب در این خصوص اتخاذ شده است».

احمدی کاظم‌آبادی توضیح داد:« ازجمله اجزاء سبد سرمایه‌گذاران،صندوق‌های تامین مالی جمعی،صندوق‌های دولتی و حمایت‌های دولتی هستند و این‌ها کنار هم قرار می‌گیرند و یک کسب‌وکاری که مطالعات فناوری آن را شتاب‌دهند،متقبل شده و به محصول رسیده است و دوباره شتاب‌دهنده مطالعۀ بازار آن را هم انجام داده و بازار و موفقیت آن کسب‌وکار هم تضمین شده است،پول را می‌گذارند و این کسب‌وکار شکل می‌گیرد و محصول تولید می‌شود».

وی ادامه داد:«علاوه بر موارد ذکر شده برای همۀ واحدهایی که به محصول رسیدند و شرکت‌هایی که در این مرحله در قالب طرح‌های مشتاق سرمایه‌گذاری ثبت‌نام کردند و شرکت‌هایی که در ابتدای این رویداد به‌عنوان شتاب‌دهی ثبت شدند که بعد از شش‌ماه به محصول می‌رسند،رویداد جذب سرمایه برگزار می‌کنیم».

احمدی کاظم‌آبادی گفت:«فناوران با محصول‌شان،اسناد فنی و مالی و مطالعۀ بازاری که همۀ آن‌ها ممیزی دبیرخانۀ رویداد را پاس کردند و مُهر تایید از یک شرکت معتبر روی اسناد آن‌ها ثبت‌شده،می‌نشینند و طرحشان را به سرمایه‌گذارانی که دبیرخانه دعوت نموده ارائه می‌کنند و  از این جلسات است که کسب‌وکارها شکل می‌گیرد».

وی بیان کرد:«شاید الان بگویید ما بر اساس احتمالات صحبت می‌کنیم اما دقیقا این روالی است که چندین سال در دنیا تجربه شده و خوشبختانه در کشور هم خوب دارد رواج پیدا می‌کند».

 

چالش دور بودن دانشگاه از صنعت

رئیس توسعه کسب‌وکار و امور نوآوری مجتمع مس سرچشمه رفسنجان یادآور شد:«اگر این روال استاندارد را کنار بگذاریم و با ریش‌سفیدی و اعمال قدرت و یا سلیقه‌ای وارد روند توسعه کسب و کار شویم،مثلا شرکت مس بیاید مستقیما در یک طرح سرمایه‌گذاری کند،چون‌که پذیرندۀ طرح،شتاب‌دهنده و سرمایه‌گذار خودش است،آن سختگیری‌ها برای دقت در بررسی‌های فنی و مطالعۀ بازار انجام نمی‌شود،و احتمال شکست بشدت بالا می‌رود و ثروتی تولید نمی‌شود».

وی با بیان این‌که«ما وقتی می‌گوییم می‌خواهیم ثروتی که روی این مادۀ خام و عنصر شکل می‌گیرد داخل کشور باشد،که در نتیجۀ آن کسب‌وکار هم باید سودآور باشد»،افزود:«نباید خلاف راهی که دنیا می‌رود را طی کنیم،اما باید آن را بومی کنیم و مطابق با شرایط کشور تغییراتی ایجاد کنیم،اما شاکلۀ کار نباید تغییر کند».

احمدی کاظم‌آبادی با اشاره به این‌که «به‌صورت خلاصه تلاش همکارانم را در دبیرخانه رویداد و فرآیند طراحی شده را در چند جمله توضیح می‌دهم»،عنوان کرد:در مرکز شتاب‌دهی و با انتخاب دبیرخانۀ رویداد به طرح‌ها خدمات رشد و شتابدهی ارائه می‌شود که به‌صورت غیرمتمرکز نیز می‌تواند خدمت ارائه کند و فناور قرار نیست حتما در منطقه مستقر شود و بعد از آن هم برای تجاری‌سازی و  ایجاد و توسعۀ کسب و کار،تمامی تمهیدات و مراحل اندیشیده شده و جذب سرمایه صورت می‌گیرد و طرح برگزیده را تا تولید صنعتی پیش می‌بریم،ان‌شاالله ».

وی در پاسخ به این سوال که چقدر امیدوار هستید؟،گفت:«بنده امید دارم که سال آینده که ما بخواهیم مرحلۀ دوم کار را پیش ببریم،حداقل قرارداد چند سایت صنعتی امضا شده و کلنگ‌زنی هم شده‌اند. شش ماه را برای رسیدن به محصول آزمایشی در نظر می‌گیریم و شش ماه را هم برای موارد فنی،جذب سرمایه و شروع کار».

خبرنگار فردای‌کرمان سوال کرد:«تاکنون که کار انجام شده چه چالش‌ها و موانعی سر راه است که اگر حذف شود کار سرعت می‌گیرد؟»،احمدی کاظم‌آبادی پاسخ داد:«چالش بزرگی که خود را هر لحظه بیشتر به ما نشان می‌دهد،دور بودن دانشگاه و صنعت از یکدیگر و بیگانه بودن جامعۀ علمی با بازار و نیازهای صنعت است».

وی ادامه داد:«بازار در ذهن‌ها یک حجرۀ فرش‌فروشی یا یک پیرمردی که فروشنده کالا است شکل گرفته اما بازار الان یک مفهوم دیگر در فناوری پیدا کرده است؛ اگر تولیدکنندۀ مدرن‌ترین قطعات الکترونیکی را هم در کشور داشته باشیم اما مصرف‌کننده‌ای برای آن وجود نداشته باشد این کسب‌وکار با شکست مواجه می‌شود».

رئیس توسعه کسب‌وکار و امور نوآوری مجتمع مس سرچشمه رفسنجان اظهار کرد:«دوری دانشگاه،صنعت و بازار آسیب ایجاد کرده مثلا  استاد دانشگاه کار پژوهشی‌ای انجام می‌دهد که صرفا در کتابخانه دانشگاه بماند،بازرگان کالایی وارد می‌کند که مطالعه و مهندسی معکوس آن در کشور انجام نمی‌شود و کارخانجات حتی برای تامین نیازهای داخلی خودشان هم وقت و انرژی صرف نمی‌کنند. سازمان‌های نوآوری ابزارهایی هستند که نیازهای صنایع خود را از داخل کشور تامین کنند».

وی گفت:«بعضی موارد را که ما از لحاظ فناوری در کشور بررسی کردیم لبۀ تکنولوژی است که مصرف ندارد،فناور و استاد دانشگاه کار عملی هم انجام داده اما کسی محصول آن را نمی‌خرد،زیرا صنایع ماقبل آن در کشور نیستند که بخواهند از آن استفاده کنند و زنجیره تشکیل نشده است».

وی افزود:«امید است طی این رویداد و فرآیندهای آن و استمرار فعالیت‌ها در مرکز نوآوری و شتابدهی شهید ستاری رفسنجان به مدت یک دهه موفق شویم این صنایع زنجیروار،حلقه به حلقه تشکیل شوند و پیش بروند،میزبان واحدهای فناوری در مرکز شتابدهی باشیم که لبۀ فناوری را توسعه دهند،محصولات فناوری بالا را تولید کنند تا نیازهای صنایع کشور را رفع نمایند».

احمدی کاظم‌آبادی اضافه کرد:«تاکنون فناور،سرمایه‌گذار و مرکز حمایت‌کننده درکشور وجود داشته‌اند اما نهادی که باید این‌ها را به هم وصل کند که جلوی واردات را بگیرد و کالا را در داخل تامین بکند،نبوده است که ما سعی می‌کنیم بتوانیم این نقش را بازی کنیم».

رئیس توسعه کسب‌وکار و امور نوآوری مجتمع مس سرچشمه رفسنجان افزود:«قاعدتا سال آینده یک تجربۀ خیلی خوبی داریم،نقد شدیم،حداقل کار قبلی خودمان برای‌مان معیاری است که بتوانیم نسبت به آن خودمان را ارتقا بدهیم و من وضعیت را نسبت به امسال خیلی بهتر و متعالی می‌بینم». وی در ادامه با طرح این پرسش که چگونه می‌توانیم خودمان را ارزیابی کنیم؟،گفت:«باید ببینیم سال آینده و یک‌سال و نیم آینده چند ریال صرفه‌جویی ارزی شده یا چقدر ارزش افزوده در کشور بر اساس این رویداد تولید شده است. شاید حتی یک نهاد یا مرکز شتاب‌دهی دیگر بیاید این کار را کپی و تقلید کند و در جای دیگر اجرا کند که باز هم ما به اهداف خودمان رسیده‌ایم. ما اهداف‌مان توسعۀ این صنعت در داخل کشور است اگر هم دید اقتصادی داشتیم به فرم دیگری شتاب‌دهی می‌کردیم. رسم است که شتاب‌دهنده‌ها از شرکت‌‌ها یک سهمی هم دریافت کنند،اما این سهم را ما برنمی‌داریم و صرفا خدمات شتاب‌دهی را رایگان در اختیار فناورها قرار می‌دهیم».

 

حمایت از طرح‌ها تا گام آخر

خبرنگار فردای‌کرمان سوال کرد:«در گام اول که معرفی رویداد را داشتید،فراخوان دادید،در گام بعدی چه کار می‌کنید؟»  احمدی کاظم‌آبادی پاسخ داد:«گام بعدی منتوری طرح‌ها است که از ۴آذر این کار را شروع می‌کنیم. به طرح‌هایی که تا کنون به دبیرخانه رسیده،نیروی فنی ارائه می شود تا طرح و مطالعات آن کامل شود و بتوانیم با یک نگاه ثابت طرح‌ها را ارزیابی کنیم».

وی ادامه داد:«نگاه ما این است که شرکت کنندگان صاحب فناوری هستند اما مطالعۀ بازار یا تدوین برنامۀ کسب‌وکار و امور مالی را نمی‌دانند و ما این کار را برای آن‌ها انجام می‌دهیم تا وقتی طرح به کمیتۀ ارزیابی می‌رود،کامل باشد. همۀ این تلاش‌ها کیفیت خروجی را تضمین می‌کند،وقتی که طرحی قبل از ارزیابی،استاندارد می‌شود،ارزیابی آن صحت بهتری پیدا می‌کند و در نتیجه تضمین اجرای کار و تجاری سازی آن به‌شدت افزایش می‌یابد».

وی افزود:«بعد از مرحلۀ منتوری و منتوری طرح‌هایی که تا روز آخر فراخوان به دبیرخانه می‌رسند،وارد مرحلۀ ارزیابی می‌شویم. ارزیابی از طریق فرم‌هایی دارای نمره صورت می‌گیرد تا بتوان پارامتر به پارامتر طرح‌ها را ارزیابی کرد. و در نهایت در یک کمیتۀ دیگر طرح‌های برنده مشخص می‌شوند و حتی ارزیاب هم صرفا نمره می‌دهد و حق انتخاب ندارد».

وی در پایان تاکید کرد:«علاقه‌مندم که به صورت مستمر ما را رصد کنید،این به ما کمک می‌کند و دغدغه‌ای که در دل و ذهن ما شکل گرفته را از زبان خودتان برای بقیه هم بازگو کنید».