اوقات فراغت هم سازنده و هم مُخَرب

اوقات فراغت تابستان امسال فراغتی برای دانش آموزان بر جای نگذاشته و رو به پایان است .

به گزارش فت فتو ،ساعت شش صبح و کوه های اطراف مسجد صاحب الزمان کرمان در این موقع صبح خلوت و آرام بخش است .
سبحان نوجوان ۱۵ ساله به همراه پدرش و تجهیزات کوهنوردی اینجا را برای تفریح و البته گذراندن اوقات فراغت انتخاب کرده است.
آنطور که از صحبت‌های آنها پیداست هفته‌ای سه روز به اینجا می آیند.
از او پرسیدم :تابستان رو به اتمام است و اوقات فراغت را چگونه گذرانده اید؟
گویی این سوال برایش تأسف ‌بار است، چرا که سرش را تکان میدهد و میگوید: با این اوضاع و احوال داغون شرایط کرونایی شما جای من بودید ، چه کار می توانستیدانجام بدهد.
دوستان من همه فکر می کردند امسال تابستان عادی خواهیم داشت ،اما از همان ابتدا همش از تعطیلی ،مسدود کردن راهها، بسته شدن ورزشگاهها و باشگاهها و هر جایی که امکان تجمع داشت ،محدودیت برای آن در نظر گرفتند.
کُل تفریحی او حالا همین کوهنوردی است که به قول خودش با زور پدرش به اینجا می آید، تا هم ورزش و هم تفریح شود، اما آنچه که دلخواه او هست تا کنون روی نداده و معلوم هم نیست شرایط چگونه پیش رود.

 

 

پای صحبت نوجوانان و جوانان

این روزها از سروصدای توپ ،شادی های دسته جمعی ،فریادهای کودکان و سرگرمی تابستانه خبری نیست که نیست .
ترس از کرونا صدای آن ها را از همیشه کمرنگ تر کرده و این دومین سال پیاپی است که اوقات فراغت آنها با شرایط کرونایی تعریف شده است.
با برخی از نوجوانان و جوانان که گفتگو می کنم نظراتشان نشان می‌دهد که اگر شرایط همینجوری پیش رود مشکلات جدی آنها را تهدید می‌کند.
صبا خانم دختر بچه ۱۳ ساله می‌گوید: سال گذشته که نفهمیدم چی شدیم و خبری از بازی و کلاسهای مورد نظر من نبود.
امسال هم بدتر از سال گذشته هر کاری را که می خواستم برنامه ریزی کنم ،این کرونای لعنتی آنرا به هم زد.
می پرسم توضیح بیشتری می‌دهید؟
می‌گوید: ما نَه در محیط های عمومی می توانیم برویم ، نه فعالیت‌های ورزشی دسته جمعی میشود انجام داد، نه به کلاس های هنری می توان مراجعه کرد و نه به برنامه دیگر ، چرا که همه به بن‌بست کرونا خورده است .
اقا حُجت جوان ۱۶ ساله هم که دل پُری از شرایط موجود دارد می‌گوید: قرار بود امسال یک سازموسیقی یاد بگیرم و در کنار آن با دوستانم برنامه های دسته جمعی ،مثل مسافرت و ورزش های رزمی را هم در نظر داشتیم که همه چیز خراب شد .
تواین سه ماه هیچ اتفاق خاصی نیفتاد و همش خوردیم و خوابیدیم.
فاطمه خانم ۱۴ ساله هم همین وضعیت را داشت ، می‌گوید: من حدود سه جلسه به کلاس والیبال رفتم، اما از زمانی که یکی از دوستان ما در باشگاه کرونای دلتا گرفت و فوت کرد، پدر و مادرم اجازه ندادن به باشگاه بروم و دیگران هم نیامدند .
میپرسم :خُب تو این ۳ ماه برنامه‌ای دیگر داشتید ؟
می گوید :چرا اما مادرم خیلی از شرایط موجود ترس دارد و نمی‌گذارد حتی در کلاس های آموزش های فنی و حرفه ای که ثبت‌نام کردم شرکت کنم .

 

وقتی تحرک و جای خودش را با گوشی جابجا میکند

اوقات فراغت زمان هایی است که فرد طبق تمایل شخصی خود وبرای خودش تنظیم می‌کند و برنامه آن در مورد هر فردی متفاوت است و به سلایق ،نیازها ، سِن و البته توانایی مالی فرد بستگی دارد.
اما حالا که همه چیز تحت محدودیت‌های خاص قرار گرفته این اوقات به نوعی تغییر ماهیت داده و در گیری مخاطب ما به جای فضای حقیقی ،فضای مجازی شده است.
در این زمینه با پدر یکی از قشر نوجوان گزارشمان که صحبت می کنم، می گوید : من تا دو سال پیش همواره برای دو بچه ام از ابتدای تابستان چندین برنامه داشتم و باور کنید ما هم اکنون سردرگم شده ایم که چه کار کنیم .
او می گوید: به شدت برای آنها نگران هستم و حضور بلندمدت شان در خانه و نبود سرگرمی و تحرک نگرانی ما را چندان افزایش داده است.
مادر نوجوان دیگری می‌گوید: کدام‌ برنامه آقا، کدام مکان بروند ،تا کله ظهر خوابند و از وقتی که بیدار می شوند تا نصف شب تو گوشی هستند.

او اضافه می‌کند: خدا می داند همین سه ماه قبل بود که باتری گوشی دخترم از بس که داغ شده بود ترکید ومن نمی دانم چگونه می توانم آنها را در دیگر کارها مشارکت دهم.
در کنار میدان تاریخی گنجعلیخان کرمان ، دو جوان نشسته اند و فارغ از اطرافشان، ششدانگ حواس‌ شان توی گوشی های خودشان هست.
سر صحبت را که باز می کنم ،معلوم می شود حدود ده ساعت شیرین ، با گوشی کار می‌کنند و خبری از تحرک و برنامه‌های دیگر، نیست که نیست.
این دو جوان می گویند: اکثر دوستانه ما همین رویه را دارند و سرگرمی دیگری تو این وضعیت نمی توانند داشته باشند.
نگاه که می کنم ، اکثر هم سن و سال های آنها در این محیط ، چشم از گوشی برنمی‌دارند ،آنها اکنون می‌بایست اوقات فراغت خودشان را با فعالیت‌های دیگری پُر کنند و نشاط و پویایی دیگری داشته باشند.

این شرایط موجب شده که به قول یک مادر که سه فرزند دارد، بچه های او بسیار کم حرف و گوشه گیر شوند و به ندرت در خانه صحبت کنند.
اوتاکید می‌کند: این موبایل لَعنتی با انواع و اقسام شبکه‌های مجازی ،جای والدین را پُر کرده و انگار نه انگار که ما در خانه هستیم یا نه

خطرات و تهدیدات وضعیت موجود

خانم محسنی پژوهشگر اجتماعی می‌گوید: کرونا نه تنها خطری پنهان برای قشر جوان و نوجوان ما است بلکه آسیب های روحی و روانی را به علت نبود تحرک ، ارتباط موثر با یکدیگر و عدم حضور در فعالیت های اجتماعی و جمعی بیشتر کرده است.
وی با یادآوری اینکه والدین تصور می‌کنند که چون بچه‌های آنها حضور فیزیکی در مدرسه ندارند ، تمام اوقات آنها به نوعی اوقات فراغت است واین تصوری اشتباه است.
او می گوید: در چند ماهه تعطیل تابستان که اوقات فراغت آنها نامیده می شود والدین نباید اجازه خواب بی حد و اندازه، پُرخوری و عدم تحرک لازم را به فرزندان بدهند.
حالا که ما شرایط زیستی جدیدی را تجربه می‌کنیم ، باید نوع زندگی خود را مطابق با آن تطبیق دهیم تا کمترین آسیب را برای بچه هایمان داشته باشیم و آنها فرصت تعامل با همسالان و روابط اجتماعی و نشاط لازم را از دست ندهند.
خانم دکتر محسنی با تذکر به والدین می‌گوید: برخی یا اکثر آنها پُر کردن اوقات فراغت بچه ها را به گوشی، تبلت و یارانه واگذار کرده‌اند، که این شیوه بسیار خطرناک و آسیب پذیر است و طبق گزارشاتی که تاکنون داشته ایم آسیب های چشمی، پرخاشگری ،گوش نشینی ،آسیب ستون فقرات و دیگر موارد افزایش داشته و حتی برخی از آنها قابل جبران نیست.

نقش والدین در مدیریت زمان و مهارت

کارشناسان می گویند: شرایط جدید، مدت زمان اوقات فراغت را دوچندان کرده که البته این وضعیت برای برخی بسیار سخت و برای دیگر مفید و با اثرگذاری مثبت می‌تواند باشد و در این شرایط باید زمان ها را مدیریت کرد تا موجب خستگی ،افسردگی و عصبانیت نشوند، چرا که بی برنامگی ، بگو مگو و درگیری فرزندان و والدین را تشدید و بروز اختلافات خانوادگی را در پی دارد و همه اینها از دستاوردهای خانه‌نشینی است.
اینکه والدین سلامت فرزندان خودشان را در اولویت قرار داده‌اند و حاضر به شرکت آنها در فعالیت های اجتماعی ،ورزشی ،هنری و آموزشی نمی شوند ،باید گفت که ایا جایگزینی برای آن پیدا کرده‌اند.
این زمان ها و فرصت های طلایی که به راحتی از دست می‌رود ،چگونه جبران خواهد شد ؟
در این زمینه دکتر احسانی استاد دانشگاه می‌گوید: فضای مجازی اگرچه برای آموزش و پرکردن بخشی از اوقات فراغت فعال شده، اما هرگز نتوانسته جای محیط‌های اجتماعی ،تحرک بچه ها و مهارت های آنها را ُپر کند.
وی اضافه می کند : فضای شاداب و تجربه آموزی لازم دوران جوانی ونوجوانی است که موجب شکل‌گیری شخصیت پذیری و مهارت های زندگی می شود و این به علت شرایط کنونی مدیریت آن بر عهده پدر و مادراست .
آنها هستند که باید راه های جدید واستعداد بچه های خودشان را کشف و بر اساس آن برنامه‌ریزی می‌کنند.
پرسیدم چگونه ؟
می‌گوید: وقتی شرایط بیرونی مهیا نیست ،می‌توان از ظرفیت داخل و موجود بهره برد.

مشارکت بچه ها در کارهای خانه و مسئولیت دادن به آنها البته متناسب با سن و سال می تواند هم بخشی از اوقات فراغت را پُر کند و زمینه ساز مسئولیت‌پذیری و مهارت آموزی آنها شود .
این استاد دانشگاه بیان می کند:مثلاً باغبانی ،ساخت کتابخانه ،آوردن وسایل فنی به داخل خانه و یادگیری مهارت ، کِشت گل و گیاه و حتی مواد غذایی مثل قارچ و دهها مورد دیگر که امکان اجرای آنها وجود دارد .او به عنوان نمونه می‌گوید : من برای فرزندم که ۱۷ ساله است ،نقاشی درب و پنجره ها را پیشنهاد دادم و همه وسایل را هم خریداری کردم و با کمی مطالعه و آموزش از طریق فیلم خودش مسئولیت را قبول کرد، و در مدت ۲۰ روز آن را اجرا و اتفاقاً کار رنگ آمیزی را هم یاد گرفت.
او ادامه می‌دهد: باید توجه داشت علاقه نسبت به شغل خاصی به معنای استعداد نیست و والدین باید بدانند ،وقتی فرزندان آنها به شغل و حرفه‌ای توجه دارند حتماً از مشاور و افراد فعال در این رشته مشورت کنند.
یک سال ونیم ازشیوع ویروس کرونا می گذرد، کرونا شور، اشتیاق ، سرعت فعالیت و اوقات فراغت تابستان را از دانش آموزان گرفته و چهره متفاوتی به آن داده است.

به طور حتم ، پدرها و مادرها نقش بهتری می‌توانند در مدیریت زمان داشته باشند، این اجبار زمانه اگرچه محدودیت‌های بسیاری برای همه ایجاد کرده، اما هم جنبه سازندگی دارد و هم مُخرب.
تا حد امکان و البته امکانات ،خانواده‌ها باید از سازندگی آن بهره بیشتری ببرند.

نویسنده:سید امان الله احمدی زاده

اوقات فراغت هم سازنده و هم مُخَرب

منبع:صـداوسیـما مرکز کرمان
? اوقات فراغت هم سازنده و هم مُخَرب