۲۳ اسفند در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش نذیر کرمان، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۳ اسفند برابر با ۱۳ مارس را ورق می‌زنیم.

***

کشف اورانوس

۱۳ مارس ۱۷۸۱ میلادی برابر با ۲۳ اسفند ۱۱۵۹ خورشیدی، ویلیام هرشل، اخترشناس انگلیسی، اورانوس را در آسمان شب کشف کرد. تا سال ۱۷۸۱، منظومه خورشیدی شناخته‌شده از ۶ سیاره تشکیل شده بود. اما هرشل در ۱۳ مارس همان سال، جرمی کم‌نور را در صورت فلکی جوزا مشاهده کرد و دریافت که نسبت به ستاره‌های پس‌زمینه به کندی حرکت می‌کند. ابتدا هرشل آن را دنباله‌دار می‌دانست، اما بعد، به‌درستی این جرم را به‌عنوان سیاره شناسایی کرد و خواست نام آن را به نام پادشاه بریتانیای مورد قبول خودش بگذارد. اما اخترشناسان تصمیم گرفتند سنت نامگذاری سیاره‌ها را که براساس نام شخصیت‌های اساطیری بود حفظ کنند و این‌گونه سیاره هفتم به اورانوس معروف شد. به‌دلیل فاصله زیادش از زمین، به‌مدت دو قرن، اخترشناسان جز پنج قمر آن و کشف حلقه‌های دور سیاره در سال ۱۹۷۷ اطلاعات کمی درباره اورانوس داشتند. پرواز کاوشگر رباتیک وویجر ۲ در سال ۱۹۸۶ دانش ما را از این دنیای دور بسیار افزایش داد.

اختراع گوش‌بند

۱۳ مارس ۱۸۷۷ میلادی برابر با ۲۳ اسفند ۱۲۵۵ خورشیدی، اولین حق ثبت اختراع ایالات‌متحده برای گوش‌بند برای نوجوانی به نام چستر گرین‌وود اهل فارمینگتون در میشیگان صادر شد. او وقتی یک‌جفت اسکیت جدید روی یخ را امتحان می‌کرد، از سرما در گوش‌هایش احساس سوزش کرد و مشکل خود را با پدهای خزی که روی قاب سیمی گذاشته بود حل کرد. اواسط دهه بیست سالگی، او یک کارخانه و ۱۱ کارگر داشت که در زادگاهش فارمینگتون سالانه ۵۰هزار گوش‌بند یا محافظ گوش تولید می‌کردند. توزیع او در سالی که درگذشت یعنی در ۱۹۳۶ به ۴۰۰هزار جفت در سال رسیده بود. چستر گرین‌وود اختراعات دیگری را هم ثبت کرد.

حیوانات در حرکت

 ۱۳ مارس ۱۸۸۲ میلادی برابر با ۲۳ اسفند ۱۲۶۰ خورشیدی، ادوارد جیمز ماگریج، عکاس اهل انگلستان، از دستگاه نوری حرکت‌نگاری که در سال ۱۸۷۹ اختراع کرده بود و نام آن را زووپراکسیسکوپ (zoopraxiscope) گذاشته بود برای نمایش تصاویر حیوانات در حال حرکت، در موسسه سلطنتی انگلستان در حضور شاهزاده ولز استفاده کرد. کار بزرگ ماگریج درباره این موضوع درسال ۱۸۸۷ منتشر شد. این دستگاه اساسا همانند اولین پروژکتور پخش فیلم عمل می‌کرد و دنباله‌ای از تصاویر سیلوئت استاپ‌موشن داشت که به‌صورت دستی در اطراف لبه یک صفحه‌ شیشه‌ای دایره‌ای شکل، که پشت پروژکتور در حالت عمودی قرار می‌گرفت. نمونه بسیار کهنی از این نوع تصویر حرکت‌نگار در شهرسوخته در استان سیستان و بلوچستان کشف شده است که سفالینه‌ای است که روی آن، نقش بزی درحال پرش، تکراری هدفمند دارد و حرکت را نشان می‌دهد. اگر این سفالینه چرخانده شود بز همانند حیوانات متحرک ماگریج حرکت می‌کند.

فدریکو چِزی

۱۳ مارس ۱۵۸۵ میلادی برابر با ۲۳ اسفند ۹۶۳ خورشیدی، فدریکو چِزی، طبیعت‌شناسی ایتالیایی که آکادمی لینچی را در سال ۱۶۰۳ تاسیس کرد به دنیا آمد. از آکادمی لینچی اغلب به‌عنوان اولین انجمن علمی نوین و کهن‌ترین موسسه علمی اروپا یاد می‌شود. گالیله در سال ۱۶۱۱ ششمین عضو آن بود. چِزی کسی بود که برای اولین‌بار کلمه تلسکوپ را برای ابزار اختراعی گالیله اعلام کرد. در سنین پایین، چزی وقتی به‌طور خصوصی تحصیل می‌کرد به تاریخ طبیعی علاقه‌مند شد و معتقد بود که این دانش باید مستقل و مجزا از فلسفه آموخته و مطالعه شود. او نام آکادمی لینچی را که در ۱۸ سالگی تأسیس کرد، از لینسِئوس اسطوره یونانی گرفت که سیاهگوشی (جانوری از دسته گربه‌سانان) با دید تیزبین است. پس‌از مرگ چِزی در سال ۱۶۳۰ این آکادمی به‌دلیل مشکلات مالی، فعالیت‌هایش را کاهش داد تااینکه کاملا منحل شد. اما بار دیگر در سده نوزدهم کارش را از سر گرفت.