یخدان مویدی کرمان از یادگارهای اواخر دوره صفویه است و نظیر دیگر یخچالهای تاریخی، از آن بهمنظور نگهداری یخ برای روزهای تابستان استفاده میکردند. نام مویدی به قنات مشهور مویدی بازمیگردد که آب یخچال از آن تامین میشد. البته برخی میگویند صاحب یخدان، فردی به نام مویدالدین ریحان، یكی از كارگزاران حكومت كرمان بوده است.آب […]
یخدان مویدی کرمان از یادگارهای اواخر دوره صفویه است و نظیر دیگر یخچالهای تاریخی، از آن بهمنظور نگهداری یخ برای روزهای تابستان استفاده میکردند. نام مویدی به قنات مشهور مویدی بازمیگردد که آب یخچال از آن تامین میشد. البته برخی میگویند صاحب یخدان، فردی به نام مویدالدین ریحان، یكی از كارگزاران حكومت كرمان بوده است.آب انبار یخدان موبدی که در محله کوچه موبدی قرار دارد از معروفترین آب انبارهای موجود می باشد که در حال حاضر متروکه ولی پا بر جاست. در حال حاضر آب یخدان ها خشک شده و از آنها به عنوان نمونه ای از میراث های به جا مانده از پیشینیان یاد می شود.
آب آشامیدنی مردم در قدیم از آب موجود در مخازنی تامین می شد که به آب انبار موسوم بودند. این مخازن را از منابع آبی از قبیل رودخانه، قنات، چشمه و یا آب باران پر می کردند. همچنین در این آب انبار پشت دیوارهای بلند سطوحی صاف تعبیه می کردند که در شب های زمستان آب آن قسمت یخ می بست و از این یخ در فصل تابستان به وفور استفاده می کردند. نکته جالب توجه در این یخدان این بوده که آب آن از قنات تامین می شده و فالوده فروشان صاحب آنها بودند.اگر پای صحبت قدیمیهای کرمان بنشینید، میگویند در ساعات ابتدای صبحهای تابستان، فالودهفروشها فالوده کرمانی را در سایه یخچالها درست میکردند و به مردم میفروختند. بدینترتیب بهنظر میرسد یخدانها به مکانی برای تفریح و استراحت مردم نیز تبدیل شده بودند.
در این مطلب می خوانید :
عناصر تشکیلدهنده یخدان مویدی نظیر دیگر یخدانها عبارتاند از مخزن، حصار، استخر و چاله یخ. مصالح بنا را خشت خام و ملات گل تشکیل میدهند. خشت خام عایق حرارتی است و گرما را به داخل یخچال عبور نمیدهد. پلههای یخدان نیز برای دسترسی و نگهداری مطلوب و تعمیر خشتها بنا نهاده شده بود و در حقیقت هر سال یک لایه جدید خشت و گل روی گنبد میکشیدند.
پلان مخزن دایرهای شکل است که گنبدی از نوع «بستو» (نوعی قوس بیضی شکل) روی آن احداث کردهاند. نوک این ساختار مخروطی شکل بهگونهای ساخته شده است که حداقل میزان تابش آفتاب را جذب کند و در اطراف این مخروط دیوارهای بلندی احداث میکردند که با وزش باد و استفاده از سایه، دمای هوا را بهصورت محسوس کاهش دهد. این دیوارها سایهانداز نام دارند.
برای تامین آب یخچالهای خشت و گلی عظیم، آب بهوسیله قناتها به انتهای یخدان هدایت میشد . همیشه چند نفر کارگر در این یخچالها در حال فعالیت بودند. مقداری آب از طریق تعدادی حفره، هر شب روی تودههای یخهای قبلی هدایت میشد. این میزان چنان بود که سرمای یک شب بتواند آن را منجمد سازد؛ به عبارت دیگر ارتفاع آب روی سطوح یخگیر از چند سانتیمتر تجاوز نمیکرد. این شرط فنی بهخوبی میرساند که یخچالسازان مجبور بودند با کمال دقت سطوح یخگیری را طراز کنند.
پس از آن که تقریبا قطر یخ به ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر میرسید، یخها را قطعه قطعه میکردند و داخل منابع یخ میریختند و انبار میکردند. انبارهای یخ مانند آبانبارهای مدور ساخته شده بود و در مجاورت سطوح یخگیری قرار داشت. روی هر طبقه از یخها مقداری کاه میریختند تا از چسبیدن آنها به یکدیگر جلوگیری شود. در برخی موارد، یخسازان خوشذوق دانههای یاقوتی رنگ انار را روی یخهای پاک میریختند و در تابستان یخی زیبا و دلفریب زینتبخش سفره ثروتمندان میشد.
این انبارهای یخ دارای دو راهرو بودند که یکی برای انباشتن یخها پس از تهیه بهکار میرفت و دیگری برای بیرون آوردن آنها در فصل تابستان استفاده میشد. همچنین در کف انبار یخ، یک یا چند چاه مخروطی شکل پیشبینی شده بود تا آبهای حاصله از ذوب یخها در فصل گرما، بهوسیله آبراهی در کف یخدان به آن منتقل میشد.
در حال حاضر یخدان مویدی در میان فضایی سبز واقع شده و بازدید از ساختمان آن در سراسر روز ممکن است. البته توصیه میکنیم برای بررسی دقیقتر، ساعات روشنایی به آن مراجعه کنید. فضای درونی یخدان در حال حاضر (سال ۱۴۰۰) قابل بازدید نیست.
آدرس : استان کرمان، کرمان، خیابان شهید کامیاب (ابو حامد)
منبع: تارنمای فرهنگی کرمان | کرمان شناسی ? یخدان مویدی کرمان
خانه مسافر فانوس کرمان دارای چهار واحد آپارتمان با امکانات کامل است. این مکان با گنجایش بیست مهمان، برای کسانیکه بصورت فامیلی و دوستانه به کرمان سفر میکنند، مکان مناسبی است. این هتل آپارتمان با امکانات مناسب و تجهیزات لازم میتواند برای تمام مهمانان اسباب راحتی و حس در منزل بودن را فراهم کند.خانه مسافر […]
روستای برج معاذ ، در شهرستان فهرج واقع شدهاست با اینکه برج معاذ از لحاظ جمعیتی بعد از شهر فهرج بیشترین جمعیت شهرستان را به خود اختصاص دادهاست و از لحاظ ساختار بیشتر به یک شهر شباهت دارد تا روستا اما تاکنون هیچ اقدامی جهت بخش یا شهر شدن آن صورت نگرفتهاست.تاریخ برج معاذ به […]
قلعه جلال آباد زرند در مسیر یزدان آباد قرار دارد برج آن با معماری سنتی و گچ بری های زیبا برارزش آن افزوده است . نحوه دسترسی آدرس :شهرستان زرند در فاصله ۷۵ كیلومتری شمال مركز استان كرمان قلعه جلال آباد زرند – سیری در ایران- گردشگری کرمان منبع: […]
ارگ راین یکی از بزرگترین بناهای خشتی جهان است. این بنای تاریخی بزرگ با مساحتی بیش از بیست و دو هزار مترمربع، دومین بنای خشتی بزرگ جهان بعد از ارگ بم است که هرساله میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجی است. ارگ راین کرمان در جنوب غربی شهر کنونی راین در استان کرمان ایران قرار […]
+ 2 = ده