محور اصلی اقتصاد پساتوافق توسعۀ صادرات باشد

فردای کرمان – گروه اقتصاد: شمارش معکوس برای امضای توافق جدید هسته‌ای آغاز شده و بسیاری از ناظران و کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند طی روزهای آینده توافق انجام پذیرد و شرایطی برای ارتباط و حضور ایران در عرصه‌ی بین‌الملل فراهم شود.

درباره‌ی این‌که پس از توافق، اجرای کدام سیاست‌های اقتصادی در حوزه‌ی صادرات موثرتر خواهد بود؟ محسن جلال‌پور، فعال اقتصادی و رئیس سابق اتاق‌های ایران و کرمان توضیحاتی داد.

وی با بیان این‌که در چهار سال گذشته یعنی از سال ۹۷ تاکنون که در پایان سال ۱۴۰۰ هستیم، شرایط سختی داشتیم و در یک فضای بسته و بسیار محدود عمل کردیم، تصریح کرد: «امیدواریم بعد از توافق، شرایط به سمت بهبود پیش برود».

به گزارش فردای کرمان به نقل از استقامت، جلال‌پور افزود: «اقتصاد ایران در چهار سال گذشته شرایط بسیار سختی را سپری کرده و متاسفانه میزان سرمایه‌گذاری و اشتغال و فعالیت‌های اقتصادی همگی، سیر نزولی داشته است».

وی با بیان اینکه به‌طور کلی، دهه‌ی ۹۰ و حتی سال ۱۴۰۰  سال خوبی در اقتصاد ایران نبوده است، توضیح داد: «اما در پاسخ به اینکه اکنون که به توافق نزدیک می‌شویم، مسیر پیش‌رو چه می‌تواند باشد؟ باید بگویم که دو مسیر وجود دارد: یکی اینکه برای بعد از توافق و آزادشدن پول‌های بلوک‌شده ایران و فروش نفت، برنامه‌ریزی مقطعی و کوتاه‌مدت داشته و به فکر سفره و رفاه و معیشت مردم باشیم یا پیگیر این باشیم که از این امکان برای برنامه‌ریزی بهتر و جامع‌تر و ماندگارتر و بلندمدت‌تر استفاده کنیم».

این کارشناس و فعال اقتصادی ادامه داد: «شرایط کنونی بسیار سخت است و معیشت مردم در تنگناست و شرایط حتی از دوران قبل از برجام نیز دشوارتر شده است. از طرفی دیگر، تفاوتی که این توافق با برجام دارد این است که در برجام، این امید وجود داشت که شرایط پایدار بماند، اما با خروج آمریکا از برجام در سال ۹۷ و این‌که در حال حاضر، بایدن رئیس‌جمهور آمریکا تضمینی برای دوران بعد از ریاست‌جمهوری خود نمی‌دهد و از نکات حل نشده در توافق همین است که سرنوشت توافق بعد از دولت بایدن نامعلوم است، تفاوت‌های جدی بین شرایط کنونی توافق و آن دوران ایجاد کرده است».

وی گفت: «بنابراین، هم شرایط اقتصادی و بودجه‌ای کشور و هم معیشت مردم و هم وضعیت صندوق توسعه ملی و ناپایداری توافق، متفاوت از گذشته است و با این اوضاع، روی این توافق تنها طی یک دوره‌ی سه ساله می‌توانیم حساب کنیم».

جلال‌پور اظهار کرد: «خیلی بدیهی است که با شرایط سخت معیشتی جامعه، دولت بیش‌تر به سفره‌ی مردم بپردازد تا بخواهد از این فرصت برای واردات و تامین نیازهای کشور و مردم بهره ببرد؛ این رویکرد، متاسفانه سابقه‌ی قبلی نیز دارد و همان ماهی دادن به مردم است، نه ماهیگیری یاد دادن!».

وی ادامه داد: «با چنین رویکردی، در یک دوره‌ی کوتاه‌مدت، ممکن است شرایط بهتری داشته باشیم، ولی کشوری تحریم‌پذیر و آسیب‌پذیر و گرفتار مشکلات جدی اقتصادی خواهیم بود».

این فعال اقتصادی تاکید کرد: «راه بهتر این است که از این امکان برای برنامه‌ریزی پایدارتر و توسعه‌ی صادرات استفاده کنیم».

وی سپس توضیح داد: «در زمینه‌ی فعالیت‌های پایدارتر دو نگاه وجود دارد؛ یکی جانشینی واردات است. به این معنا که کشور را به سمت خودکفایی ببریم و کالاهای موردنیاز را تولید کنیم و نگاه دیگر توسعه‌ی صادرات است. بدین معنا که در هرچه ظرفیت داریم، تولید و صادرات را افزایش دهیم و کشور را صادراتی کنیم».

وی تصریح کرد: «بهترین و مطمئن‌ترین و موثرترین راه، همین توسعه‌ی صادرات است».

جلال‌پور افزود: «وقتی کشوری از مزیت‌های خود برای افزایش تولید استفاده کند و خود را در بازارهای جهانی و شرایط رقابتی قرار دهد، می‌تواند کالاهای موردنیاز خود را تامین کند و در مقابلِ ارزی که از صادرات برمی‌گردد، واردات نیز انجام دهد».

وی با بیان اینکه اگر به این شکل عمل شود، در کوتاه‌مدت شاید سفره مردم بهتر نشود یا قیمت ارز پایین نیاید، ادامه داد: «ولی وقتی کالاهای صادراتی ما در میان‌مدت و درازمدت جای خود را پیدا کند، می‌بینیم با برگشت ارز، هم میزان ارز بیش‌تر می‌شود و هم وضعیت شرایط ارزی کشور ایجاب می‌کند که واردات بهتری داشته باشیم و در نهایت اشتغال و رشد و شکوفایی در اثر تولید ایجاد می‌شود، ثروت ملی را بیش‌تر می‌کند و به شرایط بهتر و پایدارتر و رفاه بیش‌تر می‌رسیم».

به باور وی، اگر واقعا برای آینده‌ی کشور بخواهیم حرکتی موثر انجام دهیم و از توافق استفاده کنیم باید تمام زمینه‌ی کاری را برای توسعه‌ی صادرات بگذاریم.

این فعال اقتصادی افزود: «اگر به معیشت مردم فکر کنیم، باید قیمت ارز را پایین بیاوریم که با این اقدام، گرفتار واردات بیش‌تر و صادرات کم‌تر خواهیم شد و در کوتاه‌مدت ممکن است رفاه بیش‌تری تامین کنیم ولی در میان مدت و درازمدت اشتغال و توسعه به وجود نخواهد آمد و ارز موجود و بلوکه‌شده هزینه می‌شود و پس از مدتی مجدد دچار شرایط فعلی خواهیم شد؛ در حالی که اگر توسعه‌ی صادرات را در دستور کار قرار دهیم و قیمت مصنوعی برای ارز به وجود نیاوریم، در میان‌مدت و درازمدت اشتغال و تولید و صادرات و ثروت بیش‌تر اتفاق می‌افتد و در ادامه، ارز بیش‌تر وارد کشور می‌شود و رفاه را در درازمدت تامین می‌کند، ضمن اینکه کشور را توسعه داده است».

جلال‌پور در جمع‌بندی اظهارات خود توضیح داد: «بنابراین از سه نگاه «کوتاه‌مدت بر معیشت مردم، خودکفایی و جانشینی واردات و توسعه‌ی صادرات» بهترین رویکرد، توسعه‌ی صادرات است، چرا که معیشت مردم کوتاه‌مدت و گذراست و در نهایت، برای کشور آورده‌ای ندارد. خودکفایی نیز کشور را به سمت توسعه و ارز بیش‌تر رهنمون نمی‌کند؛ ضمن این‌که در شرایط تحریم، خودکفایی می‌تواند بسیار شکننده باشد، اما توسعه‌ی صادرات و گشایش بازارها هم برای حضور در عرصه‌ی بین‌ا‌لمللی و هم جلوگیری از تحریم‌ها و آسیب‌ناپذیر کردن کشور و ارزآوری و شکوفایی و اشتغال بیش‌تر، آینده‌ی بهتری را برای ما تضمین می‌کند».

وی تاکید کرد: «مهم‌ترین استفاده‌ای که از برجام و توافق می‌توانستیم داشته باشیم توسعه‌ی صادرات بود و در روزهای آینده، این اقدام می‌تواند محور اصلی اقتصاد ایران پس از توافق باشد».