قدیمی‌ترین نسخۀ «هزارویک‌شب» را به نمایشگاه کتاب می‌رسانیم

فردای کرمان – گروه فرهنگ‌وهنر: مهدی گنجوی،نسخه‌پژوه و پژوهشگر تاریخ کتاب و تاریخ ادبیات،با همکاری میثم علی‌پور،پژوهشگر تاریخ هنر و رمان‌نویس،بعد از دو سال و نیم تلاش،قدیمی‌ترین نسخۀ‌ فارسی هزارویک‌شب را ویرایش کرده و به چاپ سپرده است. این کتاب را انتشارات مانیاهنر در دو جلد و ۷۶۰ صفحه منتشر خواهد کرد.

به گزارش فردای کرمان به نقل از ایبنا،این پژوهشگر کرمانی دربارۀ نسخۀ موسوم به «ترجمه هنریه»،به قلم محمدباقر خراسانی‌بزنجردی می‌گوید:«تا چندی پیش فرض بر این بود که قدیمی‌ترین ترجمۀ موجود به فارسی از کتاب «الف لیله و لیله» توسط عبدالطیف طسوجی (همراه با اشعاری از میرزا سروش) در ۱۲۲۲ هجری شمسی/ ۱۸۴۳ میلادی،و به درخواست شاهزاده بهمن میرزا،پسر چهارم عباس میرزا، در دورۀ محمدشاه قاجار انجام شده است».

وی ادامه داد:«این فرض تقریبا در تمام آثار تحقیقی فارسی و انگلیسی تکرار شده است. طسوجی نیز ظاهرا فکر می‌کرد کوشش او اولین ترجمۀ این اثر به فارسی است. وی در ابتدای ترجمه‌اش از هزار‌و‌یک‌شب (تبریز:دارالطباعه‌ دارالسلطنه،۱۲۶۱قمری/ ۱۸۴۵میلادی) آورده است که گرچه مطایبات کتاب الف لیله ولیله ندما را به کار آید و اشعارش ادبا را بلاغت افزاید و خاص ‌و عام به خواندن و شنودن آن رغبت تمام دارند،تا زمان او که مصادف با سلطنت محمدشاه قاجار بوده است،کسی به ترجمۀ‌ فارسی الف لیله و لیله نپرداخته بوده تا همه کس بهریاب توانند شد».

این پژوهشگر با اشاره به نسخه‌های ابتدایی گفت«:با این حال،بررسی دو نسخۀ یک ترجمه از هزارویک‌شب که امروزه در کتابخانۀ دانشگاه هاروارد و دانشگاه آکسفورد نگه‌داری می‌شوند،تبار قدیمی‌تر و ریشۀ حمایتی و دلایل تولید ترجمۀ متفاوتی را برای قدیمی‌ترین ترجمه در دست از هزارویک‌شب به دست می‌دهد. این ترجمۀ فارسی از هزارویک‌شب توسط محمدباقر خراسانی‌بزنجردی در دهۀ چهارم زندگی‌اش در حیدرآباد هند و به درخواست هنری رسل (۱۷۸۳-۱۸۵۲) نمایندۀ کمپانی هند شرقی در حیدرآباد،ترجمه و با عنوان «ترجمه هنریه» به وی تقدیم شده است».

بنا به گفتۀ گنجوی،آنچه اهمیت ترجمۀ بزنجردی از هزارویک‌شب را دوچندان می‌کند نه صرفا قدمت آن به نسبت ترجمۀ طسوجی و تفاوت‌های سبکی و زبانی این دو،که تعلق ترجمۀ بزنجردی به یک شاخۀ متفاوت و قدیمی‌تر از نسخ هزارویک‌شب است.

وی معتقد است،انتشار این اثر می‌تواند به شناخت تازه‌ای از سنت روایی هزارویک‌‌شب منجر شود و روایتی قدیمی‌تر،متفاوت و خوانده نشده از این داستان را در اختیار خوانندگان قرار دهد.

گنجوی در پایان گفت:«ویرایش این کتاب بر مبنای مقابلۀ انتقادی دو نسخۀ باقی‌مانده از این ترجمه در کتابخانه‌های هاوتون دانشگاه هاروارد و کتابخانۀ بادلین دانشگاه آکسفورد انجام شده است. این کتاب در غرفۀ انتشارات مانیاهنر در سی‌و‌سومین نمایشگاه کتاب تهران عرضه خواهد شد».