جان نخل‌های ایرانی در خطر است

نذیر کرمان – کرمان؛ مهسا حقانیت: ایران دومین تولیدکننده خرمای جهان است، اما دو، سه سالی‌ست پای سوسک‌های خرطومی حنایی به نخلستان‌های کشور باز شده است و بنا به گفته محسن رشیدفرخی رئیس انجمن خرمای کشور در حال حاضر این سوسک‌ها جان نخل‌ها در ۱۵ درصد نخلستان‌ها را گرفته‌اند.

وی می‌گوید: این آفت را یک مصیبت بزرگ می‌دانم و اگر در آینده نزدیک نتوانیم با شرایط ویژه و به‌صورت یک کار بسیجی‌وار وارد میدان مبارزه با این آفت شویم، سوسک سرخرطومی‌حنایی می‌تواند، ضرر و زیان زیادی به نخلستان‌های ما برساند.

امسال یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن تولید خرما داریم

اما نذیر کرمان با توجه به حساسیت موضوع شیوع آفت سوسک سرخرطومی‌حنایی در نخلستان‌های کشور گفت‌و‌گویی اختصاصی با محسن رشیدفرخی رئیس انجمن خرمای ایران انجام داده است که از نظرتان می‌گذرد.

آقای محسن رشیدفرخی رئیس انجمن خرمای ایران: سوسک سرخرطومی حنایی یک مصیبت برای نخلستان هاست

فارس: آقای رشیدفرخی با تشکر از وقتی که در اختیار نذیر کرمان قرار دادید، لطفا در ابتدای این مصاحبه بفرمایید، تولید خرمای امسال چه‌طور است؟

رشیدفرخی: به نظر می‌رسد امسال هم به برکتی که خدا به عزیزان‌مان عنایت کرده با تمام مسائل و مشکلاتی که مانند ریزگردها، عوامل جوی، خشکیدگی خوشه خرما وجود دارد، اما در بعضی مناطق ازدیاد خرما را داریم. البته در برخی مناطق هم کاهش محسوسی داشته‌ایم که به‌طور متوسط این کاهش را نمی‌توانیم در کل کشور تلقی کنیم که باعث نگرانی باشد.

انتظار داریم امسال یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن تولید خرما داشته باشیم و بتوانیم هم به اهداف صادراتی و هم تامین داخلی برسیم.

فارس: در مجموع چه میزان نخلستان در ایران داریم و چند استان دارای نخلستان و خرما هستند؟

رشیدفرخی: ۴۰۰ هزار هکتار نخلستان در سراسر کشور داریم و استان کرمان در تولید خرما در رتبه اول است. شاید نخل در بعضی استان‌ها داشته باشیم، اما اگر بخواهیم به‌طور اقتصادی حساب کنیم که نخلستان‌ها دارای درآمدی باشند که صرف اقتصاد استان و کشور می‌شود، ۶ استان خرمایی داریم.

هر کدام از این استان‌ها هم گونه و مزیت‌های خاص خودشان را دارند که برای اقتصاد و تامین سلایق داخلی و خارجی لازم است.

خرمای امسال چقدر گران شده است؟

فارس: امسال افزایش قیمت خرما چقدر است؟

رشیدفرخی: شاید مظلوم‌ترین کالایی که در افزایش قیمت‌ها داریم، همین خرما باشد. اگر تورم‌های جاری بر کشور را محاسبه کنیم و تورمی که دولت اعلام می‌کند، حتی به اندازه این تورم هم افزایش قیمت خرما نداشته‌ایم در حالی که خرما محصولی‌ست که تولید آن زحمت دارد در گرما و شرایط خاصی به وجود می‌آید اما در هر صورت اگر تورم را نسبت به سال‌های گذشته حتی حدود ۴۰ درصد داشته باشیم، افزایش قیمت خرما نصف این میزان و حدود ۲۰ درصد است، البته درصد افزایش ارقام مختلف فرق می‌کند و به‌طور متوسط ۲۰ درصد افزایش قیمت داریم.

فارس: بیشترین صادرات خرمای ایران به کدام کشورهاست و پیش‌بینی شما برای صادرات امسال چقدر است؟

رشیدفرخی: معمولا سعی می‌کنیم و تعادلی بین تامین خرمای داخلی و صادرات داشته باشیم، اگر ۳۰ درصد محصول را بتوانیم صادرات داشته باشیم از بحث تامین ارزآوری و هم صادرات راضی هستیم و تامین داخلی را هم داریم.

به نظر می‌رسد از این یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن خرمای امسال حدود ۳۰ درصد صادر شود و ۷۰ درصد نیز صرف تامین داخلی و صنایع تبدیلی داخلی می‌شود

ایران می‌تواند تمام سلایق خرمایی جهان را پوشش دهد

فارس: بیشترین صادرات خرمای ایران به کدام کشورهاست؟

رشیدفرخی: مقصد اصلی صادرات خرما بنا به سیاست‌های دولت کمی تغییر کرده است و صادرات به کشورهای غربی، اروپا و آمریکای شمالی را به کشورهای CIS «کشورهای مستقل یا مشترک المنافع»، اروپا و آسیای‌جنوب شرقی مثل هند، چین و اندونزی و کشورهای همسایه تغییر داده‌ایم.

البته این به این معنی‌نیست که مقاصد قبلی را از دست داده باشیم، بلکه سعی کرده‌ایم، روی مراکز جدید تمرکز کنیم تا دچار مشکل در بحث صادرات نشویم.

فارس: خارجی‌ها بیشتر چه نوع خرمایی را می‌پسندند؟

رشیدفرخی: به‌خاطر گستردگی تنوع خرمایی که ما داریم تمام سلیقه‌ها را می‌توانیم، پوشش دهیم و جایی نیست که بگوییم ما نمی‌توانیم سلیقه آنها را تامین کنیم. این‌طور نیست هم نیست که بگوییم، همه کشورها یک نوع خرما را ترجیح می‌دهند، بعضی‌ها، خرما و بعضی هم رطب را ترجیح می‌دهند، بعضی‌ها دوست دارند، خرما با قند کمتر داشته باشند و خرمای کم‌شیره‌تر را ترجیح می‌دهند.

نگاه به خرما با کالاهای سودده متفاوت باشد

فارس: چرا ما همچنان بخش زیادی از خرما را به‌صورت فله صادر می‌کنیم، آیا وقت آن نرسیده که انجمن ملی خرما فکری برای بسته‌بندی خرما بکند؟

رشیدفرخی: درست می‌گویید در بعضی از ارقام فروش فله را داریم و ضرر و زیان تولیدکننده را شاهدیم. فروش برخی اقلام هم خواهی،نخواهی به‌صورت فله باید صورت گیرد که به‌صورت بسته‌بندی‌هایی ست که به صورت خرده‌فروشی در محل‌ها هست.

انجمن ملی خرما تنها کاری که در این مورد می‌تواند، انجام دهد، «آموزش» هست تا بتواند تولیدکنندگان را به بسته‌بندی بهداشات و به‌روز ترغیب کند.

سیاست‌های دولت هم در این زمینه خیلی مهم است. ما جلسات متعددی را با بانک مرکزی داریم و خواهیم داشت. ما بحثی نداریم که باید ارز حاصل از صادرات به کشور برگردد، اما اینکه چه‌جوری برگردد بحث خیلی مهمی است.

اینکه ارز محصولات کشاورزی مانند پتروشیمی و فولاد باشد، ناعادلانه است، باید تمهیدات و تشویق ویژه برای محصولات کشاورزی داشته باشند که باعث می‌شود صادرکننده ترغیب شود به‌سمت و سوی کیفیت و بسته‌بندی بهتر و حتی بازارهای بهتر برود.

تاکید می‌کنم باید ارز حاصل از صادرات محصولات کشاورزی به‌ویژه خرما و پسته با محصولاتی مانند پتروشیمی، فولاد و کالاهای سودده متفاوت باشد.

فارس: چه‌راهکاری برای جلوگیری از فروش فله‌ای خرما دارید؟

رشیدفرخی: ما اگر می‌خواهیم به‌سمت خام‌فروشی و فله‌فروشی نرویم، دولت باید از صادرکنندگان حمایت کند.

نمایشگاه‌ها در واقع ویترین‌های صادراتی کشور هستند و دولت با ارائه سوبسید‌ها (یارانه) به صادرکنندگان داخلی از آنها برای حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی حمایت کند.

مگر کشوری مثل تونس چه کار کرد که با اینکه هفتمین تولیدکننده است، اما از نظر بهره‌وری خرما در دنیا اول است، آنها برای ۱۰، ۱۵ سال فقط سوبسید به صادرکنندگان خرما برای شرکت در نمایشگاه‌های خارجی دادند و دولت ما هم باید در این زمینه سرمایه‌گذاری کند.

فارس: صنایع تبدیلی خرما در ایران طی سال‌های اخیر جایگاهی بین فعالان این بخش داشته است؟

رشیدفرخی: اگر بخواهیم در صنایع تبدیلی رشد کنیم باید یکسری تشویق‌کننده برای صادرکننده در بحث قیمت‌گذاری برای گمرک و بحث برگشت ارز بگذاریم. خوشبختانه در دهه‌های اخیر ما شاهد جهش‌هایی در صنایع تبدیلی بوده‌ایم. بازدیدهایی از استان‌های نخل‌خیز داشته‌ام، مثلا در بوشهر که گاهی برای صادرات برخی از خرماها مشکل داشتند، حالا به سمت و سوی صنایع تبدیلی رفته‌اند که موجب شده ارزآوری و مشتری بیشتری داشته باشند.

به‌نام ایران، به‌کام همسایگان

فارس: آیا فروش خرمای ایران به نام دیگر کشورها را تایید می‌کنید؟

رشیدفرخی: به نظرم می‌رسد در خیلی از کشورها ممکن است این کار به‌صورت جزئی انجام شود، اما به‌صورت کلی انجام نمی‌شود. این موضوع در چند کشور همسایه مثل افغانستان، پاکستان و هند دیده شده است، اما همه می‌دانند این خرما، خرمای ایران بوده است.

سوسک سرخرطومی‌حنایی یک مصیبت بزرگ است

فارس: آقای رشیدفرخی! اگر اجازه می‌دهید برویم سراغ موضوع اصلی این گفت‌و‌گو که درباره آفت سوسک سرخرطومی‌حنایی است، این آفت از چه زمانی وارد نخلستان‌های ما شده است؟

رشیدفرخی: این را خدمت‌تان عرض می‌کنم الان یکی از نگرانی‌های عمده همه ما در سطح کشور نه صادرات خرماست و نه حتی مصرف داخلی بلکه دغدغه اصلی ما الان روی این آفت است به نحوی که انجمن ملی خرما اقدام به تشکیل ستاد بحران در برخی استان‌ها از جمله در استان کرمان کرده است و می‌طلبد دولت حمایت ویژه‌ای در این زمینه داشته باشد.

اولین گزارش‌ها درباره آفت سوسک سرخورطومی‌حنایی از سه سال قبل بوده است و هشدارهای لازم را از همان زمان دادیم، اما این هشدارها جدی انگاشته نشد و امروز این مسئله به‌صورت بحران درآمده است.

فارس: لطفا بفرمایید وضعیت امروز نخلستان‌ها ما چه‌طور است؟

رشیدفرخی: این آفت را یک مصیبت بزرگ می‌دانم و اگر در آینده نزدیک نتوانیم با شرایط ویژه و به‌صورت یک کار بسیجی‌وار وارد میدان مبارزه با این آفت شویم، سوسک سرخرطومی‌حنایی می‌تواند، ضرر و زیان زیادی به نخلستان‌های ما برساند.

سوسک سرخورطومی‌حنایی یک آفت خاموش است و وقتی کشاورز متوجه این آفت می‌شود که درخت از داخل پوسیده و افتاده است.

توصیه‌ام به کشاورزان این است به محض اینکه احساس کردند باغی آلوده شده است با انجمن خرما یا با جهاد کشاورزی تماس بگیرند.

جهاد کشاورزی هم اقداماتی را شروع کرده و کارهایی انجام داده است، اما می‌طلبد این مسئله حتما به صورت ویژه بررسی شود، زیرا اگر می‌خواهیم همچنان دومین کشور صادرکننده خرمای جهان بعد از مصر باشیم باید این مسئله را جدی بگیرند و در مراکز پژوهشی، بحث‌های پیشگیری، مطالعاتی و میدانی ورود کنند.

فارس: آیا آماری از نخلستان‌های آلوده به سوسک سرخورطومی‌حنایی در کشور وجود دارد؟

رشیدفرخی: آمار دقیقی نداریم، اما می‌توانم به جرات بگویم حدود ۱۵ تا ۱۶ درصد از نخلستان‌های کشور به این آفت آلوده شده است.

دولت برای کنترل کرونای درختی پای کار آید

فارس: آخرین سووالم این است، انجمن ملی خرما به غیر از راه‌اندازی ستاد بحران چه کارهایی برای مقابله با سوسک سرخورطومی‌حنایی انجام داده است؟

رشیدفرخی: بحث‌های مطالعاتی با عزیزانی که اطلاعات کافی داشتند و متخصصانی که با انجمن همکاری دارند را شروع کرده‌ایم و راهکارهای فرضی ارائه شده اما به‌طور قطعی انجام نشده است زیرا باید بودجه ملی برای مبارزه با سوسک سرخورطومی‌حنایی پیش‌بینی کنند، همان‌طور که کرونا را کنترل کردیم این آفت هم یک کرونای درختی است و می‌طلبد، جلوی این مسئله را بگیرند، با اینکه کمی هم دیر شده است و باید ستاد بحران کشوری را به صورت دولتی راه‌اندازی کنند.

پایان پیام/۸۰۰۱۹/ب