آمادگی جهاد دانشگاهی با معاونت علمی برای جذب نخبگان/تلاش برای استفاده از دستاوردها در صنعت

نذیر کرمان‌-‌گروه علم و فناوری، میترا سعیدی کیا: در ۱۳۵۹ نهادی با هدف گسترش تحقیقات و شکوفایی استعدادها در سطح جامعه برای رسیدن به خوداتکایی، توسعه امور فرهنگی با همکاری حوزه و دانشگاه و گسترش طرح‌های کاربردی راه‌اندازی شد.  این نهاد با تکیه بر دانش و توانمندی پژوهشگران و اعتماد شورای عالی انقلاب فرهنگی اکنون به مرحله‌ای رسیده که هر سال از سوی رهبری تحسین می‌شود زیرا توانسته با به‌کارگیری ظرفیت نخبگانی و علمی جانی تازه به صنایع داخلی کشور ببخشد.

«جهاد دانشگاهی» نام نهادی است که بر خود لازم دانسته پتانسیل علمی کشور را در راستای گسترش طرح‌های کاربردی و نیمه‌صنعتی به کار بگیرد تا بتواند در مسیر منویات رهبری و پیشرفت کشور گام بردارد. محققان طی این چهل و اندی ساله از آغاز فعالیت جهاد دانشگاهی توانسته‌اند در حوزه‌های پزشکی، فنی، مهندسی و علوم پایه، علوم انسانی، اجتماعی و هنر، کشاورزی و منابع طبیعی ورود کنند و دستاوردهای شاخصی را از خود به جای بگذارند.

با توجه به نقش جهاد دانشگاهی در علم و فناوری کشور و در آستانه چهل و سومین سالگرد این نهاد درصدد بر آمدیم تا گفت‌و‌گویی با دکتر حسن مسلمی نائینی، رئیس جهاد دانشگاهی با محور آخرین وضعیت طرح‌های فناورانه جهاد دانشگاهی، وضعیت حضور نخبگان در این نهاد، برنامه‌های آن در راستای تحقق منویات رهبری ذیل تحقق شعار سال و … داشته باشیم.

مشروح گفت‌وگوی خبرنگار علم و فناوری آنا با رئیس جهاد دانشگاهی به شرح زیر است؛ 

*با توجه به شعار سال تعیین‌شده از سوی مقام معظم رهبری که به حرکت دانش‌بنیان‌ها در مسیر رشد تولید و مهار تورم اشاره دارد، بفرمایید که جهاد دانشگاهی به‌عنوان نهاد مورد توجه رهبری و پیشرو در مسائل علمی چه گام‌هایی در راستای تحقق منویات حضرت آقا برداشته است؟

مسلمی: مقام معظم رهبری شعار سال را مبنی بر «مهار تورم و رشد تولید» تعیین کردند؛ در جهاد دانشگاهی این موضوع را همچون مباحث اقتصادی (از جمله تورم و…) در پژوهشگاه‌های علوم انسانی و مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی مورد تحقیق و بررسی قرار دادیم.

اکنون یکی از وظایف و مأموریت‌های جهاد دانشگاهی این است که باید یک پشتیبانی علمی برای تحقق شعار سال داشته باشیم. درواقع رهبری موضوعی مهم را مطرح می‌کنند و ادامه آن وظیفه ماست که به‌عنوان مرکز و نهاد‌های علمی روی آن تمرکز کنیم. این نهاد همراه با مراکز علمی دیگر جلساتی بر مبنای تحقق شعار سال برگزار کردیم و امیدواریم در آینده‌ای نزدیک به نتیجه برسیم و جمع‌بندی آن را برای مدیران کشور ارسال کنیم.

تاکنون ۶ نشست حول این موضوع برگزار شده است؛ اساتید جهاد دانشگاهی هم درصدد حل این معضلات در کشور به‌واسطه پژوهشگران جهاد هستیم تا بعد از جمع‌بندی راه‌حل‌ها را به مدیران ارائه کنیم.

*پژوهشگاه علوم انسانی قرار است به‌واسطه علم و فناوری چه اقدامی در مهار تورم و تولید و تحقق شعار سال انجام دهد؟

مسلمی: از آنجایی که تحقق شعار سال پشتیبان علمی نیاز در پژوهشگاه‌ها به بحث گذاشته می‌شود. زمانی که به نتیجه رسید برخی رهنمودها، نظرات و پیشنهادهای عملی ارائه شده و به نهاد‌های مختلف در کشور ارسال می‌شود.

*یعنی قرار است از ظرفیت علمی جهاد دانشگاهی برای مهار تورم استفاده شود؟

مسلمی: از ظرفیت دانشگاه‌ها، متخصصان، ارگان‌های اقتصادی، نهادها، انجمن‌ها، کانون‌ها و اتحادیه‌هایی که در حوزه‌های اقتصادی هستند، استفاده می‌شود تا شعار سال محقق شود.

*پیش‌بینی می‌کنید که تا پایان سال به نتایج قابل قبولی در زمینه تحقق منویات رهبری برسیم؟

مسلمی: خیر، سعی ما این است که تا مهرماه نتایج را استخراج کنیم تا بتوانیم به نتایج خوب، کاربردی و عملی برسیم.

* چقدر نهاد‌های مختلف از راهکار‌های علمی جهاد دانشگاهی استقبال می‌کنند؟

مسلمی: وظیفه و مأموریت جهاد دانشگاهی با توجه به تجربه، امکانات و توانایی‌هایش این است که به چنین مسائلی رنگ و بوی علمی‌تری بدهد و فقط شعاری حرکت نکند.

یافتن راهکار علمی برای عملی شدن شعار سال انتظار مقام معظم رهبری است. البته که ارگان‌های مختلف نیز در این زمینه نقش مهمی دارند، اما به دلیل اینکه برخی ارگان‌ها اجرایی هستند نمی‌توانند نقشی در عملی‌سازی شعار سال داشته باشند.

امیدوار هستیم راهکار‌های عملی را که طی نشست‌هایی به دست آوردیم تا مهرماه استخراج شود. تضمین اجرایی و عملی و میزان استقبال آن‌ها پیش‌بینی نشده است. سعی داریم با تعامل چنین اقدام مهمی را آغاز و جلسات توجیهی در این زمینه با وزرا و نهاد‌های دیگر برگزار کنیم.

درواقع پژوهشگاه علوم انسانی جهاد دانشگاهی به‌خوبی کار انجام داده و باعث ایجاد بعضی مقررات و قوانین کشور شده است. به همین دلیل به راهکار‌های علمی جهاد دانشگاهی برای تحقق شعار سال خوشبین هستیم.

*آقای دکتر، جهاد دانشگاهی سابقه طولانی در زمینه همکاری با نهاد‌ها و ارگان‌های مختلف با محوریت علمی دارد؛ بفرمایید که تاکنون چه ارگان‌هایی بیشترین همکاری را با این نهاد داشته اند تا نیاز خود را متکی بر توانایی محققان جهاد دانشگاهی رفع کنند؟

مسلمی: ارگان‌های مختلفی در این خصوص وجود دارد که با جهاد دانشگاهی همکاری و نیازشان را به ما اعلام کردند. وزارت نفت یکی از این ارگان‌هاست. مدتی پیش مدیرکل شرکت ملی نفت همراه با معاونان و مدیران این شرکت با حضور در جهاد دانشگاهی، آمادگی خود را برای اجرای پروژه‌های نفتی به‌واسطه محققان جهاد اعلام کردند؛ پروژه‌های زیادی با این وزارتخانه داریم و حمایت‌های خوبی از طرح‌های این حوزه شده است. امیدواریم هرچه زودتر بتوانیم پروژه‌ها و طرح‌هایی مانند دکل حفاری و مته حفاری و … را هرچه زودتر تمام کنیم.

به محض اتمام این پروژه‌ها، طرح‌های جدیدی را با این وزارتخانه آغاز می‌کنیم.

از دیگر وفاق و همکاری‌هایی که در جهاد مورد توجه قرار گرفته صحبت با معاون سازمان برنامه و بودجه بوده است. وی برای اجرای پروژه‌های فناورانه توسط جهاد دانشگاهی، رهنمودها، نظرات و پیشنهادهایی ارائه کردند.

*همانطور که مستحضر هستید پارک‌های علم و فناوری کشور توانسته‌اند به‌خوبی در مسیر اقتصاد دانش‌بنیان گام بردارند؛ پارک‌های جهاد دانشگاهی چقدر توانسته‌اند موفق عمل کنند؟

مسلمی: در حال حاضر جهاد دانشگاهی ۳ پارک علم و فناوری در البرز، کرمانشاه و پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی در دانشگاه علم و فرهنگ دارد. خوشبختانه این پارک‌ها محلی برای حضور شرکت‌های مختلف است تا افرادی با ایده و پیشنهاد بتوانند محصول تولید کنند.

در حال حاضر مالکیت ۳۷ شرکت دانش‌بنیان با جهاد دانشگاهی است و در سه پارک علم و فناوری این نهاد حدود ۵۰۰ شرکت دانش‌بنیان و فناور فعالیت می‌کنند.

*طی صحبت‌ها به استفاده از پتانسیل محققان جهاد دانشگاهی در ارگان‌های مختلف در عرصه علم و پژوهش اشاره کردید؛ آیا تاکنون اقدامی برای جذب نخبگان و کارآفرینان برتری که مقیم ایران نبوده‌اند انجام داده اید؟

مسلمی: بله. به‌واسطه این پارک‌ها توانستیم تعداد زیادی از فارغ‌التحصیلان، نخبگان و یا کسانی را که علاقه‌مند هستند و ایده دارند جذب کنیم.

*برنامه خاصی برای جذب نخبگان در دستور کار دارید؟

مسلمی: صد درصد؛ برای نخبگان برنامه خاصی داریم که یکی از این برنامه‌ها جذب است. تاکنون تعداد کمی از جذب را داشتیم، ولی درصدد هستیم که روی این قضیه کار کنیم. در حال حاضر هم یکی از افراد متخصصی که در آلمان فعالیت می‌کرد، در جهاد مشغول فعالیت است.

موضوع دیگر جذب نخبگانی خلاقی است که در دیدار با رهبر معظم انقلاب طرح‌های خود را ارائه کردند و جهاد دانشگاهی در نظر دارد زمینه تحقق طرح‌ها را فراهم کند.

*برای تحقق این موضوع اقدامی کرده‌اید؟ آیا صحبت‌هایی با افراد شاخص کشور داشته‌اید؟

مسلمی: برای جذب نخبگان جلساتی با حضور معاون اول رئیس جمهور، رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور و معاونت علمی، فناوری اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور داشتیم. خوشبختانه نتایج جلسه خوب بوده، اما درصدد هستیم که شرایط بهتری برای جذب آن‌ها فراهم کنیم تا آن‌ها تمایل بیشتری برای ماندن داشته باشند.

درواقع تکمیل زنجیره مهم است؛ این نخبگان نیاز به فضایی برای تحقیقات و امکانات آزمایشگاهی دارند؛ لازم است شرایط را برای آن‌ها فراهم کنیم.

*مطلع هستید که معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور توانسته در زمینه جذب نخبگان، کارآفرینان و متخصصان ایرانی مقیم و غیر مقیم به‌خوبی عمل کند. آیا برنامه‌ای این چنینی در دستور کار دارید یا از این معاونت به این منظور درخواستی داشته‌اید؟

مسلمی: به موضوع خوبی اشاره کردید. در جهاد دانشگاهی به معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان اعلام آمادگی کردیم که می‌توانیم نخبگان را جذب کنیم.

البته که این جذب می‌تواند علاوه بر به‌کارگیری توانایی آن‌ها در شرکت‌ها و پارک‌های علم و فناوری جهاد دانشگاهی، جذب استخدامی باشد. این اقدام نیز با تأیید سازمان اداری استخدامی انجام می‌شود.

طی یک سال توانمندسازی نخبگان را برعهده میگیریم تا آن‌ها بتوانند دستاوردی داشته باشند. شاید آن‌ها نتوانند نیاز جهاد دانشگاهی را رفع کنند، اما فرایند توانمندسازی آن‌ها انجام می‌شود.

*آقای دکتر شاید این مقوله برعکس باشد و جهاد دانشگاهی نتواند نیاز این نخبگان را رفع کند.

مسلمی: بنده مهندس مکانیک هستم و در خارج از کشور درس خواندم. به نظر شما وقتی به کشور بازگشتم یک ارگان چه کاری باید برای من که از خارج برگشتم انجام دهد؟

*قطعا هر کسی که خارج از کشور تحصیل کرده و به تحقیقات پرداخته در شرایط متفاوت از ایران بوده؛ ابتدای امر لازم است ضمن جویا شدن از ایده و امکانات مدنظر یک محقق که خارج از کشور تحصیل کرده باید در ابتدا شرایطی متناسب و شاید هم سطح آن کشور را فراهم کنیم. چون آن نخبه می‌تواند ایده خود را در آن کشور ثبت کند. هدف از بازگشت آن‌ها استفاده از پتانسیل‌های آنهاست پس به نظر می‌رسد باید شرایط تسهیل شود.

مسلمی: از هر نخبه متناسب با تخصصش انتظار داریم؛ در هر صورت نمی‌توانیم آن‌ها را سریعا جذب کنیم. باید آن‌ها را توانمند کنیم تا آزمون و خطا کمتر شود.

*آقای دکتر در صورتی که آن‌ها نخبه هستند شاید نیازی به آموزش نداشته باشند؛ اما نکته‌ای که حائز اهمیت است برنامه‌های شما برای جذب و نگهداری نخبگانی است که در خارج تحصیل کردند…

مسلمی: باید کسانی که مسئول نخبگان هستند از آن‌ها پشتیبانی و حمایت کنند. البته بسیاری از افرادی که در جهاد فعالیت می‌کنند نخبه هستند و کار‌های بزرگی را با حقوق کم انجام می‌دهند که این قابل تقدیر است.

*گویا برنامه جذب نخبگان در دستور کار بوده، ولی آغاز راه است؛ از این مسائل بگذریم؛ اکنون جهاد دانشگاهی در آستانه چهل و سومین سالگرد است؛ طی ۴۳ سال قطعاً دستاور‌های زیادی داشته که به منصه ظهور رسیده است آیا برنامه‌ای برای رونمایی محصول دارید؟

مسلمی: چند محصول را در نظر گرفتیم که با موافقت دولت رونمایی می‌کنیم و در همان زمان هم به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

*در خصوص آخرین دستاورد‌هایی که جهاد در زمینه نیروگاه خورشیدی و انرژی تجدیدپذیر داشته توضیح بفرمایید.

مسلمی: پروژه‌هایی در مورد نیروگاه‌های خورشیدی توسط محققان جهاد دانشگاهی به نتیجه رسیده یا در حال انجام است اما وزارت نیرو در خرید برق از این تولیدکنندگان اقدامی نکرده به همین دلیل شرکت‌ها دیگر ادامه ندادند. درصدد هستیم با وزارت نیرو در این زمینه صحبت‌هایی داشته باشیم تا از دستاوردهای جهاد در این راستا بهره‌برداری شود.

در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، سازمان جهاد دانشگاهی آذربایجان شرقی به‌عنوان اولین مرکز در حوزه انرژی‌های هیبریدی (بادی و خورشیدی) در کشور اقدام به طراحی و ساخت نیروگاه‌های هیبریدی و نصب و راه‌اندازی در نواحی مختلف کشور کرده است، همچنین نیروگاه‌های پرتابل تولیدشده توسط محققان این سازمان توانسته انرژی پاک، رایگان و تجدیدپذیر را به داخل چادر‌های عشایر برساند و آن‌ها را از نعمت روشنایی و برق بهره‌مند و عشایر را به ادامه روند تولید امیدوارتر کند. اما به نظر می‌رسد برای توسعه این فناوری در کشور باید فکری برای خرید و هزینه‌های آن شود.

*مطلع هستید که بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان در این زمینه مشکلاتی دارند؛ جهاد دانشگاهی به‌عنوان نهادی مهم در کشور برای حل این مشکل اقدام کرده است؟

مسلمی: درصدد هستیم با وزارت نیرو صحبت کنیم تا قانونگذاری در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر اصلاح شود و دستاورد‌های جهاد در این زمینه مورد استفاده قرار گیرد. امیدوار هستیم به نتایج مشترکی برسیم که با حمایت‌ها و انگیزه‌های بیشتری در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر گام برداریم.

*در مورد مته‌های حفاری چطور؟

مسلمی: همواره جهاد دانشگاهی پویا بوده و کار خود را به‌خوبی انجام داده است. این نهاد در زمینه‌های مهندسی، کشاورزی و علوم انسانی کار‌های خوبی انجام داده اند. یکی از حوزه‌هایی که بخوبی در آن درخشید تولید مته‌های حفاری است.

مسلمی: اخیرا نوع جدیدی از این مته‌ها تولیدشده که علاوه بر کاربرد بالا از استحکام و قدرت بیشتری در حفاری برخوردار است. این نوع مته به‌تازگی رونمایی شده و در حال استفاده است.

*در مورد قطار ملی مترو نیز محققان جهاد دانشگاهی موثر واقع شده‌اند در مورد آخرین وضعیت این طرح کلان توضیحاتی ارائه می‌دهید.

مسلمی: برای تولید قطار ملی مترو مدتهاست که برنامه‌ریزی شده است، هم‌اکنون تست‌های نهایی این قطار در خط‌های اصلی مترو انجام شده و خوشبختانه توانسته در تمام مراحل موفق باشد. قرار است با مشارکت شهرداری تهران، معاونت علمی و جهاد دانشگاهی شرکتی تأسیس کند و این قطار به تولید انبوه برسد. پیش‌بینی شده ۳۰۰ واگن این قطار تولید شود که امیدواریم هرچه زودتر به صورت عملی شروع به ساخت این واگن‌ها شود که در آینده‌ای نزدیک به صورت عملی استفاده کنند.