آلرژی‌ و حساسیت‌ چیست و راه‌های درمان آن کدام‌اند؟ | اخبار اصلاحات

آیا شما هم از آن دسته افرادی هستید که با آلرژی و حساسیت درگیرید؟ در دنیایی که بدن ما به طور مداوم با طیف گسترده‌ای از مواد در تعامل است، طبیعی است که برخی از این تعاملات به واکنش‌های نامطلوب منجر شوند. آلرژی‌ و حساسیت‌ دو نمونه از این واکنش‌ها هستند که به طور فزاینده‌ای رایج شده‌اند. این دو در حالی که ممکن است در نگاه اول مشابه به نظر برسند و حتی گاهی در گفتار به جای هم به کار بروند، ناشی از مکانیسم‌های متفاوت و نیازمند رویکردهای مدیریتی متفاوتی هستند. بیایید به علل، علائم و روش‌های درمانی آن‌ها بپردازیم.

آلرژی چیست؟

آلرژی واکنش ایمنی بیش‌ازحد به ماده‌ای به نام آلرژن است که معمولاً برای بیشتر افراد بی‌ضرر است. وقتی فردی دارای آلرژی با یک آلرژن تماس پیدا می‌کند، سیستم ایمنی او به اشتباه آن را به‌عنوان تهدید تشخیص می‌دهد و آنتی‌بادی‌هایی به نام ایمونوگلوبولین تولید می‌کند. این واکنش باعث آزاد شدن موادی مانند هیستامین می‌شود که به علائمی منجر می‌شوند.

آلرژن‌های رایج

آلرژی به مواد غذایی: بادام‌زمینی، صدف، تخم‌مرغ و لبنیات.

محیطی: گرده گیاهان، کنه‌های گردوغبار، کپک.

حشرات: نیش زنبور و گزش مورچه.

داروها: پنی‌سیلین و آسپرین.

سایر موارد: لاتکس و برخی فلزات.

علائم آلرژی

علائم آلرژی ممکن است خفیف مانند عطسه، آبریزش بینی، خارش چشم، بثورات پوستی، متوسط مانند تورم، دشواری در تنفس، درد شکمی و شدید مانند آنافیلاکسی، واکنش تهدیدکننده‌ حیات باشد که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

واکنش‌های آلرژیک می‌توانند به شدت متغیر باشند. برخی افراد ممکن است علائم خفیفی مانند سوزش گلو داشته باشند، در حالی که دیگران ممکن است با مشکلات شدید تنفسی مواجه شوند. درک ماهیت محرک‌های آلرژیک می‌تواند کیفیت زندگی را بهبود بخشد و از واکنش‌های شدید جلوگیری کند.

حساسیت چیست؟

حساسیت‌ها که اغلب به عنوان عدم تحمل نیز شناخته می‌شوند، زمانی رخ می‌دهند که بدن در پردازش یک ماده خاص دچار مشکل می‌شود. برخلاف آلرژی‌ها، حساسیت‌ها ارتباطی به سیستم ایمنی ندارند و معمولاً کمتر شدیدند. این موارد اغلب ناشی از کمبود آنزیم‌ها یا تحریکاتی هستند که توسط مواد شیمیایی خاص ایجاد می‌شوند.

محرک‌های رایج حساسیت‌

مواد غذایی: لاکتوز (شیر)، گلوتن (گندم)، کافئین.

مواد شیمیایی: سولفیت‌ها در شراب، مونو سدیم گلوتامات (MSG) در غذاهای فرآوری‌شده.

محیطی: حساسیت فصلی یا حساسیت به بوهای قوی و دود.

علائم حساسیت‌

علائم حساسیت شامل مشکلات گوارشی مثل نفخ، اسهال، گرفتگی معده، سردرد یا میگرن و خستگی یا تحریک‌پذیری هستند. برخلاف آلرژی‌، حساسیت‌ ممکن است ساعت‌ها یا حتی روزها پس از قرار گرفتن در معرض آن ماده یا شرایط خاص ظاهر شوند. این پاسخ تأخیری می‌تواند شناسایی دقیق محرک را دشوار کند و نیازمند ردیابی دقیق رژیم غذایی و محیط است.

درک تمایزات آلرژی و حساسیت برای مدیریت صحیح آن‌ها ضروری است. اشتباه گرفتن یک حساسیت با آلرژی می‌تواند به محدودیت‌های غذایی غیرضروری یا مداخلات نادرست منجر شود، در حالی که نادیده گرفتن یک آلرژی می‌تواند عواقب جدی داشته باشد.

تشخیص و آزمایش‌ها

برای آلرژی‌ها:

تست پوستی: مقدار کمی از آلرژن به پوست معرفی می‌شود تا واکنش بررسی شود.

آزمایش‌های خونی: سطح IgE برای آلرژن‌های خاص اندازه‌گیری می‌شود.

چالش غذایی خوراکی: تحت نظارت پزشکی برای شناسایی آلرژی‌های غذایی انجام می‌شود.

این ابزارهای تشخیصی برای شناسایی پاسخ سیستم ایمنی طراحی شده‌اند و برای شناسایی دقیق آلرژن‌ها ضروری هستند.

برای حساسیت‌ها:

رژیم حذفی: حذف و بازگرداندن غذاها برای شناسایی محرک‌ها.

آزمایش‌های تنفسی: برای شرایطی مانند عدم تحمل لاکتوز استفاده می‌شود.

ردیابی علائم با استفاده از دفترچه غذایی و علائم می‌تواند ابزار مکمل موثری برای شناسایی حساسیت‌ها باشد.

مدیریت آلرژی‌ و حساسیت‌

برای آلرژی‌ها:

اجتناب: بهترین راه برای جلوگیری از واکنش‌های آلرژیک، دوری از آلرژن‌های شناخته‌شده است.

داروها: آنتی‌هیستامین‌ها، کورتیکواستروئیدها و ضداحتقان‌ها می‌توانند علائم را مدیریت کنند.

تزریق اپی‌نفرین: ضروری برای افرادی که در معرض خطر آنافیلاکسی هستند.

ایمونوتراپی: شات‌های آلرژی یا قرص‌هایی برای حساسیت‌زدایی سیستم ایمنی در طول زمان.

برای حساسیت‌ها:

تعدیلات رژیمی: شناسایی و محدود کردن قرار گرفتن در معرض غذاها یا مواد مشکل‌ساز.

مکمل‌های آنزیمی: برای مثال، مکمل‌های لاکتاز برای عدم تحمل لاکتوز.

تغییرات سبک زندگی: کاهش قرار گرفتن در معرض محرک‌هایی مانند دود یا بوهای قوی.

مدیریت موفق شامل آموزش و آمادگی است. برای آلرژی‌ها، حمل داروهای اضطراری و اطلاع‌رسانی به اطرافیان در مورد وضعیت شما می‌تواند در مواقع خطر زندگی‌تان را نجات دهد. برای حساسیت‌ها نیز، انعطاف‌پذیری در رژیم غذایی و سبک زندگی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.

چه زمانی به مراقبت پزشکی نیاز است؟

برای آلرژی‌ اگر دچار دشواری در تنفس، تورم یا علائم آنافیلاکسی شدید مشاهده شد، فوراً کمک بگیرید. برای حساسیت‌ها با علائم گوارشی مداوم یا مشکلات مزمن دیگر به پزشک مراجعه کنید.

اهمیت راهنمایی حرفه‌ای را دست‌کم نگیرید. خودتشخیصی یا نادیده گرفتن علائم می‌تواند منجر به وخامت شرایط یا از دست دادن تشخیص سایر مشکلات زمینه‌ای شود.

چرا آلرژی‌ها و حساسیت‌ها افزایش پیدا کرده‌اند؟

در سال‌های اخیر، آلرژی‌ها و حساسیت‌ها به دلایلی مانند تغییرات محیطی، تغییرات رژیم غذایی و افزایش آگاهی رایج‌تر شده‌اند. فرضیه بهداشت پیشنهاد می‌کند که کاهش مواجهه با میکروب‌ها در اوایل زندگی ممکن است به افزایش شرایط آلرژیک کمک کند. علاوه بر این، رژیم غذایی مدرن که سرشار از غذاهای فرآوری‌شده و افزودنی‌های مصنوعی است، با افزایش حساسیت‌ها مرتبط است.

عوامل فرهنگی و منطقه‌ای نیز نقش دارند. به عنوان مثال، آلرژی به بادام‌زمینی در کشورهای غربی شایع‌تر است، در حالی که آلرژی به برنج در برخی از نقاط آسیا بیشتر دیده می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که هر دو عوامل ژنتیکی و مواجهه محیطی در این شرایط تأثیرگذار هستند.

درک تفاوت‌های بین آلرژی‌ و حساسیت‌ برای مدیریت موثر بسیار مهم است. در حالی که آلرژی‌ها به دلیل شدت احتمالی خود نیازمند مراقبت بیشتر هستند، حساسیت‌ها اغلب تنها به تغییرات سبک زندگی برای راحتی و سلامت نیاز دارند. آگاهی، تشخیص دقیق و اقدامات پیشگیرانه می‌تواند افراد را قادر سازد تا این شرایط را به خوبی مدیریت کنند و زندگی سالم‌تری داشته باشند.

مشورت با پزشک و متخصص در این مراحل ضروری است و لازم است که به درمان‌های خانگی و توصیه‌های اطرافیان بسنده نکنید. اگر مشکوک هستید که آلرژی یا حساسیتی دارید، با پزشک برای ارزیابی و راهنمایی مناسب مشورت کنید. سلامت و گاهی جان شما به درک و مدیریت موثر این واکنش‌ها بستگی دارد. با اتخاذ اقدامات پیشگیرانه می‌توانید تأثیر آن‌ها را به حداقل برسانید و کیفیت کلی زندگی خود را بهبود بخشید.

/ایسنا