آداب و رسوم محرم در کوهبنان|از عزاداری هیأت ۷۰۰ ساله کفن‌پوش تا آیین جوش‌زنی و طبخ عاشوری با قدمت هزارساله

 فت فتو/کوهبنان؛ مردم شهرستان کوهبنان همانند مردم سایر نقاط ایران آداب و رسوم‌ مختلفی در ماه‌های محرم و صفر دارند که بعضی مختص شهر کوهبنان بوده و کمتر در شهرهای دیگر انجام‌ می‌شود، که از آن جمله می‌توان به مراسم جوش‌زنی محله انصار کوهبنان (عزاداری سنتی)، حرکت هیات یا عباسی و مراسم سنگ‌زنی روستای کهن، مراسم جوش‌زنی دهستان خرمدشت، مراسم جوش دوره بخش طغرالجرد، تعزیه‌خوانی غارت خیمه‌ها در طغرالجرد و… اشاره کرد.

 عزاداری مردم‌ کوهبنان و بخش طغرالجرد نشان از ولایت‌مداری، عشق و ارادت مردم‌ این خطه به اهل‌بیت (ع) خصوصا سرور و سالار شهیدان و شهدای دشت کربلا دارد.

می‌شود که در روز تاسوعا و عاشورا به ظهر و نماز اول وقت همچنین در شب‌ها به نیمه ختم شود که بعضا صاحبان مجالس از عزاداران با غذایی که معمولا آبگوشت نذری، انواع چلو خورشت و… است، پذیرایی می‌کنند. اهالی کوهبنان و بخش طغرالجرد که ید طولایی در مذهب، ولایت‌مداری و فرهنگ دارند؛ چند روز مانده به محرم نسبت به برافراشتن چادر در تکیه شهید روح‌الامینی و حسینیه بزرگ شهر کوهبنان، حسینیه و دارالشفای طغرالجرد، بستن علم‌های پارچه‌ای، نصب بیرق‌های سیاه و ‌پارچه نوشته‌ها خود را محیای محرم می‌کنند و طی سالیان متمادی همواره تلاش کردند در کنار عزاداری و نوحه‌سرایی با توزیع آش نذری، انواع غذاهای نذری، شله‌زرد همچنین پخش آب و شربت در مسیر هیات‌های عزاداری به یاد لب‌های تشنه سرور و سالار شهیدان، سقای دشت کربلا و شهدای دشت نینوا ارادت خود را  به اهل‌بیت اثبات کنند. طبق سنت چند صدساله مراسم روضه‌خوانی در کوهبنان و بخش طغرالجرد به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی

 در هر محله شهر کوهبنان و بخش طغرالجرد مردم آداب و رسوم خاصی برای عزاداری و روضه‌خوانی در دهه اول ماه محرم دارند، مداح هر دسته سینه‌زنی نوحه متناسب هیات و روز تعیین شده را می‌خواند به‌طوری که در روز هفتم محرم نوحه حضرت قاسم، روز هشتم نوحه حضرت علی‌اکبر، روز دهم نوحه آقا ابوالفضل‌العباس (ع) و …خوانده می‌شود و بعضی جوانان هیاتی با پای برهنه در مراسم روز تاسوعا و عاشورا شرکت می‌کنند.

  پخت آش و غذای نذری از دیگر سنت‌های مردم کوهبنان و بخش طغرالجرد است که با مرغوب‌ترین مواد و به بهترین کیفیت انجام می‌شود. بیشترین غذا در ظهر روز عاشورا در دهستان خرمدشت پخت می‌شود که بیش از ۱۳ هزار پرس غذای طبخ شده و بین عزاداران حسینی توزیع می‌شود.

 مردم کوهبنان و بخش طغرالجرد عقیده دارند که گوسفندان نذری خود را در جلوی دسته جات و هیات های عزاداری ذبح کنند و گوشت آن را برای پخت آش و غذای نذری تحویل آشپزخانه تکایا و مساجد بدهند که در حال حاضر با توجه به شیوع ویروس کرونا و رعایت نکات بهداشتی عموما گوسفندهای نذری در گشتارگاه‌ها ذبح می‌شوند.

 پخت نان نذری جزو سنت‌های دیرین مردم کوهبنان و بخش طغرالجرد است که به‌صورت سنتی و در تنورهای گلی و آتشی با مساعدت بانوان پخت می‌شود و به همراه آبگوشت و غذاهای نذری در مراسم اطعام عزاداران استفاده می‌شود و خانواده‌ها با پخت نان نذری آن را به‌صورت مجزا در بین همسایگان و اقوام توزیع می‌کنند.پخت نان نذری در تنورهای گلی/طبخ عاشوری با قدمت هزارساله 

 طبق یک سنت هزار ساله در بیشتر دهستان‌ها و روستاهای شهر کوهبنان و بخش طغرالجرد مرسوم است که در دهه اول ماه محرم به یاد شهدا و اموات عاشوری می‌کنند که در صبح روز عاشورا در دهستان خرمدشت برای ۱۳ هزار نفر آش نذری پخت می‌شود و بین مردم روستاها و مناطق استان‌های کرمان و یزد توزیع می‌شود.

 شهر کوهبنان و دهستان خرمدشت در دهه اول محرم پذیرای هزاران مسافر از جای‌جای کشور خصوصا استان‌های یزد، تهران، قم، مشهد، کرج، قزوین، کرمان، شیراز، اصفهان و… است.

 برای دومین سال متوالی است که به‌دلیل گسترش ویروس کرونا عزاداری محرم باید در فضای باز با زمان و جمعیت محدود ضمن رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی برگزار شود تا هم زمینه برای کاهش ویروس مهیا شود و هم زمینه برای کمک به کادر درمان که در خط مقدم خدمت‌رسانی هستند فراهم گردد.

 طبق سنت گذشته در کوهبنان مراسم‌ روضه‌خوانی خانگی، روضه‌خوانی در جوار زمین‌های کشاورزی، بقاع متبرکه و… از رونق خاصی برخوردار است و مردم معتقدند برگزاری این مراسم‌ها موجب فراوانی روزی و نزول بی‌شمار نعمت و برکت در زندگی آنان می‌شود.روضه‌خوانی در جوار زمین‌های کشاورزی برای برکت محصول

در گذشته نه‌چندان دور پرده‌خوانی مرسوم بود و نیز رسم بود که تعزیه‌خوانی در قالب دو گروه اتقیا و اشقیا در عصر تاسوعا، عاشورا و اربعین حسینی برگزار شود و شخصیت‌هایی همچون شیر و مرد درویش جلوه‌ای خاص به مراسم تعزیه می‌بخشیدند.

 مراسم تعزیه‌خوانی در دهستان خرمدشت با سابقه چند صد ساله در عصر عاشورا با بهره جستن از اسب، نصب خیمه‌های دو گروه، آتش زدن خیمه‌ها و… برگزار می‌شود که یکی از شلوغ‌ترین و باشکوه‌ترین برنامه‌ها در شمال استان کرمان هست.

 یکی دیگر از سنت‌های مردم کوهبنان و بخش طغرالجرد بستن علم پارچه‌ای است که عموما با پارچه‌های رنگی و نذری بسته می‌شود.مردم‌ کوهبنان معتقدند که آقا ابوالفضل‌العباس (ع) در روز عاشورا  در زمان جنگ با اشقیا علم با خود حمل می‌کردند که به علمدار کربلا شهرت پیدا کرده‌اند. برگزاری علم‌بندان چند روز مانده به محرم

 مراسم علم‌بندان در کوهبنان و طغرالجرد چند روز مانده به محرم با شکوه خاص همراه با دودکردن اسپند، چاوشی، قربانی کردن گوسفند و قرائت زیارت عاشورا و توزیع غذا، شله زرد و آش نذری برگزار می‌شود.

 علم مزین شده در وسط مساجد و تکایا نصب می‌شود و تا روز آخر ماه صفر برقرار است؛ ضمن اینکه در روز تاسوعا و عاشورا این علم توسط سادات در جلوی هیات‌های عزاداری زینت‌بخش مراسم است و در طول مسیر چند کیلومتری مردم نذورات خود را به صاحبان هیات‌ها تقدیم می‌کنند و اقدام به دودکردن اسپند و قربانی کردن گوسفند در جلوی هیات‌ها می‌کنند.

 در روز تاسوعا و عاشورا حمل کننده علم پارچه‌ای سعی می‌کند علم را بر روی دندان‌های خود قرار دهد و حرکت کند که این مهم امروزه با استقبال بسیار خوب جوانان همراه هست و کمتر هیاتی در کوهبنان و بخش طغرالجرد از علم‌های فلزی استفاده می‌کند.

 ازجمله کارهای منحصر به‌فرد در پایان مراسم‌ روز تاسوعا قرائت اشعار دوازده امام توسط حاج حسن برخورداری‌ مداح هیات حسینیه سیدالشهدا (ع) شهر کوهبنان است که این عزاداری ویژه هم قدمتی بالغ بر ۷۰ سال دارد.از زمان احداث مهدیه در روستای ده‌خواجه عصر تاسوعا برخی هیات‌ها در این مکان به عزاداری و مرثیه‌سرایی می‌پردازند.

 مراسم شام غریبان هم در کوهبنان در حسینیه سیدالشهدا(ع)، تکیه شهید روح‌الامینی و حسینیه قمر بنی‌هاشم و در طغرالجرد در حسینیه برگزار می‌شود.

 ثبت آیین جوش‌زنی کوهبنان در میراث معنوی

مراسم جوش‌زنی کوهبنان و بخش طغرالجرد که در نوع خود بی‌نظیر است، توسط میراث فرهنگی در زمره آثار معنوی به ثبت رسیده؛ البته  مراسم جوش‌زنی با شکوه خاص، با حضور سادات، با سبک نوحه‌سرایی خاص و حرکت ویژه عزاداران برگزار می‌شود.

مراسم عزاداری سنتی و جوش‌زنی محله انصار کوهبنان قدمتی هزار ساله دارد که همه ساله مشتاقان فراوانی خود را از جای‌جای کشور به کوهبنان می‌رسانند تا این مراسم را از نزدیک شاهد باشند.

 همچنین مراسم سنگ‌زنی روستای کهن خود در کشور منحصر به‌فرد است، مراسمی که عزاداران به جای سینه‌زنی با دو سنگ یا دو چوب در حالت تک‌ضرب و سه‌ضرب با خواندن نوحه خاص و سبک حرکت ویژه عزاداری می‌کنند.

هیأت کفن‌پوش «یاعباسی» کوهبنان با قدمت ۷۰۰ ساله

 هیات یا عباسی کوهبنان هم قدمتی بالای هفت صد سال دارد، هیاتی که با پوشیدن کفن و حمل شمشیر در حالی که نام زیبای حضرت ابوالفضل العباس(ع) را بر لباس خود حک کرده‌اند و اشعاری در وصف قمر بنی‌هاشم می‌خوانند حال و هوای خاصی به عزاداری تاسوعا و عاشورای کوهبنان می‌بخشند.

 برگزاری مراسم شیرخوارگان، مراسم تجلیل از پیر غلامان حسینی، حرکت هیات علی‌اصغر (ع) در روز تاسوعا و عاشورا، راه‌اندازی کاروان اسرا در حاشیه مراسم تاسوعا و عاشورا، آیین سقایی، مراسم گل‌مالی به پیشانی و موی سر عزاداران با تربت امام حسین (ع)، برافراشتن خیمه‌های حسینی و… از جمله سنت‌های پسندیده است که در شهر کوهبنان، بخش طغرالجرد و روستاهای اطراف انجام می‌شود.

انتهای پیام/۸۰۰۱۲/ب/خ