زیرخاکی یک روستا در سیرجان/حمام قدیمی که احیا شد

فت فتو _کرمان؛ محمدایران‌نژاد: حمام تاریخی آباده سیرجان معروف به حمام علی دلاک، به همت جوانان این محله از زیر خاک بیرون آمد تا بتوان این حمام قدیمی را که در کنار دو برج و یک بادگیر قدیمی و دو درخت کهنسال بنه پسته و توت سفید شکرک منطقه آباده سیرجان است، مرمت و احیاء کرد.

 پایه‌های حمام تاریخی آباده در دوران زندیه و به سبک حمام‌های دوره صفویه بنا شده است که بیش از ۳۰۰ سال قدمت دارد و در بافت قدیمی منطقه آباده بنا شده و امروز می‌تواند در صورت ساخت آن، مجموعه‌ای زیبا و کم‌نظیر از طاق و گنبدهای متعدد و تزئینات آجری احیاء شود و به‌عنوان مرکز تولید محصولات صنایع دستی مانند گلیم و فرش محلی و سفالگری، موزه و مرکز پذیرایی گردشگری موجب اشتغال‌زایی و رونق منطقه اصیل و کهن آباده سیرجان شود.

 میثم رفعتی از جوانان این منطقه در گفت‌وگو با فت فتو بیان کرد: این حمام جزو معدود حمام‌های تاریخی با بخش‌های مجزای زنانه و مردانه در کشور است که نشان از قدمت ۳۰۰ ساله آن دارد که در اثر بی‌توجهی زیر خاک مدفون شده بود و ما جوانان با هزینه ۳۵۰ میلیون ریالی کمک خیران آباده‌، خودمان این اثر تاریخی را از زیر خروارها خاک بیرون آوردیم و اگر اقدام ما اهالی آباده نبود، قطعا این محل خانه یا معبر نوساز شده بود.

فضای معماری حمام آباده سیرجان مانند سایر حمام‌های دیگر نواحی کویر مرکزی و جنوب ایران دارای فضاهای رختکن، کفش‌کن، صحن شاه‌نشین، بینه، سر بینه، گرم‌خانه و خزینه‌ است که دارای سقف گنبدی بزرگ و کوچک بوده است و امروز بی‌توجهی و فراموشی، این آثار ارزشمند را تخریب کرده است.

مرمت این اثر ارزشمند با توجه به نداشتن سقف، نظر به تخریب سقف آن در گذشته و نزدیکی فصل بارندگی با توجه به قرار داشتن این حمام در زیرزمین و آبگیر بودن آن و احتمال تخریب دیوارها در اثر تجمیع آب و بارندگی نیازمند توجه ویژه مسؤولان، خیران و نهادهای مربوطه از قبیل میراث فرهنگی، شهرداری، شورای شهر و شرکت‌های صنعتی و معدنی شهرستان است.

روایت قدیمی‌های آباده‌ از حمام تاریخی محله

خانم فاطمه رفعتی مادر بزرگوار شهید کوچکی از اهالی و همسایه حمام قدیمی آباده می‌گوید: به نظر می‌آید، دیوارها و خزینه‌های این حمام در سال ۱۳۶۰ بهسازی و مرمت شده و انگار چیزی از مرمت نگذشت که باز هم به هر دلیل تخریب و از بین رفت و حتی مدفون شد. این حمام در قدیم محل برگزاری جشن‌ها و مراسم‌ها، با پارچه‌های رنگی و چراغانی آذین‌بندی  می‌شد و مراسمی مانند دامادی با موسیقی محلی آباده همراه با ساز محلی بوده است.

نبی‌الله جعفری رئیس اداره میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی شهرستان سیرجان گفت: این حمام تاریخی از بنا‌های منحصر به‌فرد روستای آن زمان سیرجان به نام آباده است که در مجاورت قنات و عمارت تاریخی روستا بنا شده است که ثبت ملی این اثر نیز در دست بررسی بوده تا با تهیه پرونده نسبت به ثبت ملی آن اقدام شود و پس از ثبت ملی این اثر به‌دنبال احیاء و مرمت و حفاظت آن خواهیم بود.

 جعفری افزود: قسمت‌هایی از این حمام در اواخر دهه ۷۰  تخریب و تمامی این بنا نیز در زیر خاک مدفون شده بود که توسط جوانان و دوستداران میراث فرهنگی محله از زیر خاک بیرون آمد که نیازمند حمایت مسؤولان برای بازگشایی مسیر و احیاء اطراف آن اعم از بادگیر قدیمی و یا برخی درختان کهنسال اطراف آن هستیم.

 محسن اسدی می‌گوید: قدمت ۳ قرن حمام آباده و معماری و مهندسی ساخت بناهای ایرانی کهن از جمله مهارت‌هایی است که در بسیاری از علوم مهندسی پیشرفته غرب نیز به صراحت عنوان شده است و ضرورت دارد که میراث‌ فرهنگی ثبت ملی این آثار را انجام دهد.

 زهرا مکی‌آبادی که تحصیلکرده قدیمی هم هست، در مورد حمام‌های قدیمی توضیح داد: ایرانیان از دیرباز در ساخت مساجد، قنات‌ها، آب انبارها، کاریزها و حمام‌ها نبوغی داشتند که پس از سالیان متمادی حتی امروز در قرن پیشرفت و توسعه، الگوی بسیاری از مهندسان خواهند بود؛ اما اینکه امروزه تا چه اندازه از این میراث گذشتگان حفاظت می‌شود، جای بسی تأمل دارد.

محمدابراهیم رفعتی از قدیمی‌ها و معتمدین محل  اظهار کرد: گرمابه‌ها در فرهنگ و پیشینه سرزمین ایران از لحاظ توجه به پاکیزگی همچنین کارکردهای مختلف اجتماعی و فرهنگی، جایگاه ویژه‌ای داشتند واین حمام‌ها نقش قابل توجهی در انتقال آداب و رسوم، آیین‌ها و مناسک، ادبیات شفاهی و سایر ابعاد فرهنگی جامعه ایفا می‌کردند و از زمانی از زیر خاک بیرون آورده شد، اهالی بسیار خرسند وخوشحال شدند و خاطرات گذشته برایشان زنده و جاودان شد.

 جواد یزدانی از اهالی محله آباده نیز می‌گوید: این گرمابه‌ها و برج و بادگیرها از نظر معماری دارای ارزش و اعتبار هستند و هویت معماری بومی هر منطقه را به نمایش می‌گذارند. منطقه سیرجان دارای حمام‌های تاریخی زیادی بوده است که در چند دهه گذشته بخش قابل توجهی از این میراث تاریخی به بهانه‌های مختلف، تخریب و تغییر کاربری یافته و اکنون تعداد معدودی از آنها پا برجا و برای بقای خود، نیازمند توجه بیشتر مسؤولان هستند.

محمد منتظری از پیشکسوتان  آباده هم اظهار داشت: غبار بی‌توجهی، گرمابه‌ حمام تاریخی محله آباده سیرجان را خیلی وقت‌ها فرا گرفته که این اثر تاریخی تخریب و مدفون شد؛ اما خوشحالیم که نسل جدید به آثار باستانی بیشتر توجه می‌کنند.

احساس مسؤولیت آباده‌ای‌ها حمام قدیم روستا را احیاء کرد

 اکبر پرند، از پیشکسوتان محله آباده  نیز از منظره زیبای حمام‌های قدیمی می‌گوید: در ورودی حمام‌ها قاعدتا راهرو هشتی کوچک قرار داشت تا دما و رطوبت فضای داخلی تنظیم شود و فضای بین این‌ها به شکل هشت‌گوش ساخته شده و در اطراف آن چهار صفه یا سکوی نشیمن و رختکن دیده می‌شد که وسط سالن بینه هم حوض‌چه هشت ضلعی کوچک قرار داشت که فضای این قسمت باید سرد و خشک باشد؛ زیرا فضای ورودی در ارتباط مستقیم با فضای خارج قرار داشت و صفا داشت.

اما مردم به‌ویژه جوانان آباده سیرجان با احساس مسؤولیت توانسته‌اند اقدامی مناسب را برای احیاء و درآینده حفظ میراث تاریخی و این حمام را داشته باشند و این بناهای تاریخی را حفاظت کنند و معتقد هستند که باید این فرهنگ اجتماعی در بین مردم نهادینه شود که یک اثر تاریخی بخشی از اموال عمومی و هویت تاریخی و فرهنگی جامعه است که باید برای آیندگان حفظ و مراقبت شود.

منطقه آباده در حوزه غربی انتهای بلوار کمربندی شاهد منطقه 2 سیرجان و دارای چهار محله با نام‌های خیابان امیرالمومنین، خیابان مرودشت، خیابان تخت جمشید و خیابان امام محمدباقر (ع) است و وجه تسمیه آن آب و ده است که زمانی آبی بسیار و شیرین داشت و معنی دیگر آن سرآمد تمام آبادی‌های کهن دیار سمنگان یا همان سیرگان یا شیرگان قدیم بوده است.

انتهای پیام/۸۰۰۱۵/ب