ادامه کاوش‌ها در «تپه باستانی کُنار صندل» جیرفت در گرو بودجه و اعتبارات

نذیر کرمان – کرمان؛ ولی‌الله مرتضوی: با شروع کاوش در تپه‌های باستانی کنار صندل پس از یک وقفه طولانی هفده ساله به همراه تعدادی از خبرنگاران شهرستان جیرفت برای مشاهده کاوش‌های انجام شده و گفتگو با تیم کاوش رهسپار روستای کنارصندل و تپه‌های باستانی این روستا شدیم و پس از گذر از جاده کم‌عرض و خطرناک میانچیل با دست‌اندازهای فراوان به تپه‌ای رسیدیم.

 کاوش‌های باستان‌شناسی یوسف مجید‌زاده در اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد و حضور باستان‌شناسان خارجی در تیم کاوش کنارصندل و تمدن ارت موجب شد که اسم و نام این تمدن بزرگ در اقصی نقاط جهان شناخته شود.

 تمدنی که پس از آن تاریخ و رها شدن کاوش‌های باستان‌شناسی به ورطه فراموشی سپرده شد و دیگر از آن اسم و آوازه خبری نیست.

بخشی از تپه باستانی کنارصندل

 آنچه که از جاده اصلی میانچیل به چشم می‌آید تپه‌ای خاکی و بزرگ با پله‌هایی چوبی است و هرچه به این تپه نزدیک‌تر می‌شویم عظمت این تمدن بیشتر به چشم می‌آید که متاسفانه با گذشت زمان، عدم رسیدگی و بی‌مدیریتی‌ها، آثار کشف شده و پله‌گون دهه هشتاد مجدد تخریب و به همان حالت قبل کاوش برگشته‌اند.

 با مشاهده تیم‌های کاوش به سمت آنها رفته تا از نزدیک با کار شبانه‌روزی این تیم آَشنا شویم. در بدو ورود چهره مردی با تجربه و مسن که با دقت نظر و کنجکاوی به میلیمتر میلیمتر خاک‌ها نگاه می‌کرد، نظرمان را جلب کرد .

 سید منصور سیدسجادی از باستان‌شناسان بزرگ کشور و ناجی شهر سوخته زابل با گشاده‌رویی و حوصله ما را پذیرفت و پاسخگوی سوالات بی‌پایان ما شد.

سید منصور سیدسجادی باستان‌شناس

باستان‌شناسان دنبال گنج نیستند

 وی در ابتدای گفتگو با بیان یک‌سری اشتباهات رایج نسبت به باستان‌شناسان و کاوش‌های باستان‌شناسی گفت: این تصور اشتباهی است که باستان‌شناسان دنبال گنج هستند، این یک توهین به باستان‌شناسی و باستان‌شناسان است. پشت هر کاوش کارهای بسیار پیچیده مطالعاتی و پژوهشی قرار دارد .

ناجی شهر سوخته، اشیا را ابزار کار باستان‌شناسی دانست و خاطرنشان کرد: کار باستان‌شناسی؛ بازسازی جامعه، تاریخ، صنایع، آیین‌ها و علوم مختلف است و کار باستان‌شناسی نگهداری میراث فرهنگی کشور است.

سجادی با بیان تعلق تمدن جیرفت به همه ایران گفت: مردم جیرفت حق بیشتری از این تمدن کهن دارند و باید به خود ببالند و این تمدن در دهه هشتاد با کوشش‌های دکتر مجیدزاده به جهان شناسانده شد اما این شناخت بعد از سال ۱۳۸۶ فروکش کرده و الان کسی به این تمدن توجهی ندارد.

 وی با طرح این سوال که علت کمرنگ شدن اسم تمدن جیرفت چیست؛ خاطرنشان کرد: با کم‌کاری و عدم توجه بعضی از مسؤولان در این مدت، تمدنی که می‌توانست تاریخ جهان را متحول کند به فراموشی سپرده شده است .

 این باستان‌شناس با بیان برنامه‌های تیم کاوش گفت: در این فصل به هیچ وجه عملیات حفاری نخواهیم داشت و فقط در صدد مرمت، بازسازی و پاکسازی ساختارهایی هستیم که در این ۱۷ سال تخریب شده‌اند و متاسفانه آن چنان که باید در این مدت از این تمدن کهن باستانی دفاع نشده است.

همه موظف به دفاع از تاریخ، فرهنگ و ریشه خودمان هستیم

 سجادی در پاسخ به سوالی راجع به علت به‌کار بردن واژه دفاع توضیح داد: ما همه موظف هستیم از تاریخ، فرهنگ، تمدن و ریشه‌های خودمان دفاع کنیم.

 وی با اعلام کمبود زمان و اعتبار برای احیای اکتشافات انجام شده خاطرنشان کرد: اولویت تیم کاوش با همکاری دکتر سلیمانی که تجارب کاوش در این منطقه را دارد حفظ و احیای آثار کشف شده است.

 این باستان‌شناس با ابراز تاسف نسبت به از بین رفتن نقش برجسته کنارصندل به علت عدم توجه به

حفاظت از این گنجینه باستانی و تمدنی افزود: بنده در پنج سال گذشته که به این منطقه سفر کرده بودم این نقش برجسته وجود داشت و جزو برنامه‌های اولیه من تشکیل تیمی از مرمت‌کاران و باستان‌شناسان برای مرمت و احیای این اثر باستانی بود که متاسفانه امروز هیچگونه اثری از آن نیست.

 سرپرست تیم‌ کاوش کُنارصندل جیرفت در ادامه افزود: برای بازسازی این نقش برجسته از یک مجسمه‌ساز که تخصص و تجربه باستان‌شناسی دارد دعوت شده تا از روی تصاویر نسبت به بازسازی این اثر باستانی اقدام کند و در صورت تامین بودجه و زمان برای مشاهده همه مردم و علاقه‌مندان دو نسخه مشابه آن برای نصب در موزه جیرفت و موزه کرمان ساخته خواهد شد.

 سجادی با تأکید بر اولویت داشتن شناسایی آثار، ثبت و ضبط آثار اکتشافی و مطالعاتی منقول و ساماندهی اشیا و آثار کشف شده در این دوره از کاوش‌های کنارصندل خاطرنشان کرد: متاسفانه هیچگونه اراده‌ای برای حفظ این آثار و اشیا بی‌نظیر پس از دهه هشتاد وجود نداشته و از نظر باستان‌شناسی باید گفت خجالت‌آور است که این آثار و اشیا حتی در یک کارتن مقوایی نگهداری نشده‌اند.

وی با بیان برنامه‌های خود و تیم کاوش برای تپه تاریخی کنارصندل گفت: تیم کاوش فعلی بیش از سه سال در این منطقه حضور نخواهد داشت و پس از این مدت و آماده‌سازی این محوطه باستانی برای یک کاوش باستان‌شناسی محوطه را تحویل باستان‌شناسان کرمانی یا جیرفتی خواهند داد.

 سرپرست تیم‌ کاوش کنارصندل جیرفت با درخواست از رسانه‌ها برای انعکاس اخبار مثبت گفت: در کاوش‌های گذشته در شهر سوخته زابل تعداد پنج هزار خبر مثبت از آن منطقه مخابره شد و همین اخبار مثبت موجب شناسانده شدن این تمدن به جهان و روشن شدن تصویر مردم نقاط دیگر نسبت به آن منطقه شد.

ابراز تأسف از غارت و قاچاق اشیاء باستانی تمدن جیرفت

 سجادی با ابراز تاسف از قاچاق اشیا باستانی تمدن جیرفت در سالیان گذشته خاطرنشان کرد: اکنون که آثار غارت شده از منطقه و حتی کشور خارج شده است، باید اصالت و ریشه این تمدن کهن را نشان دهیم و آثار غارت شده تمدن جیرفت امروزه به نام محوطه باستانی به نام باکتریانا که در شمال افغانستان است در بازارهای فروش آثار باستانی در حال خرید و فروش هستند.

 چهره ماندگار میراث فرهنگی کشور با درخواست از مسؤولان برای کمک به تیم کاوش برای اثبات حقانیت این تمدن باستانی ابراز کرد: از برنامه‌های ما شناسایی محدوده گورستان‌های غارت شده است تا به سؤوالات مان درباره جمعیت و مردم این تمدن برسیم و برای این مهم باید حداقل یک قبر سالم برای شناسایی فیزیک، سن، بیماری‌ها، تغذیه و نژاد آنها پیدا کنیم که متاسفانه در سالیان گذشته برای به‌دست آوردن آثار باستانی تمام گورستان‌های منطقه ویران شده است.

 سرپرست تیم‌ کاوش کُنارصندل جیرفت با اعلام کشف دو شی کوچک در گمانه‌زنی‌های آزمایشی در محوطه باستانی کنارصندل گفت: این آثار شامل مجسمه یک گاو مرمری هفت سانتی و یک میخ فلزی با سری شبیه سر انسان است که برای شناسایی بهتر و مرمت به کرمان ارسال خواهد شد.

سجادی در پاسخ به پرسشی در رابطه با تدابیر اندیشیده شده برای نقش برجسته کنار صندل پس از بازسازی توسط مجسمه‌سازان خبره گفت: پس از بازسازی این نقش برجسته به‌صورت علمی برای حفاظت بیشتر در برابر عوامل طبیعی و انسانی پوشانده خواهد شد.

جایگاه تمدن جیرفت کجاست؟

 این باستان‌شناس درباره جایگاه تمدن جیرفت در تاریخ اظهار داشت: اگر بخواهیم این تمدن را با تمدن‌های دیگر مقایسه کنیم این تمدن جایگاه بسیار والایی دارد، منتها این جایگاه باید شناسانده شود و از برنامه‌های من انتشار کتب و بولتن در قالب گزارش‌های علمی برای باستان‌شناسان و کارشناسان مرمت آثار باستانی و انتشار کتب و مقاله در رابطه با فرهنگ، مردم و تمدن در قالب سلسله کتاب‌های از (ایران چه می‌دانم ) است.

 وی از تالیف یک کتاب به نام کرمان باستان خبر داد و افزود: جیرفت یکی از ۶ محوطه و شهر باستانی است که وسعت این تمدن در نوع خود بی‌نظیر است و شناسایی این تمدن زمان زیادی می‌طلبد، باید کاوش مستمر در این محوطه تاریخی ادامه داشته باشد تا این تمدن آنچنان که شایسته آن است شناخته شود.

 سجادی با بیان بکار رفتن پنج میلیون خشت در کنارصندل شمالی خاطرنشان کرد: مردم این تمدن از یک سطح بالای اداری و تفکر مدیریتی برخوردار بوده‌اند و هدف ما شناختن همین موضوعات و جامعه آن زمان است.

 وی با بیان لزوم توجه به بودجه و اعتبارات کاوش‌های کنارصندل عنوان داشت: خوشبختانه مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمان توجه خاصی به این موضوع دارد، اما با این تعداد عوامل فردی و سخت‌افزاری این تمدن جهانی نخواهد شد و مسؤولان باید به جذب بودجه و اعتبار برای کار مداوم دغدغه داشته باشند.

 این باستان‌شناس با تاکید بر لزوم کارهای مرمتی و حفاظتی پس از کاوش‌ها بیان داشت: بعد از کاوش‌ها باید به‌طور مداوم و روزانه به این مناطق رسیدگی شود تا در صورت کوچکترین صدمه‌ای نسبت به مرمت و بازسازی آن اقدام شود.

پیرمرد روستایی که نگران حدود محوطه باستانی کنارصندل است 

پیرمرد روستایی که شاهد گفتگوی خبرنگاران با سرپرست تیم‌ کاوش کُنارصندل جیرفت بود، با ابراز نگرانی از مشکلات بوجود آمده در زمینه حدود محوطه باستانی کنارصندل خواستار توجه مسؤولان به این موضوع و تغییر محدوده شد.

  سرپرست تیم‌ کاوش کُنارصندل جیرفت در ادامه با بیان انعکاس این مشکل مردم و درخواست از مسؤولان مربوطه برای حل آن خاطرنشان کرد: جلوگیری از عدم‌ توسعه روستاهای اطراف تپه باستانی کنارصندل و مشکلاتی که برای مردم‌ کُنارصندل ایجاد شده نتیجه نقشه‌ای است که برای عرصه و حریم تپه کُنارصندل تعیین شده که غلط است و باید مجدد بررسی شود.

به گزارش فارس: در این بازدید آنچه که به چشم می‌آمد عزم تیم کاوش برای شناساندن این تمدن باستانی با اولویت مرمت، بازسازی و پاکسازی است و متاسفانه با این بودجه و اعتبارات اندک این مهم به‌خوبی انجام نخواهد شد و می‌طلبد مسؤولان استان و شهرستانی در کنار مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مجدانه پیگیر اعتبار و بودجه برای این مهم باشند و نسبت به جذب بودجه و اعتبارات بیشتر برای حفظ و انتقال این میراث کهن به آیندگان و شناساندن آن به جهان اقدامات موثری انجام دهند.

پایان پیام/۸۰۰۶۷/ب