۱۹ فروردین در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش نذیر کرمان، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۸ فروردین برابر ۶ آوریل را ورق می‌زنیم.

***

اولین خلبان زن در ایران

۱۹ فروردین ۱۳۷۸، عفت تجارت‌چی که اولین کارآموز و خلبان زن در ایران است در سن ۸۲ سالگی درگذشت. سال ۱۳۱۸ پس‌از تأسیس باشگاه هواپیمایی، تجارت‌چی برای آموزش فنون خلبانی نام‌نویسی کرد و پس‌از ثبت‌نام او، اینا اوشید، قدسیه فرخزاد، فخرالتاج منفردی، عذرا رحیمی، درخشنده ملکوتی و صفیه پرتوی هم در باشگاه خلبانی نام‌نویسی کردند. تجارت‌چی اولین پرواز مستقل خودش را در ۲۷ آبان ۱۳۱۹ انجام داد و همان‌روز پشت کتاب دیوان حافظ نوشت: «پرشکوه‌ترین روز برای یک خلبان، روزی است که اولین پرواز آزادش را انجام دهد.» او در خاطراتش می‌نویسد: «شروع کارم با مشکلاتی روبه‌رو شدم مثلاً بعضی افراد ناشناس به پدرم تلفن می‌زدند و به دروغ می‌گفتند هواپیمای دخترت سقوط کرده‌ است. در پاسخ به این محرک‌ها گاهی عصبانی می‌شدم و به پدرم می‌گفتم چرا من را به این کار وادار کردی و مشوقم شدی تا خلبان شوم؟ ولی او معتقد بود در ابتدای هرکاری مشکلاتی وجود دارد و باید با صبر و تلاش با آنها مقابله کرد.»

ادیسه مریخ ۲۰۰۱

۷ آوریل ۲۰۰۱ میلادی برابر با ۱۹ فروردین ۱۳۸۰ خورشیدی، سازمان فضایی آمریکا (ناسا) فضاپیمای مریخ اودیسه ۲۰۰۱ را با موشک دلتا ۲ به مقصد مریخ پرتاب کرد. دوربین‌های تلویزیونی تصاویر خیره‌کننده‌ای را از هنگام صعود آتشین این موشک به تصویر کشیدند. اودیسه ۲۸۶میلیون مایل را تا ۲۴ اکتبر ۲۰۰۱ یعنی تا پیش‌از ورود به مدار سیاره سرخ طی کرد. ماموریت اصلی این فضاپیمای رباتیک، جست‌وجوی آب به شکل یخ زیر سطح مریخ و توسعه یک نقشه حرارتی از این سیاره بود. از ارتفاع حدود ۲۵۰مایلی، فضاپیما قرار بود ردی از هیدروژن را جست‌وجو کند که می‌تواند وجود آب را نشان دهد. نام این فضاپیما برگرفته از فیلم ۲۰۰۱: یک ادیسه فضایی محصول ۱۹۶۸ و ‌به‌عنوان ادای احترام به آرتور سی. کلارک و استنلی کوبریک نامگذاری شد.

کشف اسکلت انسان ماقبل تاریخ در مصر

۷ آوریل ۱۹۸۳ میلادی برابر با ۱۹ فروردین ۱۳۶۲ خورشیدی گزارشی درخصوص کشف اسکلت انسانی منتشر شد که احتمالا یک نئاندرتال با قدمت تا ۸۰هزار سال بود. این اسکلت چند روز قبل از اعلام این گزارش برای مطالعه به موزه اسمیت‌سونیان آورده شده بود. اسکلت ماقبل تاریخ را فرد وندورف، باستان‌شناس، در فوریه ۱۹۸۲در وادی کوبانیه در جنوب مصر کشف کرده بود. این اسکلت تقریباً کامل و به خوبی از محصور‌شدن در رسوبات حفظ شده بود و یکی از معدود اسکلت‌هایی بود که نه در غار، بلکه در فضای باز دفن شده بود و یکی از اولین اسکلت‌هایی بود که در آن دوران در مصر کشف شد. دیل استوارت، انسان‌شناس فیزیکی بازنشسته موزه اسمیت‌سونیان از مته هوای فشرده برای رهاکردن استخوان‌ها از ماسه‌سنگ استفاده کرد. در این مطالعه مشخص شد که اسکلت بسیار متاخرتر از گمان‌های اولیه و متعلق به مرد جوان بالغ اواخر دوره پارینه‌سنگی با شواهدی از آسیب‌های جسمی است و حدود ۲۰هزار تا ۳۰هزار سال قدمت دارد.

کبریت اصطکاکی

۷ آوریل ۱۸۲۷ میلادی برابر با ۱۹ فروردین ۱۲۰۶ خورشیدی، جان واکر، داروساز و شیمی‌دان انگلیسی، اولین فروش خود را از کبریت‌های اصطکاکی که یک سال قبل اختراع کرده بود، ثبت کرد. کشف او در ۲۷ نوامبر ۱۸۲۶ هنگام تلاش برای تولید ماده‌ای به آسانی قابل احتراق برای قطعه‌ای ویژه تفنگ ساچمه‌ای سبک، به‌طور تصادفی رخ داد. اولین کبریت او درواقع هم‌زن چوبی بود که در مخلوطی از پتاس و سولفید آنتیموان فرو برده بود. برای پاک‌کردن لکه‌ای از این مخلوط شیمیایی از انتهای چوب، آن را روی زمین سنگی خراشید و انتهای چوب مشتعل شد. او هرگز این اختراع را به ثبت نرساند و تولیدش به حاشیه‌ای از کسب‌وکار داروخانه‌اش محدود شد. تا پیش‌از کبریت‌های اصطکاکی، کبریت‌های شیمیایی استفاده می‌شدند که برای استفاده از آنها چوب آغشته به ماده مشتعل باید در محلولی شیمیایی فرو برده می‌شد. اما این کبریت‌ها به‌دلیل هزینه زیاد، ماهیت دست و پا گیر و خطر ذاتی‌شان نتوانستند به تولید انبوه برسند.