گفت‌وگوهای ژنو؛ تلاشی برای زنده نگه داشتن نبض مذاکرات

نذیر کرمان، مذاکرات سیاسی ایران با معاونان و مدیران سیاسی تروئیکای اروپا و معاون هماهنگ کننده اتحادیه اروپا طی روزهای دوشنبه و سه شنبه هفته جاری به طور جداگانه در ژنو و در ادامه مذاکرات نیویورک در مهرماه سال جاری و نیز مذاکرات ژنو در آذرماه برگزار می شود.

ایران و سه کشور اروپایی و نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات و رایزنی‌های سیاسی که تاکنون داشتند و این رایزنی‌ها به ویژه بعد از روی کار آمدن دولت چهاردهم از سوی ایران به طور جدی دنبال شده است، بر ضرورت گفت‌وگو و همکاری با هدف پرداختن به موضوعات مورد نگرانی و علاقه متقابل از جمله مذاکرات رفع تحریم‌ها و موضوعات هسته‌ای و وضعیت نگران‌کننده منطقه تاکید کردند.

راه طولانی تا تشکیل میز مذاکرات سیاسی ـ هسته‌ای ـ فنی

در عین حال طرفین این دور از گفت‌وگوها را رایزنی در راستای هماهنگی بیشتر با یکدیگر در موضوعات مختلف عنوان کرده و تاکید دارند که هنوز هیچ دستور کار مشخصی به عنوان مثال در رابطه با اینکه طرفین به برجام بازگردند یا توافقی تازه شکل گیرد، وجود ندارد. از این رو باید گفت، این گفت‌وگوها به نوعی تلاشی است برای بازگشت طرفین به جو مذاکرات و زنده نگه داشتن نبض مذاکرات و سنجش «نبض» مواضع و دیدگاه‌های طرفین برای ورود به مذاکرات جدی و احتمالی بعد از روی کار آمدن «دونالد ترامپ» به عنوان رئیس‌جمهور جدید آمریکا. از این رو باید گفت که هنوز تا شکل گرفتن میز مذاکرات سیاسی ـ هسته ای ـ فنی، طرفین راه طولانی در پیش دارند.

مذاکرات سیاسی و کلی نمایندگان ایران و اروپا در حالی هفته جاری برگزار می‌شود که در همین مدت زمان کوتاه از مذاکرات قبلی در آذرماه، شاهد تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی قابل توجه و تاثیرگذاری بوده‌ایم. مهمترین موضوعی که احتمالا بر روند مذاکرات سیاسی ایران و اروپا تاثیرگذار است، روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکاست.

ایران پیش از این اعلام کرده بود که در چارچوب برجام حاضر به گفت‌وگو است؛ یعنی تعهدات برجامی در مقابل لغو تحریم‌ها. از آنجایی که آمریکا به دلیل خروج از برجام طرف برجام محسوب نمی‌شود بنابراین در این مرحله ایران با آمریکا گفت‌وگویی ندارد.

«سیدعباس عراقچی» وزیر امور خارجه کشورمان اخیرا در گفت‌وگو با تلویزیون مرکزی چین (CCTV) گفته است: ایران آمادگی دارد که وارد مذاکرات سازنده و بدون تأخیر درخصوص برنامه هسته‌ای خود شود.

وی گفته است که این مذاکرات باید با هدف رسیدن به یک توافق باشد.

عراقچی همچنین گفته است: فرمولی که از نظر ما وجود دارد، همان فرمول سابق برجام است؛ اعتمادسازی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران در مقابل رفع تحریم‌ها.

وی درباره مذاکرات با آمریکا نیز گفته است: طبیعی است که دولت جدید آمریکا باید سیاست خود را تدوین کند، سپس ما بر اساس آن تصمیم خواهیم گرفت.

وزیر امور خارجه کشورمان درباره نقش چین و روسیه ۲ عضو مؤثر مذاکرات در این دور از گفت‌وگوها اعلام کرد: از نظر ایران، چین و روسیه همچنان باید به نقش سازنده خودشان در این مذاکرات ادامه بدهند، این خواسته و اراده ما هست.

مذاکرات سیاسی ایران و اتحادیه اروپا در هفته جاری و استمرار این مذاکرات با توجه به تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی از جایگاه مهمی برخوردار است با این حال این مذاکرات با محوریت موضوعات هسته‌ای و برجامی و تعیین سرنوشت توافق هسته‌ای در سال دهم بسیار قابل توجه و حیاتی است.

ضرورت تداوم مذاکرات هدفمند برای رسیدن به نتیجه‌ای مرضی‌الطرفین

قرار است در اکتبر ۲۰۲۵ به طور خودکار قطعنامه ۲۲۳۱ بر اساس برجام منقضی شود و این به آن معناست که بر اساس مفاد این قطعنامه، موضوع هسته‌ای کشورمان به عنوان دستور کار شورای امنیت و نیز تمامی قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران به طور کلی لغو خواهند شد. از این رو تداوم مذاکرات و نیز مذاکراتی هدفمند برای رسیدن به نتیجه‌ای مرضی‌الطرفین که موقعیت ایران را همان طور که در قطعنامه ۲۲۳۱ آمده است حفظ کند، حائز اهمیت است. در عین حال حفظ این فضا در حالی که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور مخالف با برجام و ایران قرار است تا یک هفته دیگر در صندلی ریاست جمهوری آمریکا بنشیند کاری بسیار دشوار و سخت به نظر می‌رسد.

ایران پیش از این هشدار داده است که اگر ترامپ دوباره رویکرد سخت‌گیرانه‌ای در قبال ایران در پیش بگیرد، همچون «فشار حداکثری» با حداکثر مقاومت از سوی ایران مواجه خواهد شد در عین حال که ایران به کار پیرامون تحریم‌ها، تنوع بخشیدن به شرکای تجاری خود و تقویت روابط منطقه‌ای برای حفظ آرامش ادامه خواهد داد.