کرمان، قطب نوظهور گردشگری نهضت مقاومت

به گزارش گروه فرهنگی فت فتو، سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) و متخصصان این حوزه، گردشگری دینی را این گونه تبیین می‌کنند که چندین محور مختلف از زیارت اماکن مقدس، بازدید از آثار، بناهای مذهبی و مساجد، کلیساها و معابد گرفته تا بازدید از آیین‌های مناسبتی مذهبی را شامل می‌شود؛ اما محور اصلی آن را مفاهیم و مولفه‌های دینی تشکیل می‌دهد.

متخصصان و نظریه‌پردازان سازمان جهانی گردشگری معتقدند بهترین راه برای شناختن و پرداختن به انواع تخصصی گردشگری این است که باید به زیرشاخه‌ها و دسته‌بندی‌های جزئی‌تر تقسیم شوند. از همین رو گردشگری دینی به عنوان شاخه اصلی و گردشگری زیارتی و مذهبی ذیل آن تعریف می‌شود.

«گردشگری دینی» در اولویت‌ توسعه محصولات گردشگری ایران

محمد قاسمی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی فت فتو درباره توسعه گردشگری دینی در ایران اظهار داشت: با توجه به همه ظرفیت­‌های حوزه گردشگری دینی و مذهبی، گردشگری دینی در اولویت‌ توسعه محصولات گردشگری ایران قرار گرفته است. اکنون علاوه بر گردشگران داخلی، ایجاد بیش از پیش زمینه‌های لازم برای حضور گردشگران خارجی که علاقه دارند آیین‌ها و مناسک دینی و مذهبی در ایران را ببینند، در دستور کار قرار دارد.

مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث‌فرهنگی افزود: از طرف دیگر با توجه به وجود بناها و اماکن مقدس و مورد احترام سایر ادیان الهی در ایران، در کنار ثبت ملی و جهانی این آثار، نسبت به معرفی آنها به منظور جذب گردشگران دینی نیز اقدام شده است که با توجه به تسریع در واکسیناسیون عمومی و کسب مجوز صدور روادید گردشگری ورود به کشور، این روند شتاب بیشتری خواهد گرفت. 

وی با بیان اینکه گردشگری دینی دارای مفهوم گسترده و زیرشاخه‌های متنوع است، اظهار داشت: اگر گردشگران برای بازدید از جاذبه‌ها و اماکن مقدس مربوط به دین و آیین خود سفر بروند، گردشگری زیارتی یا مذهبی شکل می‌گیرد که زیرشاخه گردشگری دینی است. گردشگری مذهبی با دو هدف کلی زیارت اماکن و تعمیق شناخت باورها و آیین‌های مذهبی که گردشگران به آن اعتقاد دارد، انجام می‌شود.

هنگامی که یک مسلمان شیعه از یکی از بارگاه‌های مقدس شیعیان بازدید و زیارت می‌کند چون محور و هدف سفر بازدید از جاذبه‌های مذهبی دین خودش است، در قالب گردشگری مذهبی و زیارتی و زیر مجموعه گردشگری دینی تعریف می‌شود، اما اگر پیروان ادیان باهدف شناخت سایر مذاهب دیگر از اماکن مذهبی و دینی دیگری خارج از دین خود بازدید کنند، گردشگری دینی شکل گرفته است که با گردشگری زیارتی و مذهبی متفاوت است.

ساده‌زیستی و سفرهای ساده با «گردشگری دینی» عجین است

قاسمی گفت: جدا از اماکن دینی و مذهبی یک‌سری مفاهیم و مضامین مانند ارزش‌های اسلامی، هنر نمایش آئینی تعزیه -که در سال ۱۳۸۹ در یونسکو به ثبت جهانی رسید-، عاشورا و تاسوعا و عزاداری‌های محرم و صفر و آیین‌های اعتکاف، ظرفیت و جاذبه برای توسعه گردشگری دینی در ایران محسوب می­‌شوند که علاوه بر گردشگران داخلی، مورد توجه بسیاری از گردشگران خارجی قرار دارد.

مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث‌فرهنگی بیان کرد: آیین‌ باشکوه اربعین حسینی که گردشگران چند کشور منطقه و حتی خارج از منطقه و از سایر ادیان را جذب کرده، اکنون عنوان گردشگری و سفرهای اربعین را به خود اختصاص داده است. رویدادها و نمایشگاه‌هایی با درون‌مایه و بن‌مایه دینی و مذهبی مانند نمایشگاه‌های قرآن هم در قالب گردشگری دینی و مذهبی قرار می گیرند.

وی تصریح کرد: یکی از تفاوت‌های گردشگری دینی و مذهبی با سایر انواع گردشگری، ویژگی ساده‌زیستی و سفرهای ساده است که با آن عجین شده است. افرادی که به زیارت بارگاه‌های مقدس می‌روند خود را نیازمند دریافت خدمات لوکس و ویژه نمی‌دانند.

مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی گفت: شهرهای مشهد، قم و شیراز به عنوان مقاصد اصلی گردشگری دینی و مذهبی در ایران شناخته می‌شوند، با این حال اصفهان با بناها و مساجد تاریخی اسلامی هم می‌تواند مقصد گردشگری دینی باشد.

توسعه گردشگری مذهبی برمبنای مفاهیم و مضامین دینی/ آموزش راهنمایان گردشگری

قاسمی تاکید کرد: باید رویکردها و سیاست‌ها به گونه‌ای باشد که گردشگری دینی در کشور فقط بر روی اماکن متمرکز نشود، بلکه علاوه بر بازدید و زیارت مراکز و اماکن دینی و مذهبی که عمده گردشگری دینی و مذهبی را شکل می‌دهد، به گردشگری‌های مبتنی بر مفهوم و مضمون مانند گردشگری عاشورا و محرم، گردشگری اربعین، آیین‌ها و مناسک مذهبی -که در ذیل گردشگری دینی و مذهبی قرار دارد-، پرداخته شود، این رویکرد در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست گذاری‌های در دستور کار معاونت گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قرار گرفته است.

مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی به اهمیت آموزش تخصصی و تکمیلی در حوزه گردشگری دینی و مذهبی اشاره کرد و افزود: در تعامل با دفتر مطالعات و آموزش معاونت گردشگری وزارتخانه، دوره های آموزشی تکمیلی در این خصوص طراحی شده است. این دفتر مبتنی با نیازها و درخواست‌های متقاضیان، سرفصل دروس مربوط به دوره‌های آموزشی جدید طراحی می‌کند که با هم‌اندیشی با روحانیون و نهادهای علمی و دینی، دوره آموزشی تکمیلی را برای راهنمایان گردشگری مذهبی به طور مستمر برگزار خواهیم کرد. 

تدوین بسته «گردشگری ترکیبی» سیاست کلان وزارت میراث‌فرهنگی است

قاسمی با بیان اینکه تدوین بسته گردشگری ترکیبی از اولویت‌های سیاست­‌های کلان وزارت میراث‌فرهنگی، برای توسعه گردشگری است، افزود: بخش زیادی از گردشگران ورودی، از عراق به ایران سفر می‌کنند و تعداد ورودی گردشگر از جمهوری آذربایجان و افغانستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند. هدف اصلی گردشگران هر سه کشور در درجه اول گردشگری مذهبی و سپس گردشگری درمانی است.

گردشگری مذهبی را نمی‌توان یک گونه گردشگری تک‌وجهی و صرفا تک‌مقصودی در نظر گرفت، بلکه این نوع گردشگری خود به خود جاذبه معنوی، دیرینه و چند بعدی دارد. گاهی هدف اصلی گردشگران که از کشور همسایه به ایران می آیند، زیارت بارگاه و اماکن مقدس (گردشگری دینی) است، اما در کنار آن به تماشای جاذبه های طبیعی مانند کویر و جنگل (طبیعت گردی) هم می روند، گاهی هم تجارت، کسب و کار یا سیاحت و سلامت هدف اصلی سفر گردشگران است اما مناسک و علایق مذهبی خود را هم انجام می دهند.

قاسمی گفت: بسیاری از تجار و بازرگانان وقتی برای کسب و کار و تجارت خود سفر می روند یا گردشگری که برای درمان و سلامت به سفر می رود به زیارت مکان های مقدس در مقصد سفر خود هم می روند. یا فردی که با هدف درمان (گردشگری سلامت) به شیراز سفر می کند اما از اماکن تاریخی و آثار باستانی (گردشگری فرهنگی) این شهر یا یک آیین و مناسک مذهبی (گردشگری دینی) که در حال برگزاری است، بازدید می کند.

مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی خاطرنشان کرد: بنابر این طراح برنامه سفر و گردشگری و تورگردانان باید این توانایی و سلیقه را داشته باشند که بنا به ظرفیت و جاذبه مقصد، بسته‌ای ترکیبی از گردشگری دینی، فرهنگی، طبیعی، سلامت و ماجراجویانه را طراحی و عرضه کنند.

کرمان، قطب نوظهور گردشگری نهضت مقاومت

قاسمی با اشاره به جاذبه‌ها و ظرفیت‌های فرهنگی و طبیعی کرمان اشاره کرد و افزود: اگر چه این استان را به عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری تاریخی و گردشگری طبیعی و کویرگردی می‌شناسند، اما موج جدیدی از گردشگری مذهبی با عنوان «گردشگران نهضت مقاومت» به سوی کرمان شکل گرفته است.

وی توضیح داد: در دوسال اخیر بعد از شهادت سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی و به برکت وجود مرقد ایشان در کرمان، گردشگران داخلی و خارجی با هدف زیارت مزار سردار دلها به این شهر سفر می‌کنند.

سردار شهید قاسم سلیمانی از قهرمانان ملی و معاصر سرزمین ما محسوب می شود و بسیاری از ملت‌های منطقه برای ایشان احترام خاصی قائل هستند. بسیاری از هموطنان از سراسر کشور و شهروندان سایر کشورهای همسایه و منطقه اشتیاق دارند و برای زیارت مزار این سردار رشید به کرمان سفر می کنند و اکنون این شهر قطب نوظهور گردشگری مذهبی با عنوان گردشگری نهضت مقاومت تبدیل شده است.

به گزارش فت فتو فریدون فعالی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان، ابتدای سال ۱۴۰۰ اعلام کرد که پرونده ثبت ملی مزار سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی  تکمیل و برای  ثبت این پرونده به تهران ارسال خواهد شد.

تهران هم می‌تواند مقصد گردشگری دینی باشد

قاسمی به تنوع، تعدد و پراکندگی جاذبه‌های گردشگری در همه استان‌های کشور اشاره کرد و گفت: گردشگری دینی به دلیل وجود بارگاه مقدس امام رضا(ع) در مشهد، حضرت احمدبن‌موسی شاه‌چراغ (ع) در شیراز و حضرت معصومه (س) در قم خاص و محدود به این شهر و  استان های فارس، خراسان رضوی و قم نیست. بلکه اکنون تهران هم با وجود مرقد مطهر امام خمینی (ره)، حرم عبدالعظیم حسنی (ع) در ری (در جنوب شهر) و امامزاده صالح (ع) در تجریش (در شمال شهر) و برگزاری آیین‌های متنوع مذهبی می‌تواند مقصد گردشگری دینی و مذهبی برای گردشگران داخلی و خارجی محسوب می‌شود.

مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی خاطرنشان کرد: استان فارس در حالی که بیشترین آمار امامزاده‌ها و اماکن متبرکه را داراست و از قدیم آن را به عنوان قطب گردشگری باستان‌شناسی فرهنگی تاریخی می‌شناسند، اما این استان در چند سال اخیر به عنوان قطب گردشگری درمانی در منطقه غرب آسیا شناخته شده است و علاوه بر اینها از جاذبه‌های گردشگری طبیعی نیز برخوردار است که ظرفیت این استان را برای بسته‌های گردشگری ترکیبی نشان می‌دهد.