چالش‌های افزایش قیمت بنزین و راهکارها +فیلم | اخبار اصلاحات

به گزارش نذیر کرمان به نقل از انرژی پرس، در پی اظهارات اخیر رئیس جمهور و وزیر اقتصاد مبنی بر ضرورت اصلاح وضعیت بنزین و مقابله با قاچاق سوخت، گمانه‌زنی‌ها درباره افزایش قریب‌الوقوع قیمت بنزین به قطعیت رسیده است.

دولت‌ها همواره از هزینه بالای تولید و توزیع بنزین نسبت به قیمتی که به مصرف‌کنندگان عرضه می‌شود، گلایه داشته‌اند؛ با این حال، کارشناسان معتقدند که ارزیابی این موضوع، فراتر از مقایسه ساده هزینه تولید و قیمت فروش است و عوامل متعدد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در این معادله اثرگذار هستند.

سهمیه‌بندی شخصی یا افزایش قیمت برای همه؟

به نظر می‌رسد دولت در حال بررسی چندین سناریو برای افزایش قیمت بنزین است که هر کدام از آن‌ها تبعات اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای به دنبال خواهد داشت.

سناریو اول، ادامه وضع موجود با افزایش بودجه واردات: در این سناریو، قیمت بنزین بدون تغییر باقی می‌ماند اما دولت برای تامین کسری بودجه ناشی از واردات بنزین، بودجه بیشتری را به این امر اختصاص می‌دهد. با توجه به محدودیت‌های بودجه‌ای و مخالفت مجلس، این سناریو کمترین احتمال اجرا را دارد.

سناریو دوم، تعیین نرخ سوم برای بنزین مازاد بر سهمیه: در این سناریو، بنزین سهمیه‌ای با نرخ فعلی باقی می‌ماند اما مازاد بر سهمیه با نرخ آزاد فروخته می‌شود.

سناریو سوم، تغییر نظام سهمیه بندی از خودرو به شخص: در این سناریو، سهمیه‌بندی بنزین به جای خودرو به افراد تعلق می‌گیرد. این روش می‌تواند عدالت در توزیع بنزین را افزایش دهد و به کاهش مصرف کمک کند.

سناریو چهارم، افزایش نسبی قیمت بنزین با حفظ نظام فعلی سهمیه‌بندی: در این سناریو، قیمت بنزین سهمیه‌ای و آزاد به صورت نسبی افزایش می‌یابد.

چالش‌های افزایش قیمت بنزین و راهکارها

افزایش قیمت بنزین می‌تواند عواقب اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای به دنبال داشته باشد. از جمله این عواقب می‌توان به افزایش تورم، نارضایتی عمومی، کاهش قدرت خرید مردم و افزایش هزینه‌های تولید اشاره کرد.

حمید حسینی، عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی در گفت‌وگو با «انرژی پرس» عنوان کرد که دولت باید با احتیاط عمل کند و افزایش قیمت بنزین را به تدریج و همراه با حمایت از اقشار آسیب‌پذیر انجام دهد. او همچنین بر اهمیت سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل عمومی تاکید کرد.

حسینی معتقد است که دولت عزم جدی برای افزایش قیمت بنزین دارد اما این افزایش به نظر نمی‌رسد که امسال اجرایی شود. او با اشاره به اینکه قیمت فعلی بنزین بسیار کمتر از هزینه تمام شده آن است عنوان کرد دولت می‌تواند نفت را به عنوان انفال که صاحب اصلی آن مردم هستند در نظر بگیرد و آن را با هزینه صفر به پالایشگاه‌ها بدهد و تنها هزینه تولید بنزین در پالایشگاه‌ها را از مردم بگیرد.

بهترین سناریو از نظر کارشناسان کدام است؟

حسینی معتقد است پزشکیان رویکردی عدالت‌محور دارد و به نظر می‌رسد که به دنبال اختصاص سهمیه بنزین به کارت ملی است، او افزود: این طرح اگرچه ایده خوبی است اما اجرای آن با چالش‌هایی روبرو خواهد شد. یکی از این چالش‌ها، ایجاد بازار سیاه بنزین است. وقتی هر کسی بتواند بنزین خود را به هر قیمتی به دیگری بفروشد، قیمت‌ها نوسان زیادی خواهد کرد در حالی که مردم سال‌هاست که به قیمت‌های مشخصی عادت کرده‌اند. آیا می‌توان تضمین کرد که در همه جای کشور بنزین با قیمت مشخص و به اندازه کافی در دسترس باشد؟ به نظر می‌رسد اجرای این طرح با فرهنگ و عادات مردم ایران سازگار نباشد.

کارشناسان همواره هشدار می‌دهند که مساله بنزین در ایران یک مساله روانی است و افزایش قیمت بنزین می‌تواند به افزایش تورم و گرانی سایر کالاها منجر شود.

نرسی قربان، کارشناس حوزه انرژی در گفت‌وگو با «انرژی پرس» در خصوص قیمت بنزین در ایران گفت: قیمت بنزین در کشور ما یکی از ارزان‌ترین‌ها در جهان است. این موضوع ایجاب می‌کند که به دنبال راهکارهای مناسب برای اصلاح آن باشیم. البته باید توجه داشت که هرگونه تغییر در قیمت بنزین، تبعات اجتماعی و سیاسی گسترده‌ای به دنبال دارد و باید با دقت و برنامه‌ریزی دقیق انجام شود.

او در ادامه به طرح‌های مختلفی که در گذشته برای اصلاح نظام سوخت‌رسانی مطرح شده بود، اشاره کرد و گفت: سناریوهایی مانند کارت انرژی شخصی به جای کارت سوخت خودرو، بارها مطرح شده است. این طرح به این دلیل مطرح می‌شود که در سیستم فعلی، افرادی که خودرو ندارند از یارانه بنزین بی‌بهره می‌مانند. در صورتی که با اختصاص کارت انرژی به هر فرد، عدالت در توزیع یارانه‌ها برقرار شده و افراد می‌توانند این یارانه را صرف هزینه‌های مختلف از جمله بنزین کنند.

ضرورت اصلاح ساختاری بودجه و حذف یارانه‌های پنهان

این کارشناس انرژی همچنین بر ضرورت کاهش هزینه‌های اضافی دولت در سایر بخش‌ها تاکید کرد و گفت که با کاهش این هزینه‌ها می‌توان به منابع مالی بیشتری برای پرداخت یارانه دست یافت؛ او گفت: بخشی از بودجه کشور صرف تبلیغات به ویژه بخش تبلیغات اسلامی می‌شود که مقدار آن نیز زیاد است و میتوان این یارانه را نیز مصرف کرد، فقط نمی‌توان گفت که دولت یارانه انرژی می‌دهد، مخارجش در بخش تبلیغات اسلامی هم یارانه است که می‌توان از آن برای بهبود وضعیت اقتصادی و پرداخت یارانه به مردم استفاده کرد. با این کار هم به عدالت اجتماعی نزدیک‌تر می‌شویم و هم می‌توانیم ناترازی‌های موجود در بودجه را تا حدودی کاهش دهیم.

او در پایان به عنوان یک راهکار مناسب، پیشنهاد می‌دهد که دولت به سمت پرداخت یارانه انرژی به خانوار باشد تاعدالت هم برای افرادی که خودرو دارند برقرار شود وهم آنهایی که ندارند.

اصلاح ساختاری بودجه و عدالت اقتصادی

دولت‌ها همواره یارانه‌های انرژی را هدف اصلی اصلاحات خود قرار می‌دهند. انگار یارانه انرژی دیوار کوتاهی است که به راحتی می‌توان از آن بالا رفت و به منابع مالی دست یافت.

در حالی که یارانه‌های پنهان بسیاری در بخش‌های دیگر وجود دارد که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. برای مثال، بر اساس مصوبه مجلس، تولیدکنندگان چادر مشکی، مقنعه و البسه اسلامی از پرداخت مالیات معاف شده‌اند. این در حالی است که این مالیات می‌توانست منبع درآمد قابل توجهی برای دولت باشد.

به نظر می‌رسد دولت‌ها به جای تمرکز بر اصلاح یارانه‌های انرژی، باید به دنبال اصلاح ساختاری بودجه و حذف یارانه‌های پنهان در بخش‌های مختلف باشند تا عدالت اقتصادی برقرار شود