واکاوی عملکرد رسانه‌های کشور و چرایی خارج شدن مرجعیت/به «رسانه‌های نقطه زن» نیاز داریم

محمدرضا نژادحیدری در تحلیلی از وضعیت رسانه ها به فت فتو می گوید: نیازمند یک انقلاب در نگرش ها به سمت و سوی رسانه هستیم.

او به وقایع اخیر در کشور اشاره کرد و می افزاید: در وقایع اخیر متوجه عدم سیاست گذاری مناسب در حوزه رسانه شده ایم و به صورت واضح دریافتیم که از منظر استراتژیک به رسانه نگاه نشده است و رسانه از چشم برخی از مدیران و سیاستگذاران به نوعی بولتن دولت و به مثابه بوقی برای اعلام بوده است.

به اعتقاد این فعال رسانه ای، در گذر زمان، رسانه از چشم مردم افتاده و دیگر مورد اعتماد مردم نیست.

نژادحیدری در بخش دیگری از گفت و گوی خود به علل انتقال مرجعیت رسانه ای کشور به خارج اشاره کرد. «بحث سیاست گذاری و درک غلط مدیران از رسانه و نگاه کوتاه مدت و غیراستراتژیک از دلایل انتقال مرجعیت رسانه ای به خارج از کشور است؛ به طور مثال در صدا و سیما با یک رسانه عریض و طویل کم بازده ای روبرو هستیم که علی رغم امکانات مالی و درآمدهای مکفی، متاسفانه خروجی و عملکرد مناسبی ندارد و در بحران ها این ضعف مشهود می شود.» این بخشی از سخنان وی در این زمینه بود.

صدا و سیما کاملا در اختیار چهره های حاکمیتی است

او درک مدیران از رسانه (به مثابه بوق به آن نگاه می کنند) و هم ایراد حقوقی را از علل شرایط فعلی صدا و سیما برشمرد و اظهار کرد: صدا و سیما به عنوان نهاد حاکمیت نتوانسته خروجی مناسبی در عرصه اطلاع رسانی داشته باشد. وقتی به اخبار مثلا در شبکه کرمان نگاه می کنید در ابتدا خبرهای مربوط به مسئولین دولتی بیان می شود و در انتها به خبر مربوط به وقایع استان کرمان می پردازد این درحالی است که مخاطب اخبار برای دانستن علت یک حادثه مثلا آتش سوزی در سطح تماشا می کند.

نژادحیدری ادامه می دهد: صدا و سیما کاملا در اختیار چهره های حاکمیتی بوده لذا طبیعی است که این رسانه نیاز مخاطب را برطرف نکندصدا و سیما کاملا در اختیار چهره های حاکمیتی بوده لذا طبیعی است که این رسانه نیاز مخاطب را برطرف نکند و طبیعتا مخاطب نیز به رسانه های دیگر و عمدتا برون مرزی روی می آورد.

او لزوم تغییر نگرش در سیاست گذاری ها در حوزه رسانه را مورد تاکید قرار داد و می گوید: مجموع این مسائل دست به دست هم داده که اکنون شاهد باشیم یک صفحه رسانه فارسی زبان خارج از کشور در شبکه های مجازی ۱۸ میلیون و ۴۰۰ هزار دنبال کننده و صفحه صدا و سیما در این شبکه ها حدود ۴۰۰ هزار عضو داشته باشد.

این فعال سیاسی استان کرمان، از دیگر عیوب صدا و سیما که منجر به انتقال مرجعیت رسانه ای به خارج از کشور شده سخن به میان آورد و عنوان کرد: اجازه تاسیس صدا و سیمای خصوصی مطابق قانون اساسی ندادیم و اکنون در هیچ جای دنیا غیر از ایران اینگونه نیست، حتی کشور افغانستان نیز تعداد زیادی شبکه رادیو و تلویزیون خصوصی دارد ولی ما به عنوان پیشگامان آزادی که چند دهه قبل انقلاب مشروطه و سپس انقلاب اسلامی را داشتیم و یکی از محوری ترین شعارهای انقلاب اسلامی نیز “آزادی” بوده؛ نتوانسته‌ایم ساز و کاری در نظام حقوقی ایجاد کنیم که بتوانیم رادیو و تلویزیون خصوصی داشته باشیم و این یک ضعف بزرگ در حوزه رسانه در کشور است.

به اعتقاد او، اگر امکان شکل گیری رادیو و تلویزیون خصوصی در ایران وجود داشته و طبیعتا رادیو و تلویزیون دولتی در رقابت با بخش خصوصی تلاش می کرد تا مخاطب بیشتری جذب کند و عملا حداقل در ایران این رقابت وجود ندارد و شاهد رقابت صدا و سیما با رسانه های فارسی زبان خارج از کشور هستیم.

صدا و سیما در بخش سرگرمی هم به رسانه های فارسی زبان باخت

نژادحیدری ادامه می دهد: اگر به سمت اصلاح قانون اساسی حرکت کنیم، باید امکان تاسیس رادیو و تلویزیون خصوصی نیز فراهم شود و این عمل در دنیا مرسوم است کماکان در کشور در حوزه رسانه های مکتوب و دیجیتال، بخش خصوصی می تواند رسانه راه اندازی کند حال سوال اینجاست چرا در حوزه صدا و سیما چنین ساز و کاری فراهم نیست؟

به گفته این فعال رسانه ای در استان کرمان، این مشکل فقط در حوزه خبر و اطلاع رسانی نیست بلکه در بخش سرگرمی هم اینگونه است در حالی که یکسری شبکه زنجیره ای خارج از کشور که شبکه هایی برای سرگرمی کودکان، نوجوانان، فیلم و … وجود دارد بنابراین رسانه های فارسی زبان خارج از کشور توانستند گوی سبقت در حوزه سرگرمی را نیز از صدا و سیمای ایران بگیرند.

خبرگزاری های داخلی، پایگاه خبری هستند تا خبرگزاری

به اعتقاد این فعال سیاسی،امروز رسانه مهمترین مولفه امنیت ملی بوده و کشور علاوه بر «موشک نقطه زن» به «رسانه نقطه زن» نیاز دارد. امروز رسانه مهمترین مولفه امنیت ملی بوده و کشور علاوه بر «موشک نقطه زن» به «رسانه نقطه زن» نیاز دارد.

طبق تحلیل نژادحیدری، اکنون هیچ یک از خبرگزاری های داخلی کشور در زمره خبرگزاری های برتر دنیا نیستند و در بهترین حالت شاید پایگاه خبری خوبی باشند و دلیل آن نیز سیاست گذاری های اشتباه در حوزه رسانه بوده است.

او می افزاید: در کشور تعداد زیادی خبرگزاری وجود دارد درحالی که در هیچ کشوری مانند ایران به این تعداد خبرگزاری وجود ندارد. درحال حاضر مجلس شورای اسلامی، قوه قضائیه، دولت و سایر دستگاه ها و نهادها هر کدام یک خبرگزاری دارند، که جای سوال اساسی است که کجای دنیا اینگونه است؟

«تاسیس خبرگزاری شاید از نظر سازمانی و با نگاه صدایی بلند  و رسا (بوق) برای آن سازمان مفید باشد اما این کار، یک رانت اطلاعاتی ایجاد می کند و همچنین این خبرگزاری ها از امکانات و پشتیبانی های دولتی برخوردار هستند و در نتیجه خبرگزاری بخش خصوصی باید با خبرگزاری که بخشی از حاکمیت از آن پشتیبانی می کند، رقابت کند که در نهایت فعالیت عادلانه شکل نمی گیرد لذا سیاستگذاران این دو نگاه را در معادلات و تحلیل های خود ندارند.» این بخش دیگری از انتقادات نژادحیدری از سیاست های رسانه ای بود.

طبق اعتقاد نژادحیدری، هر مقدار استقلال نهادهای رسانه ای از حاکمیت بیشتر باشد اعتماد مخاطب به آنها نیز بیشتر می شود. اکنون فضای رسانه ای در داخل کشور به گونه ای است که اگر یک خبرگزاری اعلام کند مثلا ماست سفید است یک عده به آن گفته تردید می کنند و می گویند ماست سیاه است و به این میزان نظام اعتماد اجتماعی در کشور فرو ریخته است.

به نظر او، ایران نیازمند رسانه های مستقلی است که روایتگری صادق وقایع داشته باشند، و به هر میزانی که این نوع رسانه ها در کشور بیشتر باشد تاثیرگذاری رسانه های خارجی نیز کمتر خواهد شدایران نیازمند رسانه های مستقلی است که روایتگری صادق وقایع داشته باشند، و به هر میزانی که این نوع رسانه ها در کشور بیشتر باشد تاثیرگذاری رسانه های خارجی نیز کمتر خواهد شد.

این فعال رسانه ای و سیاسی، در ادامه گفت و گوی خود با فت فتو، از رسانه های مکتوب سخن به میان آورد و اظهار کرد: متاسفانه امروز با رسانه های مکتوبی روبرو هستیم که با گسترش تکنولوژی و اتفاقاتی که در گذشته صورت گرفته، نتوانسته‌اند نقش خود را در نظام اطلاع رسانی کشور ایفا کنند و مردم به مرور از رسانه های مکتوب فاصله گرفته اند این درحالی است که در دنیا اینگونه نیست.

«اگر قرار بود فضای مجازی، جای رسانه های چاپی را بگیرد، ابتدا باید در کشورهایی که با انبوهی از شبکه های اجتماعی و کیفیت اینترنت بالاتر روبرو بودند، این اتفاق رخ می داد، نه در ایران. روزنامه نیویورک تایمز آمریکا در سه ماه اول شیوع کرونا، ۷۰۰ هزار مشترک جدید در نسخه چاپی گرفت و تیراژ رسانه های چاپی معتبر دنیا تاثیر خیلی کمی از فضای مجازی گرفتند و گاها تیراژهای آنها حتی افزایش نیز یافته است.» این مطلب را نژادحیدری در این گفت و گو مطرح کرد.

رسانه های مکتوب ایران عرصه را به فضای مجازی واگذار کرده اند

او می افزاید: در ایران رسانه های مکتوب عرصه را کاملا واگذار کرده اند و بخشی از این مهم به سیاستگذاری های مربوطه و همچنین بخشی نیز به فقدان سیاستگذاری در خود رسانه ها برمی گردد.

فعال رسانه ای ادامه می دهد: متاسفانه در کشور روزنامه ها اخباری که ۲۴ ساعت قبل در شبکه های مجازی منتشر شده، را چاپ می کنند این در حالی است که طبق نسخه علمای ارتباطات و روزنامه نگاری، در روزنامه نباید خبر چاپ شود بلکه تحلیل اخبار و گزارش های تحقیقی، توصیفی و تحلیلی باید آورده شود تا باعث کشش مردم به پای دکه های روزنامه فروشی شود.

او اظهار کرد: طبق بررسی و رصدهایی که از دکه های روزنامه ها در سطح شهر کرمان داشتم، گرایش مردم به خرید مجله افزایش پیدا کرده است زیرا مجلات مجموعه ای از محتوای تولیدی هستند که برای مخاطب آن مطالب تازگی دارد.

نژادحیدری می گوید: برخی ها معتقدند که این دوره گذار طی می شود و دوباره نشریات مکتوب به جایگاه قبلی خود بازخواهند گشت اما این امر نیازمند تحول در سیاست گذاری‌ها هم از جانب دولت و هم در تقویت بدنه کارشناسی و نیروی انسانی هستیم.

امروز کاری کنیم

او در بخش دیگری از سخنان خود می گوید: نیازمند بازنگری سیاست های کلی کشور در خصوص رسانه های داخلی هستیم تا این فضای آزاد را برای آنها فراهم کنیم تا آزادانه و مسئولانه روایتگری کرده و اکنون با مشکلی که مواجه هستیم این است که رسانه های خارجی آزادانه و غیرمسئولانه عمل می کنند.

فعال رسانه ای تاکید کرد: با تجدیدنظر در سیاست های رسانه ای می توان این فضای جدی (رسانه آزادانه و مسئولانه روایتگری کند) را تجربه کرده و مرجعیت رسانه ای را به داخل کشور برگردانیم و بدانید که این مرجعیت رسانه ای یک شبه به خارج از کشور منتقل نشده و حاصل اشتباهات سال هاست و برگشت آن نیز یک شبه امکان پذیر نیست اما اگر از همین امروز دست به اصلاح سیاست ها بزنیم، دوباره مرجعیت رسانه ای را خواهیم داشت.

او می گوید: معتقدم در این وقایع اخیر نیز شاهد جنگ رسانه ها هستیم زیرا اصلی ترین رکن قدرت رسانه است.

انتهای پیام