مسئلۀ آدم‌های نمایش مهاجرت و هویت است | اخبار فرهنگی کرمان

فردای کرمان – محمد لطیف‌کار:کارگردان تئاتر سرخی آنتیگونه با اشاره به این‌که داستان این نمایش به اوایل دهۀ چهل میلادی و در بحبوحۀ جنگ جهانی دوم برمی‌گردد،گفت:«در سال ۱۹۴۲ ژاپنی‌های ساکن آمریکا یا آمریکایی‌های ژاپنی‌تبار از سوی دولت وقت آمریکا تحت فشار قرار می‌گیرند،آن‌ها را در یک اردوگاه نظامی که به اردوگاه آشوئیتس هیتلری بی‌شباهت نبوده می‌برند،حبس می‌کنند و حدود سه سال و نیم تنها و در انتظار یک عقوبت نامعلوم قرار می‌‌دهند».  

مازیار رشید صالحی در یک نشست خبری و در جمع خبرنگاران افزود:«آن‌ها در این محیط یک زندگی بد و غیر انسانی را تجربه می‌کنند و من به عمد در این اثر خواسته‌ام این وضعیت رخوتبار را نشان بدهم،و این خستگی را به مخاطب‌ام منتقل بکنم».

در این نشست،رشید صالحی در پاسخ به خبرنگار فردای کرمان که از او در مورد دلیل کندی ریتم این اثر سوال کرد،گفت:«این خستگی در ذات رویدادهای این نمایش نهفته است و من تلاش کردم این احساس را در تماشاگر تقویت کنم».

وی ادامه داد:«این خستگی به زمینۀ اتفاق سخت و دردناک داستان این نمایش و فضایی که مردم در آن‌جا زندگی می‌کنند،برمی‌گردد».

کارگردان سرخی آنتیگونه با اشاره به این‌که داستان این نمایش به اوایل دهۀ چهل میلادی و در بحبوحۀ جنگ جهانی دوم برمی‌گردد،توضیح داد:«در سال ۱۹۴۲ ژاپنی‌های ساکن آمریکا یا آمریکایی‌های ژاپنی‌تبار از سوی دولت وقت آمریکا تحت فشار قرار می‌گیرند،آن‌ها را در یک اردوگاه نظامی که به اردوگاه آشوئیتس هیتلری بی‌شباهت نبوده می‌برند،حبس می‌کنند و حدود سه سال و نیم تنها و در انتظار یک عقوبت نامعلوم قرار می‌‌دهند». 

وی افزود:«آن‌ها در این محیط یک زندگی بد و غیر انسانی را تجربه می‌کنند و من به عمد در این اثر خواسته‌ام این وضعیت رخوتبار را نشان بدهم،و این خستگی را به مخاطب‌ام منتقل بکنم».

این مدرس تئاتر در دانشگاه ادامه داد:«در واقع مخاطب من در این‌جا در ‌حالی‌که تماشاچی یک واقعۀ تلخ و سخت است،او را در تحمل این موقعیت شریک هم می‌دانم. بنابراین اجازه بدهید به ما هم،به‌عنوان تماشاچی در این‌جا سخت بگذرد. اجازه بدهید ما هم درگیر این فضا و آتمسفری بشویم که آدم‌های آن‌جا با آن دست و پنجه نرم می‌کردند».

رشید صالحی خاطرنشان کرد:«من برای انتقال این فضای سنگین به مخاطب این اثر،چند پارامتر را انتخاب کرده‌ام که اصلی‌ترین آن بیس صحنه است،یعنی این سازه دارد به مخاطب یک فشار تحمیل می‌کند».

وی با بیان این‌که این نمایش یک اثر پست‌مدرن است گفت:«این‌که من در کارگردانی اثر موفق بوده‌ام،و مولفه‌های پست‌مدرن را کنار هم چیده‌ام یا نه؛ یک بحث دیگری است،ولی اساسا این یک نمایشنامۀ پست‌مدرن است،و یک مینیمال است که اتفاقا به لحاظ ساختار،یک ساختار تر و تمیز دارد».

رشید صالحی ادامه داد:«ساختار این اثر،مشابه اثر کلاسیک آنتیگونۀ سوفوکل است،منتها در اینجا پست‌مدرن شده،مینیمال شده و موجز،یک چیز دیگر را روایت می‌کند».

کارگردان سرخی آنتیگونه تاکید کرد:«بله،قطعا ما نمی‌توانیم اتصال آن را با حماسه‌‌ای که سوفوکل نوشته منقطع کنیم؛ اما مسالۀ من برای انتخاب این نمایشنامه،آنتیگونه بودن‌اش نبود».

وی افزود:«آنتیگونه نمایشنامه‌ای به شدت دوست‌داشتنی و قدرت‌مند است،و شخصیت آنتیگونه بسیار این‌همانی امروزی در اجتماع دارد و دوستان دیگری هم آن را کار کرده‌اند».

این نویسنده و منتقد تئاتر گفت:«اما چیزی که مرا برای کار بر روی این نمایشنامه ترغیب کرد،این بود که یکی از دوستانم حدود سه سال است روی پروژۀ آنتیگونه کار می‌کند. او که در مسیر پژوهشی‌اش دنبال یک آنتیگونه به روایت خودش بود،به این نمایشنامه برخورده بود،که به من  معرفی کرد».

رشید صالحی یادآور شد:«وقتی این اثر را خواندم،اولین مواجهه‌ای که با آن پیدا کردم آشنایی با واژۀ «منزنا» بود که وقتی در گوگل آن را جستجو کردم متوجه شدم این «منزنا» اردوگاهی در کالیفرنیای آمریکا بوده،و از اردوگاه هیتلری آشوئیتس هیچ کم نداشته،فقط کورۀ آدم‌سوزی در آن نبوده است».

وی ادامه داد:«در این‌جا،هم کار اجباری بوده،هم تحقیر بوده،هم مردم تحت فشار بوده‌اند و هم مهمترین مسالۀ آن گرفتن حریم شخصی آدم‌ها بوده است».

وی توضیح داد:«مثلا در سالنی که آدم‌ها محبوس بوده‌اند بیست چشمه دستشویی درست می‌کرده‌اند و این کار را به عمد انجام می‌داده‌اند،و به این ژاپنی‌ها می‌گفته‌اند چون شما از نظر ما دشمن هستید باید فعلا همین‌جا بمانید تا جنگ تمام بشود،آن وقت تکلیف شما را معین می‌کنیم».

رشید صالحی اظهار کرد:«عملا مسالۀ آدم‌های این نمایش موضوع هویت است،به‌طوری‌که مسئلۀ آدم‌هایی که پس از پایان جنگ و باز شدن درهای این اردوگاه‌ها آزاد شدند،همچنان هویت آن‌ها است».

وی ادامه داد:«آمریکا با دو بمب اتم شهرهای هیروشیما و ناکازاکی را نابود می‌کند،بعد اعلام می‌کند حالا که تکلیف ما با ژاپن مشخص شده است،درها را باز می‌کنیم و شما هم می‌توانید به خانه و زندگی خود برگردید!»

این مدرس دانشگاه گفت:«طبیعتا این آدم‌ها از این بعد احساس می‌کنند در مورد حقوق شهروندی‌شان هیچ مصونیتی ندارند،و متوجه می‌شوند نه شهروند آمریکا هستند و نه شهروند ژاپن!»

وی افزود:«این نگاه خانم میاگاوا نویسندۀ این نمایشنامه است که خودش هم یک مهاجر است که از حدود پانزده سالگی به آمریکا رفته است. او در یک مصاحبه‌ای می‌گوید:من در ژاپن در یک شهر پر از برف به دنیا آمده‌ام،در یک‌جای خیلی کوچک که هیچ عرق و احساسی به آن ندارم؛ اما برای من منهتن شبیه یک تئاتر بزرگ است».

کارگردان سرخی آنتیگونه دربارۀ میاگاوا این را هم اضافه کرد:«او در عین این‌که به زادگاهش عرقی ندارد و منهتن را یک جای ویژه می‌بیند،دچار گسست هویتی است» که عرض حال او این است:«حالا من اصالتا پا در ژاپن دارم،شهروند آمریکایی‌ام؛ الان دارم در آمریکا زیست می‌کنم،اما مسئلۀ آثارم ژاپن و هویت ژاپنی است».

رشید صالحی در ادامه به مشکلات تامین مالی تئاتر مستقل و بخش خصوصی هم اشاره کرد و گفت:«این مشکل کمرشکن است».

وی توضیح داد:«در مورد حمایت مالی،زمانی که در حال تمرین کار بودیم دوستانی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم پیشنهاد شکلی از تهیه‌کنندگی یا سرمایه‌گذاری دادند اما من بنا به دلایل شخصی نپذیرفتم».

کارگردان سرخی آنتیگونه افزود:«دنبال اسپانسر بودم،با خیلی‌ها هم حرف زدیم،تنها حامی مالی ما آن‌هم در واقع به‌خاطر این‌که دوست عزیز ما هست،و خودش هم از بچه‌های تئاتر است کافه گذر لحظه می‌باشد».

وی در توضیح بیشتر حمایت از این کار گفت:«البته دوستان دیگری هم به ما قول‌هایی داده‌اند و گفته‌اند اسمی از ما نبرید. اگر بشود چقدر خوب است و اگر هم نشد ما پیش می‌رویم. همچنین آکادمی صحنه،آقای حشمتی فضایی برای تمرین ما در بخش ابتدایی تمرین‌ها در نظر گرفتند و در بخش دوم تمرین هم از کمک مجتمع تئاتر شهر کرمان و انجمن هنرهای نمایشی برخوردار بودیم. اما در مجموع ما از سوی هیچ بنگاه اقتصادی یا ارگان دولتی حمایت مستقیم نشده‌ایم. این را هم البته بد نیست بگویم که من در این مدت دنبال جذب حمایت هم نبوده‌ام».

به گزارش خبرنگار فردای کرمان،تئاتر سرخی آنتیگونه نوشتۀ چیوری میاگاوا به کارگردانی مازیار رشید صالحی،یک هفته است که هر شب در کرمان،پلاتو یادگاران صنعتی به روی صحنه می‌رود.

شنبه‌شب اول مهرماه به اتفاق تعدادی از خبرنگاران و عکاسان برای دیدن این اجرا دعوت شدیم،که در پایان اجرا،نشست خبری این تئاتر با حضور کارگردان اثر و مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی استان کرمان برگزار شد. روز گذشته صحبت‌های مهدی بذرافشان مدیرعامل انجمن را در فردای کرمان به نشانی /////// منتشر کردیم.

گفتنی است این تئاتر هر شب ساعت ۲۰ در پلاتوی یادگاران صنعتی تا ۱۵ مهرماه به روی صحنه می‌رود. علاقه‌مندان می‌توانند بلیت این نمایش را از طریق سایت تیوال یا به‌صورت حضوری تهیه کنند.