شفافیت؛ کلید حل بحران‌های اقتصادی و کاهش نارضایتی عمومی

نذیر کرمان: اظهارات اخیر آقای پزشکیان در مورد «گم شدن» روزانه ۲۰ میلیون لیتر سوخت، در شرایطی که کشور با بحران‌های اقتصادی و تورم فزاینده دست و پنجه نرم می‌کند، بار دیگر ضرورت شفافیت در نظام اقتصادی را به عنوان یک مطالبه‌ی جدی و فوری مطرح می‌سازد. این حجم از «گم شدن» که به گفته‌ی ایشان در حوزه‌های دیگر مانند آب، برق و گاز نیز تکرار می‌شود، نه تنها نشان از وجود فساد و ناکارآمدی در ساختارها دارد، بلکه مستقیماً بر زندگی مردم و افزایش نارضایتی‌های عمومی تأثیرگذار است.

تورم افسارگسیخته، کاهش قدرت خرید مردم، بیکاری و مشکلات معیشتی ناشی از آن، همگی محصول مستقیم عدم شفافیت و سوءمدیریت در منابع اقتصادی کشور هستند. وقتی میلیون‌ها لیتر سوخت، یا منابع دیگر، «گم» می‌شوند، در واقع این سرمایه‌ی ملی است که هدر رفته و هزینه‌ی آن را مردم از جیب خود می‌پردازند. این وضعیت به تشدید نابرابری‌های اقتصادی، افزایش فاصله‌ی طبقاتی و در نهایت، افزایش نارضایتی عمومی منجر می‌شود.

این «گم شدن» صرفاً یک اتفاق نیست، بلکه نشان از یک مشکل سیستمی دارد که ریشه در عدم شفافیت در بخش‌های مختلف اقتصادی دارد. برای مطالبه‌گری شفافیت در درآمد و هزینه‌کردها، باید به صورت جامع به موارد زیر توجه کرد:

حوزه‌های نیازمند شفافیت:

• گمرک: شفافیت در رویه‌های گمرکی، ارزش‌گذاری کالاها، و مبارزه با قاچاق کالا و ارز، از الزامات اساسی است.
• مالیات: شفافیت در نظام مالیاتی، شناسایی فرارهای مالیاتی، و نحوه‌ی هزینه‌کرد درآمدهای مالیاتی، باید به صورت دقیق برای عموم مردم مشخص باشد.
• عوارض: نحوه‌ی تعیین و وصول عوارض مختلف، و محل هزینه‌کرد آن‌ها، نیازمند شفافیت است.
• نفت، گاز و پتروشیمی: اطلاعات مربوط به میزان تولید، صادرات، قیمت‌گذاری، و درآمدهای حاصل از فروش نفت، گاز و محصولات پتروشیمی، باید به صورت شفاف در اختیار عموم قرار گیرد. همچنین قراردادهای نفتی و گازی باید شفاف باشند و منافع ملی در آنها لحاظ شود.
• فروش برق: نحوه‌ی قیمت‌گذاری برق، میزان تولید و مصرف، و درآمدهای حاصل از فروش برق، باید شفاف باشد.
• گردشگری: درآمدهای حاصل از صنعت گردشگری و نحوه‌ی هزینه‌کرد آن باید شفاف شود.
• بودجه: بودجه‌ی سالانه کشور و بودجه‌ی سازمان‌ها و نهادهای دولتی باید به صورت شفاف و جزئی منتشر شود تا امکان نظارت عمومی بر آن فراهم شود.

راهکارهای پیشنهادی برای افزایش شفافیت:

• ایجاد سامانه‌های جامع اطلاعاتی: ایجاد سامانه‌های شفاف و قابل دسترس برای عموم مردم، که اطلاعات مربوط به درآمدهای دولتی و نحوه‌ی هزینه‌کرد آن‌ها را به صورت دقیق و به‌روز ارائه دهد.
• تقویت نهادهای نظارتی: تقویت نهادهای نظارتی مانند سازمان بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات، و اعطای اختیارات بیشتر به آن‌ها برای نظارت مؤثرتر بر عملکرد دستگاه‌های دولتی.
• اصلاح قوانین و مقررات: اصلاح قوانین و مقررات مربوط به حوزه‌های اقتصادی، به منظور افزایش شفافیت و کاهش زمینه‌های فساد.
• استفاده از فناوری‌های نوین: استفاده از فناوری‌های نوین مانند بلاک‌چین و داده‌های باز برای افزایش شفافیت و تسهیل دسترسی به اطلاعات.
• مشارکت مردم و رسانه‌ها: فراهم کردن زمینه برای مشارکت فعال مردم و رسانه‌ها در نظارت بر عملکرد دستگاه‌های دولتی و مطالبه‌ی شفافیت.

اظهارات آقای پزشکیان، هشداری جدی برای حاکمیت است و نشان می‌دهد که عدم شفافیت در اقتصاد کشور، نه تنها منجر به هدر رفت منابع و افزایش مشکلات اقتصادی می‌شود، بلکه به طور مستقیم بر زندگی مردم و افزایش نارضایتی‌های اجتماعی تأثیر می‌گذارد. برای برون رفت از این وضعیت، حاکمیت باید با جدیت تمام در جهت افزایش شفافیت در تمامی بخش‌های اقتصادی گام بردارد و پاسخگوی مطالبات مردم باشد. «گم شدن» ۲۰ میلیون لیتر سوخت، تنها نمونه‌ای از مشکلات سیستمی است که ریشه در عدم شفافیت دارد. شفافیت، نه تنها ابزاری برای مبارزه با فساد است، بلکه زمینه‌ساز اعتماد عمومی، کاهش نارضایتی‌ها و مشارکت مردم در توسعه‌ی کشور نیز خواهد بود.

::. یاسر علی پور اشرفی
مدیرمسئول رسانه های برخط اقطاع خبر و نذیر کرمان