آداب‌ و رسوم رمضانیِ کوهبنانی‌ها | اخبار استان کرمان

در این رسم پیر غلامان، مؤذنان، مداحان یا هر کسی که صدای خوبی داشت یکی دو ساعت قبل از اذان صبح بالای مناره‌های مساجد و پشت بام خانه‌ها می‌رفتند و با صدای بلند و رسا مناجات و دعا‌های مخصوص ماه مبارک رمضان را می‌خواندند.

این کار در گذشته به عنوان پیش‌ خوانی قبل از سحر معروف بود و بیش‌تر هم مناجات خواجه عبدالله انصاری و اشعار شاعران بزرگی مثل مولانا و حافظ با سبک و شیوه خاصی خوانده می‌شد که حال و هوای معنوی خاصی به همراه داشت.

مردم در گذشته برای مؤذنان و پیرغلامان که مشغول به سحر خوانی بودند احترام خاصی قائل بودند به گونه‌ای که بخشی از محصول کشاورزی و قسمتی از درآمد دامداری خود را به این افراد اختصاص می‌دادند.

در گذشته طایفه‌ها و افراد خاصی به سحری خوانی و شب خوانی مبادرت داشتند که عموماً از سادات و ریش‌سفیدان محل بودند و بعضا این رسم به صورت خانوادگی در کوهبنان و طغرالجرد انجام می‌شد.

در کوهبنان افرادی همچون حجت‌الاسلام سید علی‌اکبر حائری‌نیا، حجت‌الاسلام سید موسی روح‌الامینی، حجت‌الاسلام حاج خیرالله کریمیان، حاج درویش آبجر، سید محمد روح الامینی، حاج موسی پارسا، درویش محمد پارسا، دوریش حسن پارسا، حاج سید محمد روح‌الامینی، اکبر روح‌الامینی (اکبر آقا محمد علی)، محمد ابراهیمی مشهور به محمد نصرالله، علی غلامی، حاج اصغر فارسی، عباس هاشم‌پور، حاج حسین شاهرخی، حاج حسن معصومی، سید فتا روح‌الامینی، حاج داود خالداری، حسن مرتضی‌پور (آبجر)، حاج سید مصطفی روح‌الامینی و… به شب‌خوانی، سحری‌خوانی مناجات‌خوانی و قرائت اشعار می‌پرداختند.

بیدار کردن همسایه‌ها از دیگر سنت‌های ماه مبارک رمضان در شهرستان کوهبنان

بیدار کردن همسایه‌ها برای تدارکات سحری در همه نقاط کشور امری رایج است. مردم کوهبنان و طغرالجرد هم در این مورد رسوم ویژه و خاص خود را داشتند که به مرور زمان کم رنگ شده‌اند.

در گذشته کوبیدن بر پشت طبل و ایجاد صدا در کوچه‌ها و سر دادن بانگ بیدار باش از سوی افرادی خاص یکی دو ساعت قبل از سحر اجرا می‌شد تا مردم برای آماده کردن سحری، خوردن غذا و عبادت مهیا شوند.

مردم کوهبنان و طغرالجرد به ویژه ساکنان روستا‌ها رسم دیگری نیز داشتند که خیلی جالب بود همسایگان هنگام سحر برای بیدار کردن هم روی پشت بام‌ها می‌رفتند و بانگ الله‌اکبر سر می‌دادند که این رسم تا چند سال قبل رایج بود.

همسایه‌های مجاور هم با شنیدن صدای الله‌اکبر از خواب بیدار می‌شدند و خود را برای تهیه سحری، مناجات‌خوانی و رفتن به مساجد برای اقامه نماز جماعت صبح آماده می‌کردند.

این رسم تا اواخر دهه هشتاد و اوایل دهه ۹۰ در کوهبنان مرسوم بود ولی متأسفانه با فوت پیرغلامان حسینی این رسم امروزه کم‌رنگ و رو به فراموشی است.

سفره‌های سحری و افطاری در شهرستان کوهبنان

بر اساس سنت‌های گذشته و کهن دیار کوهبنان و طغرالجرد مردم این خطه پس از صرف غذا در هنگام سحر، دعای مخصوص سحر را تلاوت می‌کنند و حداقل یک جز قرآن به صورت فردی یا به صورت گروهی در مساجد، بقاع متبرکه یا تکایا می‌خوانند.

مردم کوهبنان و طغرالجرد بر این باورند که در این ماه غذا‌های افطار باید ساده و مختصر باشد تا راه و شیوه اهل‌بیت در پیش گرفته شود.

مردم کوهبنان و طغرالجرد در گذشته قبل از غذا با آب جوش، خرما یا نمک افطار می‌کردند و معتقد بودند امام علی(ع) این گونه افطار می‌کرد ولی این رسم امروز کم رنگ شده و کمتر کسی روزه خود را با نمک باز می‌کند و بیش‌تر مردم‌به سمت و سوی انواع دمنوش، انواع غذا‌های پلویی و فست فودی رفته‌اند.

در گذشته آبگوشت آن هم با گوشت گوسفند محلی از عمده‌ترین غذا‌ها برای افطار بود و اگر کسی نذری داشت دیگ آبگوشتی درست می‌کرد و قبل از افطار در بین همسایه‌ها توزیع می‌‌کرد که این مهم امروزه به صورت عمومی در مساجد و تکایا انجام می‌شود.

شیرینی افطاری در حال حاضر در شهرستان کوهبنان خرما، زلوبیا، بامیه و غذای نذری این ماه شله‌زرد، آبگوشت و انواع پلو است که بر اساس سنت و نیت بین همسایگان توزیع می‌شود.

آبگوشت قورمه، برنج و انواع خورشت خصوصاً رشته پلو، عدس پلو و… معمولاً پای ثابت سفره‌های افطار و سحری کوهبنانی‌هاست.

در حال حاضر هنوز مردم برخی از روستا‌های کوهبنان و طغرالجرد روزه خود را معمولاً با غذا‌های سبک و سنتی مانند انواع قاتُق باز می‌کنند که پرطرفدارترین آن‌ها قاتق قورمه است.

سنت افطاری شب‌های قدر در شهرستان کوهبنان

مراسم شب‌های قدر در کوهبنان در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ بسیار متفاوت‌تر از سال‌های گذشته و سال‌های دهه ۹۰ به بعد برگزار شد.

در آن ایام مرحوم آیت‌الله سید علی اکبری حائری‌نیا که امام جماعت مسجد جامع کوهبنان را عهده‌دار بود با یک برنامه‌ریزی بسیار حساب شده حال و هوای معنوی خاصی به شب‌های قدر می‌بخشید.

بسیاری از جوانان و نوجوانان دهه‌های ۷۰ و ۸۰ برای رسیدن به شب‌های قدر لحظه شماری می‌کردند و بعضاً خود شریک در کار‌ها می‌شدند و با سیاه پوش کردن مسجد، کار در آشپرخانه، شرکت در جلسات قرائت قران، پذیرایی از روزه‌داران و… ارادات خویش را به مولای متقیان نشان می‌دادند.

در آن ایام پس از برگزاری نماز جماعت مغرب و عشا سفره افطاری با نان جو و خرما پهن می‌شد و مردم را به دوران امام علی(ع) می‌برد.

مردان محله از روز‌ها قبل با رفتن به بیابان و آوردن هیزم و رفتن به باغ‌های اطراف و بریدن درختان خشک زمینه را برای پختن نان جو رقم میزدند.

همچنین زنان و دختران محله چندین روز متوالی با دهان روزه با شور و شوق خاصی به پخت نام جو مبادرت می‌کردند تا شب‌های قدر با حال و هوای معنوی ویژه‌ای برگزار شود.

امروزه هم شب‌های قدر در مساجد، تکایا، حرم مطهر شهدای گمنام و بقاع متبرکه با حال و هوای معنوی با حضور وعاظ و مداحان استانی و کشوری برگزار می‌شود.

منبع: فارس

انتهای خبر/ نامجوکوهبنانی