وضعیت بازار کتاب بی‌سر و سامان است | اخبار فرهنگی کرمان

نذیر کرمان – اسما پورزنگی‌آبادی:روشن شدن چراغ هر کتابفروشی را به روشن شدن یک چلچراغ‌ تشبیه می‌کنند. در سال‌های اخیر و به‌دنبال تنگناهای اقتصادی که پیش آمده،چلچراغ‌های بسیاری در شهر کرمان آرام و بیصدا خاموش شد. آن‌ها که مانده‌اند به سختی روزگار می‌گذرانند. محمدمهدی سعیدی مدیر کتابفروشی فرهنگ که بیش از نیم قرن عمر خود را در این کسب‌وکار فرهنگی سپری کرده،می‌گوید:«وضعیتی پیش آمده که کسی رغبت نمی‌کند کتابفروشی خود را توسعه بدهد یا کتابفروشی جدید باز کند. بیش‌تر آن‌ها که هستند در آستانۀ تعطیلی قرار دارند. تنها در یکی،دو سال گذشته در شهر کرمان حدود پنج کتابفروشی تعطیل شد». 

دولت چهاردهم به‌زودی بر سر کار می‌آید و بسیاری از اهالی فرهنگ دل امید به گشایش‌هایی بسته‌اند که دکتر مسعود پزشکیان وعدۀ آن را داده است. پزشکیان در ایام تبلیغات انتخابات،تنها کاندیدایی بود که در کنار مسائل کلان سیاسی و اقتصادی و اجتماعی،از کتاب هم گفت. او در یکی از مناظره‌های تلویزیونی تصریح کرد:«یکی از مشکلات ما گرانی کتاب است» و افزود:«اگر کسانی که کتاب‌خوان هستند قدرت خرید نداشته باشند طبیعی است که کتابخوانی کاهش پیدا می‌کند».

رئیس‌جمهور منتخب ادامه داد:«جامعۀ ما را با آمار کتابخوانی ارزیابی می‌کنند. جوامعی که در آن انسان‌ها بیش‌تر کتاب می‌خوانند،جرم و فساد و جنایت کمتر است. هر جامعه‌ای که با کتاب دوست شود،آمار دعواها و جنگ‌ها و دزدی کاهش می‌یابد».

اینکه کاندیدایی که اکنون رئیس‌جمهور شده دغدغۀ وضع کتاب و کتابخوانی را دارد بسیاری را امیدوار کرده تا چلچراغ‌های فعلی پرفروغ‌تر و چراغ‌های تازۀ دیگری نیز روشن شود.

از سعیدی کتابفروش باسابقۀ کرمان خواستم تا از چالش‌هایی که دارند و امیدها و انتظاراتی که از دولت چهاردهم دارد بگوید.

او با بیان اینکه برخی از چالش‌ها کلان است و فقط هم مربوط به حوزۀ کتاب و کتابفروشی نمی‌شود،گفت:«یکی از جدی‌ترین مسائل امروز ما تورم بالا در اقتصاد است که قیمت کتاب را به‌شدت افزایش داده است چرا که هزینه‌های تولید یک کتاب از دستمزد چاپخانه‌ها و هزینه‌های کاغذ و صحافی و … تحت تاثیر این تورم افزایش زیادی پیدا کرده است».  

او افزود:«مشکل بعدی که داریم کاهش قدرت خرید مردم است. بسیاری از اقشار جامعه در تامین معیشت و زندگی روزمرۀ خود دچار مشکل شده‌اند و در چنین وضعیتی در سبد خانوارها جایی برای کتاب نمانده است».

او با بیان اینکه بسیاری از مشتریان ما وقتی قیمت کتاب را می‌بینند از خرید منصرف می‌شوند،ادامه داد:«این مشکلات فقط مربوط به کتاب نیست اما کتابفروشان و کتابخوانان را بسیار تحت تاثیر قرار داده است و برای رفع آن باید وضعیت اقتصادی بهبود پیدا کند».

این کتابفروش کرمانی سپس اظهار کرد:«علاوه بر این مسائل کلان،کتابفروشی‌ها با مشکل هزینه‌های بالای اجاره‌بهای محل،دستمزد نیروی کار،هزینه‌های بیمه و برق و … مواجهند. اخیرا هم گویا اداره دارایی،معافیت‌های مالیاتی که در گذشته برای کتابفروشان وجود داشته را منظور نمی‌کند و همکاران ما را تحت فشار قرار داده‌اند تا مالیات دریافت کنند».

وی افزود:«تامین اجتماعی هم برای چاپخانه‌ها و انتشاراتی‌ها و فعالیت‌های فرهنگی،سهم کارفرما را دریافت نمی‌کند. این،جزو معافیت‌هایی است که دولت لحاظ کرده ولی متاسفانه برای کتابفروشان این‌طور نیست و باید بیمۀ کامل نیروی کار و ۳۰ درصد از حقوق مصوبۀ اداره کار را به تامین اجتماعی بپردازند».

وی خاطرنشان کرد:«هزینۀ بالای اجاره‌ها نیز بسیاری از همکاران ما را در پرداخت دچار مشکل کرده است. طبیعی است اگر اجاره را به قیمت روز نپردازید،صاحب ملک آن را به کسی دیگر می‌دهد که بتواند اجاره بپردازد».

وی با اشاره به اینکه در این شرایط کسی رغبت به توسعۀ کتابفروشی یا راه‌اندازی کتابفروشی جدید ندارد،افزود:«فروشگاه‌هایی مثل ما که اجارۀ مغازه نمی‌دهند هم دارند نفس‌های آخر را می‌کشند و به‌سختی کار خود را ادامه می‌دهند».

سعیدی تاکید کرد:«اگر کسی بخواهد وارد این حوزه شود مطمئنا نمی‌تواند با این شرایطی که وجود دارد ادامه دهد».

وی در ادامه گفت:«یکی دیگر از معضلات ما کتابفروشان،فروش‌های اینترنتی است. در سال‌های اخیر موسسات مختلف فروشندۀ کتاب شده‌اند؛ کتاب را از انتشارات می‌گیرند و برای خریداران در شهرستان‌ها ارسال می‌کنند. کاری به این ندارم که مسائلی هم دارند و گاهی کتاب‌های اصلی را نمی‌فرستند ولی به هر حال،مشکلاتی هم برای خریداران و هم کتابفروشان ایجاد کرده‌اند».

وی افزود:«یکی دیگر از مسائلی که بسیار به کار کتابفروشان لطمه می‌زند پی‌دی‌اف‌های غیرمجاز از کتاب‌ها است که به‌صورت رایگان و یا گاهی با قیمت پایین‌تر از کتاب کاغذی عرضه می‌شود».

سعیدی توضیح داد:«یک ناشر با هزینه‌های بالای حروف‌چینی و چاپ و صحافی و حق تالیف و … کتابی را چاپ می‌کند. اما کسانی همین کتاب را به‌راحتی تبدیل به  پی‌دی‌اف می‌کنند و می‌فروشند. مشتری هم وقتی می‌بیند کتاب گران است،پی‌دی‌اف را می‌خرد».

وی با بیان اینکه چنین رفتارهایی که با کتاب می‌شود یک خیانت فرهنگی است،اظهار کرد:«کتابی چاپ شده و هزار جلد آن در انبار مانده ولی‌ پی‌دی‌اف آن در بازار آمده و با قیمت ناچیزی به فروش می‌رسد. در چنین شرایطی شما دیگر نمی‌توانید هزینه کنید و کتابی را منتشر کنید».

وی ادامه داد:«ما به تفکر فرهنگی آقای دکتر پزشکیان امیدوار هستیم».

وی افزود:«توقع نداریم یک‌شبه این مسائل حل شود ولی امیدواریم در دولت ایشان،گشایشی ایجاد و به مشکلات بازار کتاب رسیدگی و به این وضعیت سروسامانی داده شود».

*منتشر شده در هفته‌نامه استقامت / شماره ۸۵۴