مرکز ملی فرش ایران احیا شود

فردای‌کرمان – گروه اقتصاد: به تازگی وزارت صنعت،معدن و تجارت مركز ملی فرش ايران را با دفتر صنايع خلاق و ورزشی ادغام كرده و «مرکز ملی صنایع خلاق و فرش ایران» را تشکیل داده است. محمدمهدی برادران معاون صنایع عمومی وزیر صمت نیز پنجم آبان‌ماه،با صدور حکمی محمدرضا زارع‌برزشی را به‌عنوان سرپرست مرکز ملی صنایع خلاق و فرش ایران منصوب کرد.

اتفاقی که واکنش کارشناسان حوزۀ فرش را به دنبال داشت. آن‌ها ادغام مرکز ملی فرش در اداره‌کل صنایع خلاق و ورزشی وزارت صنعت،معدن و تجارت را باعث بیکار شدن هزاران فرشباف به‌ویژه در روستاهای کشور می‌دانند و خواستار احیای مرکز ملی فرش براساس مصوبۀ شورای عالی اداری کشور شدند.

این کارشناسان معتقدند با توجه به تحریم بازار فرش ایران توسط آمریکا،این ادغام باعث از دست رفتن بازار داخلی می‌شود.

به گزارش فردای‌کرمان به نقل از روزنامه ایران،براساس آمارهای اتاق بازرگانی ۲ میلیون و ۵۷ هزار بافندۀ فرش داریم و به‌طور سرجمع ۱۰ میلیون نفر از مسیر این صنعت امرار معاش می‌کنند که حدود ۱۲ درصد جمعیت کشور را شامل می‌شود.

همچنین آمارها می‌گوید پیش از تحریم‌ها،فرش دستباف اولین کالای صادراتی غیرنفتی و دومین کالای صادراتی ایران بعد از نفت بود. اما پس از تحریم‌ها هند جای ایران را در بازار جهانی فرش دستباف گرفت و سال گذشته هم در مجموع بیش از ۵۰ میلیون دلار به‌صورت رسمی صادرات فرش صورت نگرفته است.

صادرات غیررسمی

کارشناسان همین آمار را مبنای تصمیم جدید و ادغام مرکز ملی فرش می‌دانند اما یادآور می‌شوند که صادرات فرش ایران به‌صورت غیررسمی از طرف کشورهای اطراف و البته به نام آن کشورها،به بازار آمریکا در جریان است. بنابراین آمار صادرات فرش دستباف به دلیل کاهش قیمت پایه صادراتی در راستای کمک به تولیدکنندگان و صادرکنندگان و همچنین وجود اقتصاد پنهان در این بخش،واقعی نیست.

از سوی دیگر کارشناسان و فعالان منتقد حوزۀ فرش اعتقاد دارند که تعهد ارزی و تمدید نشدن کارت بازرگانی صادرکنندگانی که در بازار فعالیت می‌کنند،از دیگر دلایل مهم کاهش صادرات است.

پیش از این ادغام،یک‌بار نیز مقرر شده بود مرکز ملی فرش به وزارت میراث‌فرهنگی،گردشگری و صنایع‌دستی منتقل شود. آن خبر موجی از انتقادات فعالان صنعت فرش را به دنبال داشت و آن‌ها ادغام احتمالی را هم باعث کاهش صادرات فرش دانستند. فعالان حالا نیز یادآوری می‌کنند ادغام مرکز ملی فرش در معاونتی که مسئولیت اصلی آن فعالیت در حوزۀ صنایعی مثل صنایع ورزشی،اسباب‌بازی،تولید نرم‌افزارهای تلفن همراه و غیره بوده،صنعت فرش را بیش از پیش تضعیف خواهد کرد.

قاچاق معکوس

فروغ اسماعیلی،کارشناس رسمی دادگستری حوزۀ فرش در گفت‌و‌گو با روزنامه ایران تصمیم برای ادغام مرکز ملی فرش در یک معاونت وزارت صنایع را با استناد به آمارهای گمرک که نشان‌دهندۀ کاهش صادرات است می‌داند و می‌گوید:«آمار سازمان جهانی گمرک نشان می‌دهد که بازار فروش آمریکا بیشترین فروش بازار فرش دستباف دنیا را در دست دارد. بنابراین آمریکا بعد از نفت،بازار فرش ایران را هم تحریم کرد تا تعداد زیادی از فرشبافان که عمدتاً جامعۀ روستایی ایران را تشکیل می‌دهند،بیکار شوند.»

به گفتۀ او این مسأله باعث شد تا آمار صادرات فرش ایران کاهش پیدا کند. همین کاهش هم مبنای ادغام سازمان ملی فرش ایران شد.

او می‌گوید:«آن‌چیزی که موافقان ادغام نمی‌دانند این است که فرش ما به دلیل تحریم‌ها دارد به‌صورت غیررسمی و زیرزمینی و با اسامی دیگر صادر می‌شود. امروز فرش ما به نام پاکستان،افغانستان،جمهوری آذربایجان،ترکیه،امارات و… به امریکا صادر می‌شود.»

به گفتۀ او،فرش ایران از طریق «ته لنجی» به امارات قاچاق و از آنجا به آمریکا صادر می‌شود.

این کارشناس فرش می‌پرسد مگر امارات صنعت فرش دارد که در بازار جهانی به‌عنوان تولیدکنندۀ فرش معرفی می‌شود؟

اسماعیلی از این روند به‌عنوان «قاچاق معکوس» یاد می‌کند و اعتقاد دارد اگر سامانه‌ای وجود داشت و همۀ قالیباف‌ها شناسنامه داشتند،معلوم می‌شد که چقدر قالی دستباف در کشور تولید می‌شود.

این کارشناس فرش می‌گوید:«همۀ زنجیرۀ تهیه و تولید قالی رها شده و همه روی صادرات متمرکز شده‌اند. فروش فرش داخلی هم رها شده است. سازمان ملی فرش حداقل بحث آموزش را پیش می‌کشید. ساعت‌ها زمان برد تا کارشناسان ساختار وزارت صنعت و تجارت را تهیه کردند».

اسماعیلی تأکید می‌کند که سازمان ملی فرش ایران باید زیر نظر وزیر باشد نه اینکه در یک معاونت ادغام شود.

بیکار شدن هزاران قالیباف

کارشناسان،تغییرات جدید را باعث فراموشی صنعت فرش و بیکار شدن هزاران فرشباف می‌دانند.

فرامرز خوشاب،کارشناس فرش دستباف هم به مصوبۀ سال ۸۲ هیأت وزیران اشاره می‌کند و می‌گوید:«بر اساس این مصوبه مرکز ملی فرش ایران تشکیل شد تا تمام امور سیاست‌گذاری و هرچیزی که مرتبط با فرش باشد از طریق این سیکل و ساختار به سرانجام برسد. این ساختار باعث شد ما در رقابت‌ با کشورهای هند و چین و کشورهای دیگر که بعد از این دو کشور قرار دارند،ضعف ساختاری را ترمیم و با آن‌ها رقابت کنیم.»

او اعتقاد دارد که ساختار جدید هیچ سنخیتی با صنعت فرش ندارد.

خوشاب به فعالیت‌های هند که در بازار جهانی فرش جایگزین ایران شده است،اشاره می‌کند و می‌گوید:«ساختاری که هند تعریف کرده،دائماً به‌روز می‌شود تا بتواند سهم بیشتری از بازار را بگیرد اما ما تصمیم می‌گیریم این مرکز را با بخش ناهمگون ادغام کنیم.»

وی بازار فرش را یکی از اشتغالزاترین بازارهای اقتصادی می‌داند و با اشاره به ارزآوری صنعت فرش یادآور می‌شود که اگر شرایط به همین منوال پیش برود،رقبا بازار را کاملاً از دست ایران خواهند گرفت.

خوشاب،ادغام سازمان ملی فرش را به سایه رفتن این سازمان در بازار خودرو می‌داند و می‌گوید:«بازار خودرو بسیار گسترده است اما ایجاد اشتغال آن هرگز به اندازۀ بازار فرش نیست. بنابراین تغییرات به صنعت فرش و آیندۀ این بازار آسیب می‌زند».

در حکم سرپرست جدید مرکز ملی صنایع خلاق آمده است:«امور محوله در مسیر دانش‌بنیان شدن صنعت خودرو اهتمام نمایند». منتقدان نمی‌دانند شباهت و اشتراک صنعت خودرو و فرش چیست.

اسماعیلی و خوشاب دو کارشناس فرش در نهایت خواستار احیای مرکز ملی فرش براساس مصوبۀ شورای عالی اداری کشور می‌شوند.

بر اساس مصوبۀ این شورا به شماره ۵۱۶۹/ ۱۹۰۱ مورخ ۲۰/۰۱/۱۳۸۲ همۀ امور مربوط به سیاست‌گذاری،برنامه‌ریزی،نظارت،هدایت و حمایت صنعت فرش دستباف،امور تحقیقاتی و پژوهشی مربوط به آن و تهیۀ ضوابط و الزامات فنی تولید و صادرات و اقدامات حمایتی مربوط به آن از کلیۀ دستگاه‌های دولتی جدا و در حوزۀ مرکزی وزارت بازرگانی با عنوان «مرکز ملی فرش ایران» تجمیع شد.