متولی اصلی هدایت دینی در جامعه روحانیون هستند

محمد علی مشهدی پژوهشگر و کارشناس مسائل فرهنگی در گفتگو با فت فتو؛ گفت: روحانیت در تاریخ کشورمان، همواره به عنوان متولی اصلی هدایت دینی در جامعه به حساب می آید؛ مرجع رسمی تبیین ارزش‌ها و تثبیت باورهای دینی و استنباط احکام عملی روحانیت بوده و خواهد بود. 

ویژگی یک روحانی اصیل 

وی افزود: موضوع روحانیت، امروز در جامعه یک موضوع اساسی و مهم به دلیل اینکه بعد از دوره رنسانس بعد از اتفاقاتی که در غرب به وجود آمد نقش هدایت بزرگان دینی که اکنون باستان در مسیحیت به آن  کشیش گفته می‌شود و در اسلام به روحانیت معروف است نقش آن‌ها در اداره جامعه به یک موضوع و یک اندیشه فکری تبدیل شده است.

مشهدی بیان کرد: در بین برخی از روشنفکرنماهای مسلمان هم این تفکر وجود دارد که می‌گویند دین از سیاست جداست یا اینکه اعتقاد بر این دارند که به اصطلاح اداره کنندگان دینی مثل روحانیت نباید نقشی در اداره جامعه داشته باشند.

 پژوهشگر و کارشناس مسائل فرهنگی خاطر نشان کرد: به خاطر همین مسئله روحانیت امروز یک مسئله اساسی است که نقش روحانیت چه هست و چه کارکردهایی می‌تواند داشته باشد و ویژگی اصیل یک روحانی چیست.

این پژوهشگر فرهنگی افزود: روحانی از چند جنبه قابل بررسی است  اول برای خود روحانیون مهم است که بدانند واقعاً تکلیف آنها چیست و چه کارهایی بیشتر بر عهده آن‌ها گذاشته شده و جامعه چه انتظاراتی از روحانیت دارند.

انتظار مردم از روحانیت

وی تصریح کرد: نکته دوم مردم هستند اینکه مردم هم بدانند روحانیت چه نقشی ایفا می‌کند و چه انتظاراتی باید از آن داشته باشند.

مشهدی ادامه داد: برای اینکه اقبال به روحانیت از طرف مردم اقبال بسیار خوبی است مردم در مسائلی که ظاهراً دینی هم نیست، حتی در مسائل دنیوی سیاسی، فرهنگی، اقتصادی که این روزها روحانیت را محل رجوع می‌دانند و مردم اعتقاد دارند.

نقش روحانیت برای دنیا و جهان خارج از ایران

پژوهشگر فرهنگی اظهار کرد: نکته سوم اینکه نقش روحانیت برای دنیا و جهان خارج از ایران هم خیلی مطرح است اینکه چه  می‌شود در یک حکومت اسلامی در یک جامعه ای که خودش را نماینده‌ای از دین معرفی می‌کند یا در یک جامعه دینی روحانیت چه کارکرده است؟  و چه نقش‌هایی می‌تواند برعهده بگیرد؟ و انتظاراتی که مردم از روحانیت دارد را چگونه می‌تواند برآورده کند؟

وی افزود: برای اینکه مسیر جامعه مسیر صحیحی باشد و دچار انحراف نشود ما همیشه باید به این نکته دقت کنیم که این کارشناسان دینی و مذهبی هستند که مسیر جامعه را به سوی تعادل تصحیح می‌کنند.

ویژگی های یک روحانیت اصیل از زبان امام خمینی(ره)

مشهدی گفت: حضرت امام رحمة الله علیه که در این زمینه فرمایشات زیادی را دارند که می‌شود ویژگی‌های یک روحانیت اصیل یک روحانیت به قول کامل را از دل فرمایشات حضرت امام درآورد.

کارشناس فرهنگی بیان کرد: حضرت امام رحمة الله علیه تقریباً ۱۰۰ روز قبل از فوتشان یک منشور را منتشر فرمودند به نام منشور روحانیت، در این منشور روحانیت ویژگی‌های یک روحانی برجسته، یک روحانی اصیل متعهد و وظیفه شناس را که در اصطلاح جامعه می‌تواند در جامعه وجود داشته باشد را اینجا بیان می کنند.

وی تصریح کرد: نکته بسیار مهمتر اینکه دقیقاً یک ماه بعد از انتشار این منشور روحانیت شخصی که به اصطلاح قائم مقام رهبری بود عزل می‌شود گرچه او هم یک روحانی بود، او را عزل می‌کنند و این نشان‌دهنده این بود که مطابقت با اصولی که حضرت امام رحمة الله علیه در منشور روحانیت وجود داشت، نداشته است.

مشهدی افزود: حضرت امام رحمة الله علیه موضوع بسیار مهمی که در این منشور روحانیت به اصطلاح بیان شده، جایگاه و نقش اجتماعی روحانیت است که آنجا به ویژگی های آن می پردازند.

وی خاطر نشان کرد: نکته بسیار مهمی که مطرح می‌کنند و مجاهدت علمی و تلاش علمی روحانیت است شاخه‌های متعدد علمی، فلسفی، نجوم، کلام حدیث رجال این‌ها همه نشانگر این است که روحانیت بسیار نقش بزرگی دارد.

کارشناس فرهنگی گفت:  حضرت امام رحمة الله از ویژگی‌های روحانیت در منشور بسیار زیبای خودشان یک فهرستی از ملاک ها و شاخص های تشخیص و تفکیک روحانیون اصیل از انسان های منحرف از جریان اصیل و غیراصیل حوزه‌ها بیان می‌کنند.

مشهدی بیان کرد: بحث شجاعت،صبر، زهد، عدم تعلق  روحانیت به تجملات دنیا و عدم وابستگی به قدرت ها است.

مسئولیت روحانیت در برابر توده‌های مردم

پژوهشگر فرهنگی تصریح کرد: نکته بعدی که مسئله بسیار مهمی است، مسئولیت روحانیت در برابر توده‌های مردم است که درد مردم و گرفتاری مردم درد و گرفتاری او باشد.

وی بیان کرد: نکته بعد که بسیار مهم است و روحانی اصیل را از غیر اصیل جدا می‌کند؛ پرهیز از تقدس نمایی و تحجرگرایی است و آشنایی و احاطه روحانیت به مسائل فعلی یا زمان حال، آشنایی با مسائل سیاسی و بصیرتی، آشنایی با حیله‌ها و تصویرهای دنیای حاکم بر غرب دنیای استبدادی، اینکه ماحیله‌ها و نیرنگ‌ها و تصویرهای فرهنگی که در جهان وجود دارد آن‌ها را بشناسیم و برای آن‌ها راه حل داشته باشیم.

مشهدی افزود: پایبندی و وفاداری به سیره علمی و عملی روحانیون بزرگ از دیدگاه امام این‌ها همه در جریان اصیل روحانیت می سازد.

کارشناس فرهنگی خاطر نشان کرد:  در فرمایشات حضرت امام رحمة الله علیه بحث افشا و ترد روحانیون وابسته و متحجر است. حضرت امام رحمة الله علیه توجه ویژه‌ای به جایگاه مؤثر حوزه‌های علمیه و روحانیت داشتند و مانع از این نیست که واقعیت هایی که در جریان های منحرف یا اشخاص وابسته به بیگانگان در میان حوزه‌ها و روحانیون ممکن وجود داشته باشد یا همان افراد نفوذی که امکان دارد در قشر روحانیت وجود داشته باشند، از آن‌ها بگذرند.

وی تأکید کرد: به خاطر همین حضرت امام رحمة الله بعد از اینکه ویژگی‌های مثبت و خدمات شایانی که روحانیت در طول تاریخ برای مردم انجام داده اند، برای اسلام نیز صورت گرفته است. ایشان می‌فرمایند: البته این بدان معنا نیست که ما از همه روحانیون دفاع کنیم، چرا که روحانیون وابسته و مقدس‌نما و تحجرگرا در حوزه‌های علمیه کم  نبودند و نیستند.

مشهدی ادامه داد:  امام راحل رحمت الله علیه مجاهدت و پارسایی روحانیون را در عین حال که به آن صحت می‌گذارند که خودشان بیشترین افرادی بودند که به صورت واقعی روحانیت را متحول کردند، حوزه‌های علمیه را متحول کردند، اما با این حال خود بیش از همه روحانیون و بیش از همه افراد دیگر تبیین می‌کنند نقش مخرب و بازدارنده این جریان و یا جریان های انحرافی و اشخاص منحرفی که در مراکز حوزه ی روحانیت وجود دارند.

وی افزود:  حضرت آقا، مقام معظم رهبری، در فرمایشات خود بیان کردند؛ مخصوصاً در موضوعات مذهبی حضرت آقا تأکید ویژه‌ای فرمودند برای مثال در شناخت و تبیین مردم نسبت به شیعه انگلیسی. شیعه انگلیسی در کل جریان نفوذ است که در حوزه‌های علمیه وجود دارد یا در لباس روحانیت به وجود آمده و  چهره اسلام و مخصوصاً چهره مذهب حقه شیعه را تخریب می‌کند.

 حساسیت روحانیت در برابر بحث آسیب‌ها و چالش‌ها

این پژوهشگر فرهنگی تصریح کرد:  یکی از مواردی که حضرت امام رحمة الله علیه  به آن می‌پردازند بحث آسیب‌ها و چالش‌هایی است که روحانیت حوزه ها و روحانیت اصیل باید خیلی حساس باشند و از آن پرهیز کنند، از این آسیب ها و چالش ها، مراقب باشند که مخصوصاً طلاب جوان وارد آن نشوند.

مشهدی گفت: حضرت امام رحمت الله چند نمونه از این آسیب ها و چالش‌ها را به صراحت بیان می‌کنند، بحث نقش غرق شدن حوزه‌ها در احکام فردی و عبادی و غفلت از احکام اجتماعی، اقتصادی و سیاسی اسلام، اینکه ما بیاییم  و روحانیت را در مسائل فردی مثل نماز و روزه و این‌ها خلاصه کنیم.

وی بیان کرد: نکته بعد که امام خیلی به آن تاکید داشتند این بود که مراقب باشند این دیدگاهی که وجود دارد که می‌گوید روحانیت نباید در سیاست دخالت کند، که حضرت امام به شدت با آن مخالفت می‌کنندو می‌فرمایند مراقب باشید که این دیدگاه را قبول نکنید.

کارشناس فرهنگی ادامه داد: مورد بعدی که امام رحمة الله علیه به آن توجه داشتند، از زیرکی و کاردانی یا سیاسی بودن عالمان و روحانیت است که نباید تلقی منفی در جامعه به وجود آید.

مشهدی بیان کرد: تقدس‌نمایی و فضیلت شمردن ظواهر یا گوشه‌نشینی، انزوای اجتماعی و به رخ دیگران کشیدن را روحانیون باید خیلی پرهیز کنند، و این مسئله جزء ویژگی‌های یک طلبه یا یک روحانیت اصیل است.

وی تأکید کرد: بحث نفوذ بیگانگان در جریان و فرهنگ حوزه‌ها بسیار مهم است.

مشهدی گفت: در رابطه با ویژگی‌های روحانیت از منظر امام رحمة‌الله‌علیه پیام بزرگی انتشار یافت و این پیام  نکات بسیار مهمی را در خودش دارد که نه‌تنها دیروز و نه‌تنها امروز، بلکه فرداهای حوزه‌های علمیه، فرداهای روحانیت باید به این منشور به این پیام پیر فرزانه،  رهبر کبیر انقلاب عارف، عالم و صادق وارسته خوب گوش دهند و به آن توجه کنند.

 کارشناس مسائل فرهنگی اظهار کرد: که حضرت امام رحمة الله علیه در اینکه به جایگاه علمی، تربیتی، اجتماعی و سیاسی حوزه های علمیه و روحانیت می‌پردازند و ویژگی‌های آن را بیان می‌کند، آسیب‌ها و چالش‌های تهدید کننده را نیز بیان می‌کنند.

وی ادامه داد: یکی از نکاتی که در مورد کارکرد روحانیت شیعه وجود دارد، در اندیشه حضرت امام رحمة الله علیه این بود که روحانیت اصیل چه کاربردی در جامعه دارد. ایشان علمی را که برای گردآوری و تنظیم منابع اصیل دینی است، جهاد فی سبیل الله می‌دانند  و به آن توجه ویژه دارند.

معرفت دینی ناب و جهاد علمی روحانیت

مشهدی افزود: بحث کسب معرفت دینی ناب و جهاد علمی روحانیت برای پیدا کردن این معارف از نظر حضرت امام رحمة الله علیه موضوع بسیار مهمی است.

این پژوهشگر فرهنگی بیان کرد: بحث هدایت مردم از گمراهی و انحرافاتی که مخصوصاً در دوره آخرالزمان ممکن است به آن مبتلا شوند و همچنین بحث جهاد سیاسی را مطرح می‌کنند که از ویژگی های منحصر به فرد روحانیت شیعه این است که روحانی منصوب به روح است یعنی باید در همه مسائل دنیوی و سیاست هم دخالت کند.

وی در پایان گفت: حضرت امام رحمة الله علیه فرموده اند: “از آنجا که جسم مهد پرورش روح است، مطابق آیات قرآن، این روح هم باید پرورش پیدا کند”؛ بنابراین وظیفه علماست که پرورش آن را بر عهده گیرند.

انتهای پیام/ تاج الدینی