فراز و نشیب ربع قرن گردشگری در لوت | خبر کرمان

به جمعه ۲۴ دی ماه ۱۳۷۸، روزی که صدها دانش‌آموز در ورودی شهداد و سرتاسر خیابان ایستاده بودند با شاخه های گل نرگس در دست و در تکاپوی استقبال؛ اتوبوس ها یکی یکی وارد شدند، بچه ها و بزرگ‌ترها با تقدیم شاخه های نرگس از مهمانان همایش ملی شناخت بیابان لوت استقبال کردند.
جمعیت موج می زد. صحن امامزاده زید(ع) از مردم و بیش از ۶۰۰ مهمان لبریز شد.

استاندار، مسئولان استانی، محققان و علاقه مندان لوت نیز حضور داشتند. روز سوم همایش ملی شناخت بیابان لوت بود که بخش علمی آن در کرمان برگزار شد. آن روز مهمانان راهی لوت شدند و تا رودشور رفتند، هنوز جاده نهبندان احداث نشده بود و ادارات محلی راه موقتی آماده کرده بودند.

مهمانان که پیاده شدند استاد پرویز کردوانی با گرمی و مهربانی از لوت گفت. از شروع مطالعات شناخت لوت در دهه های قبل که دانشجو بوده و زیر نظر استاد احمد مستوفی به لوت سفر کرده است. مطالعاتی که باعث کشف محوطه باستانی شهداد نیز شد.
لوت تا آن تاریخ، این همه مهمان به خود ندیده بود، درهای بزرگ‌ترین شهر کلوخی جهان به روی گردشگران باز شد و چشم ها مبهوت تماشای کلوت ها، رودشور و گندم‌بریان.

ماه‌ها گذشت و لوت کم کم از مکانی خیلی دور به خیلی نزدیک تبدیل شد. خانه‌های توریست و بومگردی‌ها ایجاد و حال و هوای شهداد تغییر کرد. با بهره برداری از جاده شهداد به نهبندان، آمار حضور گردشگران فزونی یافت.
با ثبت جهانی بیابان لوت در تیرماه ۹۵ به‌عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو علاوه بر حضور بیشتر مسافران خارجی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت های گردشگری شتاب گرفت. شرکت هواپیمایی ماهان مبادرت به ساخت اکوکمپ گردشگری در روستای ملک آباد در دهستان تکاب کرد. روستاها و شهر شهداد چهره‌ای متفاوت به خود گرفتند و کسب و کارهای جدیدی راه افتاد.
قرار داشتن روستای مصفای سیرچ-زادگاه هوشنگ مرادی کرمانی، نویسنده شهیر ایرانی- با سروی کهن، ارتفاعات برفگیر جفتان، باغات زیبای مرکبات و نخلستان‌های اندوهجرد، چشمه های آب‌گرم، تنوع آب و هوایی، دست‌بافته های حصیری و احداث بومگردی های جدید، هتل و مراکز اقامتی و رفاهی، شهداد را به دروازه اصلی ورود گردشگران به عرصه بیابان لوت تبدیل کرد.
ربع قرن از گردشگرپذیر شدن لوت می گذرد. حضور گردشگران بویژه در روزهای تعطیل در شهداد و لوت بسیار زیاد است. البته هنوز زیرساخت های شهری شهداد و امکانات مورد نیاز گردشگران به اندازه کافی فراهم نیست و گردشگری بیابان لوت به ساماندهی، تدوین و اجرای طرح کامل و جامع، آموزش جوامع محلی و وارد کردن آنها و مناطق همجوار در چرخه گردشگری لوت، حفاظت بیشتر از جاذبه های بیابان لوت و جلوگیری از آسیب و تخریب نیاز دارد.

طبق شواهد میدانی و نحوه رفتار برخی گردشگران و خودروهایشان اگر شرایط به همین منوال ادامه یابد بیابان لوت با آسیب های جدی مواجه می شود.
هر سال بر تعداد بومگردی ها و مراکر اقامتی افزوده می شود و اکنون به حدود ۵۰ مورد رسیده است که حکایت از رونق گردشگری لوت دارد.

شرکت هواپیمایی ماهان نیز اجرای طرح تازه‌ای را در بیابان لوت آغاز کرده اما اطلاعات کافی درباره این طرح هنوز منتشر نشده است. به دلیل ثبت جهانی بیابان لوت، رعایت الزامات و مقررات ثبت جهانی ضروری است. از این‌رو در هفته های اخیر نگرانی هایی از سوی پژوهشگران، فعالان گردشگری، علاقه مندان و دغدغه مندان حوزه محیط زیست و بیابان لوت، جامعه محلی و برخی صاحب‌نظران مطرح شد.

ارتباط متولیان با رسانه‌ها، گفت و گو و اطلاع رسانی دقیق و بهنگام همواره راهگشاست.
در این خصوص مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کرمان ۱۸ دی به نذیر کرمان گفته است: طرح گردشگری هواپیمایی ماهان‌ در پهنه‌ بیابان لوت پس از طرح در شورای فنی استان برای بررسی و تصویب نهایی به وزارت میراث فرهنگی ارسال شد.
این اقدام نشانه اطمینان‌بخشی برای دغدغه‌مندان بیابان لوت است. امید می‌رود اطلاع رسانی لازم درباره ابعاد طرح گردشگری ماهان در بیابان لوت و نحوه نظارت بر اجرای آن همراه با پاسخگویی شفاف و مستند از طریق رسانه ها از سوی شرکت ماهان و میراث فرهنگی استان کرمان انجام شود.
بیابان لوت، سرمایه‌ای ارزشمند و گنج گرانبهایی است که همه ما وظیفه داریم از آن مراقبت کنیم.
این جاذبه بی‌نظیر و ثروت عظیم می‌تواند با حفاظت و اجرای طرح های گردشگری مطابق با قوانین و مقررات در راستای توسعه پایدار با ملاحظات قانونی، اجتماعی، زیست محیطی، فرهنگی،اقتصادی، امنیتی و… ضمن مشارکت‌بخشی به جوامع محلی، به توانمندی آنها و ارتقای صنعت گردشگری استان و کشور نیز منجر شود.

از سویی نقد و ارزیابی فعالیت های سه دهه اخیر در حوزه گردشگری لوت می تواند پیمودن مسیر آینده را با موفقیت ها و حفاظت بیشتر بیابان لوت همراه کند.
به بیابان لوت و شهداد باید نگاهی نو با چشم اندازی وسیع داشت. بیابان ثبت جهانی لوت، در بین سه استان سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و کرمان واقع است و می تواند بستری برای همکاری های همسایگان گرداگرد لوت و توسعه پایدار آنها باشد.
همچنین همواره باید با بالاترین استانداردها و نظارت ها از آسیب دیدن و تخریب جاذبه های منحصربه‌فرد آن جلوگیری کرد. توجه متوازن به مناطق همجوار لوت و معرفی داشته های فرهنگی و میراثی در کنار جاذبه های طبیعی نیز باید مورد توجه فعالان و مسئولان قرار گیرد.
بیابان لوت پس از سال های سال حالا صدای گردشگرانی را می شنود که برای تماشای زیبایی هایش به این سرزمین سفر می کنند؛ مسافرانی که روزبه روز بر تعدادشان افزوده می شود و مسئولیت همه ما در قبال حفاظت از لوت و داشته‌هایش نیز افزون‌تر.
زمان، زمان همدلی و همراهی است. لوت، سرمایه ای ارزشمند است؛ هوایش را داشته باشیم لوت هم همین را می خواهد.

* روزنامه‌نگار اهل شهداد و پژوهشگر