راهکارهای مدیریت مصرف بهینه اب در بخش کشاورزی

به گزارش گروه اقتصاد فت فتو، با توجه به میزان منابع آب و سرانه مصرف، ایران از جمله کشورهایی است که در گروه کشورهای مواجه با کمبود فیزیکی آب قرار دارد. این گروه شامل کشورهایست که در سال ۲۰۲۵ با کمبود فیزیکی آب مواجه هستند. این بدان معناست که حتی با بالاترین راندمان و بهره‌وری ممکن در مصرف آب، برای تأمین نیازهایشان آب کافی در اختیار نخواهند داشت. حدود ۲۵ درصد مردم جهان از جمله ایران مشمول این گروه می‌باشند.
براساس شاخص سازمان ملل، ایران اکنون در وضعیت بحران شدید آبی قرار دارد. بر اساس شاخص مؤسسه بین‌المللی مدیریت آب نیز، ایران در وضعیت بحران شدید آبی قرار دارد. بنا بر شاخص‌های ذکر شده، کشور ایران برای حفظ وضع موجود خود تا سال ۲۰۲۵ باید بتواند ۱۱۲ درصد به منابع آب قابل استحصال خود بیفزاید که این مقدار با توجه به امکانات و منابع آب موجود غیرممکن به نظر می‌رسد افزايش رقابت بر سر آب، نياز به غذا براي جمعيت در حال رشد و افزايش كم آبي در بسياري از استانهای کشور، برخي از دلايل مهمي هستند تا نگاهي داشته باشيم به اينكه به چه شيوه‌اي آب را در كشور خود مديريت كنيم  در  این مقاله تلاش داریم با ترسیم واقع بینانه وضعیت ابی کشور  با نشان دادن عمق بحران اب راهکارهایی را با استفاده از ظرفیت مهندسی کشور برای مدیریت بهینه اب ارایه نماییم

 وازگان کلیدی:  مدیریت مصرف اب بحران ابی

ضرورت :
به پیش بینی سازمان ملل متحد دوره خشکسالی ۳۰ ساله در منطقه آغاز شده است وکشور ما که در اقلیمی خشک ونیمه خشک واقع شده وبطورمتوسط۲۵۰میلیمتربارندگی سالانه درآن ثبت می شود،دوره سختی را درپیش خواهد داشت و باید در ارزش منبع پایه ای چون آب تجدید نظر کنیم.
در ایران به دلیل خشکی هوا و کمبود آب تنها حدود ۱۲درصد از زمین‌های کشور زیرکشت هستند. طبق آمار رسمی، ۹۲درصد از آب (ناشی از بارندگی و آبهای ورودی از مرزهای کشور وهمچنین از ذخایر زیرزمینی) در بخش کشاورزی مصرف می شود. این امر سبب شده تا کشاورزی در کشور ما از یک روند بی ثبات رنج ببرد.
متوسط نزولات آسمانی در کشور یک سوم متوسط بارش جهانی( حدود ۲۵۰ میلیمتر در سال) است . همچنین به جهت وضعیت اقلیمی، میزان تبخیر ۳ برابر میانگین تبخیر در جهان می‌باشد. ۷۰ درصد از حجم ۴۱۷ میلیارد متر مکعب بارش سالیانه به صورت تبخیر هدر می‌رود و تنها ۱۲۵ میلیارد متر مکعب از کلِ بارش جزء منابع آب تجدیدشونده به دو صورت سطحی و زیرزمینی قابل استفاده است.
مصرف آب در کشور ما ۹۶ میلیارد متر مکعب است و ما حدود ۸۰ درصد از منابع آب کشورمان را مصرف می‌کنیم.این رقم در آمریکا ۲۱ درصد، اسپانیا ۲۵ درصد، هند ۳۳ درصد، مصر ۴۶ درصد و چین ۲۹ درصد است.
کشور ما در منطقه ای خشک واقع شده . ۸۵ درصد کشور ما شرایط اقلیمی خشک دارد و تنها در ۱۵ درصد آن شرایط طبیعی است. 
در سال ۸۹- ۹۰ بالغ بر ۸۱٫۷ میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی مصرف شده است. در سال ۹۳ مصرف آب کشور برابر کل آب قابل استحصال است و در سال ۱۴۰۰ این مصرف معادل کل آب تجدید شونده خواهد بود.
بیلان منفی کشور ۱۰ تا ۱۲ میلیارد متر مکعب آب است وامکان استحصال آب بیشتر در ایران وجود ندارد. درعین حال
۱۷۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در کشور وجود دارد و ۲۹۸دشت از مجموع ۶۰۹ دشت ایران بیلان منفی دارند که نشانگر بحران ویران کننده ای درمنابع آبی کشور است.
براساس آخرین آمارها، حجم جریان های سطحی آب در کشور از مهرماه سال ۱۳۹۲ تا پایان شهریور ماه سال ۱۳۹۳ بیش از ۴۲٫۷ میلیارد مترمکعب بوده که نسبت به روند بلندمدت ۵۲ کاهش یافته است. حجم جریان های سطحی آب در تمام حوضه های آبریز کشور در مقایسه با بلندمدت کاهشی بوده و بیشترین ۷۷ درصد در حوضه آبی هامون اتفاق افتاده است.
در سال های اخیر، افزایش بهره برداری از آبهای زیرزمینی، خسارت های غیرقابل جبرانی بر منابع آب زیرزمینی کشور وارد آورده است. برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی باعث افزایش سفره های آب شور و شور شدن منابع آب شیرین در نقاط مختلف کشور شده است. تداوم افت بارندگی در کشور در مقایسه با روند بلندمدت و بهره برداری نادرست از منابع آب کشور به ویژه در بخش کشاورزی سبب شده که در چند دهه گذشته سطح آب سفره های زیرزمینی کشور حدود ۱۸ متر کاهش یابد. (بانک مرکزی ،۱۳۹۳) 

رشد جمعیت کشور در دهه های گذشته، در کنار بهبود شاخص های اقتصادی و رفاهی کشور سبب افزایش مصرف آب در بخش های مختلف شامل کشاورزی، شرب و صنعتی شده است. با توجه به تداوم افزایش جمعیت در سال های آتی، رشد مصرف آب اجتناب ناپذیر خواهد بود. تحت تأثیر مشکلات ساختاری حاکم بر بخش کشاورزی (نظام خرده مالکی، سطح سواد پایین کشاورزان، تشکیل نشدن سرمایه ثابت ناخالص کافی و مولد و تداوم شرایط خشکسالی در سال های اخیر)، رشد جمعیت کشور و افزایش مصرف مواد غذایی به رغم فشار به منابع طبیعی به ویژه منابع آب های زیرزمینی کشور، ضریب خودکفایی به ویژه در محصولات زراعی شامل غلات و دانه های روغنی در شرایط مناسبی قرار ندارد.
بررسی ساختار تولید، واردات و صادرات غلات (گندم، برنج، جو و ذرت) در کشور نشان می دهد که متوسط ضریب خودکفایی غلات عمده در سال های ۱۳۸۷ – ۱۳۹۲ برابر با ۶۱ درصد بوده است.
همچنین در این مدت، به طور متوسط به ترتیب تنها ۴۴٫۵ ، ۳۰٫۳ و ۲۲٫۱ درصد از دانه های روغنی، انواع کنجاله دانه های روغنی و روغن نباتی خام از محل تولید داخلی تأمین شده است. وابستگی کشور به طور متوسط به واردات غلات و دانه های روغنی سبب شده است که در سال های ۱۳۸۷تا ۱۳۹۲سالانه حدود ۷٫۲ میلیارد دلار ارز برای واردات غلات و دانه های روغنی اختصاص یابد.
عدم تکافوی تولید داخلی محصولات زراعی سبب شده که کسری تراز بازرگانی بخش کشاورزی از۱٫۳ میلیارد دلار در طول برنامه سوم توسعه کشور به ۲٫۹ میلیارد دلار در برنامه چهارم توسعه و ۶٫۴ میلیارد دلار در سال های ۱۳۸۹- ۱۳۹۲ افزایش یابد. به همین ترتیب، سهم بخش کشاورزی از کسری تراز بازرگانی کل اقتصاد (بدون نفت) در سال های پیشین روند افزایشی را پشت سر گذاشته و از متوسط ۷ درصد در برنامه سوم توسعه کشور به ترتیب به ۱۵٫۸، ۳۹  و ۴۶٫۲ درصد در سال های ۱۳۹۰، ۹۱ و ۹۲ افزایش یافته است.
(بانک مرکزی ،

واردات آب
مشکل آب در حال حاضر بقدری جدی شده است که واردات آب نیز در دستورکار دولت قرار گرفته است.تهاتر نفت وگاز ایران با آب تاجیکستان دروزارت نیرو وارد فاز مطالعاتی شده است. گرچه  واردات آب وابستگی ایجاد می‌کند لذا درصورتی‌که واقعا نیازمند واردات باشیم این کار انجام می شود .
(زندی،۱۳۹۳)
مشکلاتی همچون افزایش مصرف به دلیل افزایش جمعیت، افزایش سطح زیرکشت ، عدم کنترل مصرف آب در بخش کشاورزی و عدم وجود مدیریت مناسب آب از مشکلات منابع آب در ایران است.مطابق آمارهای رسمی، متوسط راندمان آبیاری در ایران حدود ۴۰ درصد است ، هر متر مکعب آب در ایران ۹۳۰ گرم ماده خشک به دست می‌آید در حالی که(بطور متوسط) در دنیا با همین میزان آب ۲٫۳ کیلوگرم ماده خشک تولید می‌کنند.
برآوردهای انجام‌شده توسط کارشناسان بخش آب نشان می‌دهد برای تولید یک‌کیلوگرم گندم هزارو٣٠٠لیتر آب مصرف می‌شود. برای تولید یک‌کیلو گوشت ١٥هزارلیتر آب صرف شده و برای تولید یک‌قالب پنیر ٥٠٠گرمی، دوهزارو٥٠٠لیتر آب مصرف می‌شود..

مقدمه :
با توجه به برنامه ریزی های به عمل آمده تا سال ۱۴۲۰، جمعیت کشور به ۱۲۰میلیون نفر خواهد رسید که نیاز غذائی این جمعیت حداقل ۱۵۰ میلیون تن در سال است و اگر بخواهیم با توجه به وضعیت فعلی استفاده از آب، این مقدار را تأمین کنیم ، حداقل به ۱۶۵ میلیارد مترمکعب آب نیاز داریم اما پتانسیل آب قابل استحصال کشور حداکثر ۱۳۰ میلیارد مکعب است . ( شاپوري تهراني ،  شاپور ؛ خرداد ۸۴ . ماهنامه سرزمین سبز)
به تناسب جمعیت ونیازهای حیاتی، اقتصادی ، بهداشتی و زیست محیطی از نظرمنابع آب در ایران درتنگنا هستیم.سرزمین وزیست بوم ما جزء مناطق خشک و نیمه خشک کره زمین است ، مصرف نسنجیده ومدیریت نامناسب منابع آب و مزید بر آن خشکسالی سالهای اخیر و پیش بینی ادامه آن درسالهای آتی ، در این امر مهم وضعیت کشوررا بحرانی کرده است .
متوسط نزولات آسمانی در کشور حدود ۲۵۰ میلیمتر در سال است که یک سوم متوسط بارش جهانی محسوب می‌شود. همچنین به جهت وضعیت اقلیمی، میزان تبخیر ۳ برابر میانگین تبخیر در جهان می‌باشد. ۷۰ درصد از حجم ۴۱۷ میلیارد متر مکعب بارش سالیانه دفعتاً به صورت تبخیر هدر می‌رود و تنها ۱۲۵ میلیارد متر مکعب از کلِ بارش جزء منابع آب تجدیدشونده به دو صورت سطحی و زیرزمینی قابل استفاده است. (مركزتحقيقات راهبردی غذا وكشاورزی دانشگاه تهران ؛ جهان نیوز۲۰مهر ۱۳۹۳)
مصرف آب در کشور ما ۹۶ میلیارد متر مکعب است این در مقایسه با ۱۲۰ میلیارد متر مکعب کل آب تجدید شونده کشور نشان دهنده این است که ما حداقل ۸۰ درصد از منابع آب کشورمان را مصرف می‌کنیم یعنی ۲۰ درصد هم بیشتر از آن چه که در دنیا ارزیابی شده آب مصرف می‌کنیم.(چیت‌چیان ، حمیدرضا ؛ واحد مرکزی خبر. ۱۹مهر۱۳۹۳)
بر اساس استانداردهای بین‌المللی فقط حق برداشت ۴۰ تا ۵۰ درصد از آب شیرین قابل استحصال کشور را داریم. ولی درحال حاضردرکشور ما حدود ۸۰ درصد از این منابع مصرف می شود که این امر یک ضایعه غیر قابل جبران است . (طبایی ، احمد ؛ خبرگزاری علم و فرهنگ . مرداد ۱۳۹۳)
اقليم آب و هوايي در ايران متنوع بوده و در نقاط مختلف آب و هوايي متفاوت دارد  به طوري كه در نقاط خشك و گرم (كه وسعت زيادي از كشور را تشكيل مي دهد) در فصل تابستان درجه حرارت از ۳۴ تا ۵۰ درجه سانتيگراد (۹۳ تا ۱۲۲ درجه فارنهايت) متغير است و بارندگي ها نيز در قسمت اعظم كشور كه جزو مناطق خشك و نيمه خشك است، محدود به دوره كوتاه زمستان و اوايل بهار آن هم به ميزان كم است.
 در كشور ما تقريباً سه اقليم آب و هوايي غالب وجود دارد كه قسمت اعظم آن به وسعت ۷۴ درصد يعني سه چهارم مساحت آن داراي ویژگی های آب و هوايي خشك و نيمه خشك با بارندگي كمتر از ۲۵۰ ميليمتر و قسمت ديگر به وسعت ۱۷ درصد داراي بارندگي نسبتاً متوسط بين ۲۵۰ تا ۵۰۰ ميلي متر جزو مناطق معتدل است و بقيه مساحت آن حدود ۹ درصد با بارندگي بيش از ۵۰۰ ميلي متر جزو مناطق مرطوب محسوب مي شود.  ( شركت سهامي آب منطقه اي مازندران و گلستان ، روابط عمومي ؛ ایانا. شهریور۱۳۹۳)
سازمان نظام مهندسی کشاورزی ومنابع طبیعی بعنوان یک سازمان گسترده صنفی وتخصصی از مزیّت عضویت ۱۱۷۹۲ عضومتخصص دررشته آبیاری درسطوح کارشناسی ، کارشناسی ارشد ودکتری برخوردار است. ومی تواند به اتکا ء این پشتوانه عظیم از نیروی انسانی متخصص ، وهمچنین حضور مؤثّر در بخش کشاورزی ، سهم بزرگی در مدیریت بحران آب درکشور داشته باشد . 
بهره برداری از منابع آبی برای تولید محصولات کشاورزی به شیوه های مدرن چون کشت گلخانه ای ، استفاده از شیوه های مختلف آبیاری تحت فشار و بالا بردن متوسط راندمان آبیاری در ایران* ، تشویق کشاورزان  مناطق مختلف کشور به انتخاب محصولات مناسب با پتانسیل آبی همان منطقه(الگوی کشت) ،  ترویج گونه های گیاهی مقاوم به خشکی وشوری ، و… هزاران راه نرفته دیگر که می تواند کشور را درمقابل با این بحران یاری کند و همچنین جایگاه این سازمان تخصصی را دراذهان کشاورزان و برنامه ریزان کشور تبیین کند . 

لذا پیشنهاد می شود ، برنامه  مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی باکمک کارشناسان خبره این بخش تنظیم شده وبه عنوان استراتژی سازمان انتخاب گردد و با مساعدت قوای مقنّنه ومجریه وقضائیّه کشور اجرا شده و با استفاده از پتانسیل پنهان این سازمان ، امکان گذر از این بحران باخسارت کمتر برای کشور فراهم گردد . 

* درحال حاضر در کشور ما به ازای مصرف هر متر مکعب آب، حدود یک کیلوگرم محصول تولید می شود حال آنکه متوسط جهانی این عدد به ازای مصرف هر مترمکعب آب در حدود ۲٫۵ کیلوگرم است.

مشکل جهانی 
کمبود آب موضوعی جهانی است، در سال ۱۴۱۱م (۱۳۹۰ه.ش) سرانه مصرف هر نفر ۲۰۰۰ مترمکعب بود که در سال ۲۰۲۵م (۲۰۰۴ ه.ش) به۸۱۶ مترمکعب خواهد رسید. (قهرودی ، منیژه ؛ خبرگزاری دانا. مرداد۹۳) 
بحران آب به این معنی است که یا در حال حاضر منابع آبی کافی برای مصرف کشور در اختیار نداریم و یا در آینده نخواهیم داشت . ( زارع ، مهدی ؛ مرداد ۱۳۹۳ . خبرگزاری علم وفرهنگ )
۹۷ درصد منابع آب جهان شور است و از ۳ درصد آب شیرین جهان هم بخش عمده آن در قطب ها و یخچال های طبیعی زمین ذخیره شده است.(ایرج ، رضایی؛ ایانا.شهریور۹۳ )
مساله کمبود آب به تنهایی مطرح نیست بلکه این موضوع مشکلاتی چون مهاجرت، ناهنجاری های اجتماعی، جنگ و پیامدهای زیست محیطی را هم به همراه می آورد. ( زارع ،  مهدی ؛ مرداد ۱۳۹۳ .خبرگزاری علم وفرهنگ )

بحران آب در ایران تحت تأثیر سه عاملِ عمده است: رشد جمعیت، کشاورزی ناموثر، مدیریت بد و عطش توسعه در سطح میباشد 
رشد جمعیت و نقش مردم
جمعیت ایران در قرن نوزدهم میلادی زیر ۱۰ میلیون نفر تخمین زده می‌شود در حالی‌که در سال ۱۹۷۹ جمعیت ایران. به ۳۵ میلیون نفر و در دو دهه بعد از آن جمعیت ایران به دو برابر افزایش پیدا می‌کند یعنی ۸۵ میلیون نفر.
کشاورزی ناموثر
در حالی‌که تنها ۱۲ درصد مساحت ایران زیر کشت می‌رود، حدود ۹۳ درصد مصرف آب مربوط به کشاورزی است.[۳] این در حالیست که تنها ده درصد تولید ناخالص ملی کشور از راه کشاورزی به دست می‌آید و ۱۷ درصد نیروی کار کشور در این بخش مشغول هستند
مدیریت نادرست و عدم برنامه‌ریزی
سازمان محیط زیست سرعت استفاده از منابع آب زیرزمینی در ایران را در قیاس با استاندارد جهانی سه برابر بیشتر تخمین می‌زند. این برداشت بی‌رویه عامل خشکیدن ۲۹۷ دشت از ۶۰۰ دشت ایران می‌باشد.[۵] همچنین بخاطر عدم رسیدگی به شبکهٔ انتقال آب ۳۵ میلیارد مترمکعب آب در مسیر انتقال هدر می‌رود. مطابق گزارش شرکت آب و فاضلاب، دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران تا تاریخ شهریور ماه سال نود چهار ۴۰٪ از شبکه آب کشور فرسوده اعلام شد. ۱۳٪ از کل هدر رفتن آب ایران تا این تاریخ به موجب همین فرسودگی بوده است

اقلیم خشک ایران
ایران کشوری خشک و در برخی مناطق آن کوهستانی است. این منطقه  دوره هایی داشته که در آن یخچال های طبیعی بسیاری به وجود آمده اند و آخرین این دوره ها به ۱۲۰۰۰ سال پیش بر می گردد. بسیاری از منابع آب های زیرزمینی ما از همین دوره ها به جا مانده اند .(قهرودی ، منیژه ؛ خبرگزاری دانا. مرداد۹۳)
اگر نقشه شهرهای قدیمی ایران را با نقشه یخچال ها تطبیق دهیم می بینیم که همه این شهرها در پای این یخچال ها به وجود آمده اند. ما تمام ذخایری که در طول ۱۲۰۰۰ سال جمع شده است را در این چند سال مصرف کرده ایم.
بیش از ۲۰ درصد منابع آب شیرین دنیا در منطقه آمریکای شمالی وجود دارد و آن ها از این بابت نگرانی ندارند (کبیری جهان آبادی ، علی ؛ خبرگزاری علم وفرهنگ . مرداد ۱۳۹۳) اما در ایران به دلیل کمبود منابع آب شیرین، باید ارزش آب بسیار بالا باشد که اینطور نیست. 
کشور ما در منطقه ای خشک واقع شده . ۸۵ درصد کشور ما شرایط اقلیمی خشک دارد و تنها در ۱۵ درصد آن شرایط طبیعی است. (قهرودی ، منیژه ؛ خبرگزاری دانا. مرداد۹۳)
وضعیت آبی ایران درحال حاضر
بحث تغییر اقلیم در کشور باعث شده که ۵۰ سال پیش در ایستگاه ارومیه بیش از ۴۰۰ میلی متر بارش داشتیم در حالی که الان این عدد به بیش از ۲۰۰ میلی متر رسیده است. البته در مقابل میزان بارش در تهران چند میلی متر زیادتر شده است. (میرزایی، مهدی؛ ایانا .  شهریور۹۳)
ایران ۱۳ سال است که درگیر خشکسالی است. (قهرودی ، منیژه ؛ خبرگزاری دانا. مرداد۹۳)
در سال ۹۳ مصرف آب کشور برابر کل آب قابل استحصال آن است و در سال ۱۴۰۰ این مصرف معادل کل آب تجدیدشونده خواهد بود. (ایرج ، رضایی؛ ایانا . شهریور۹۳)
بیلان منفی کشور ۱۰ تا ۱۲ میلیارد متر مکعب آب است وامکان استحصال آب بیشتر در ایران وجود ندارد. (قره یاضی بهزاد؛مهر۱۳۹۳٫ ایانا )
کمبود منابع آب شیرین یکی از مشکلات بزرگ کشور است . در ایران طی سال های گذشته فشار زیادی به منابع آب شیرین وارد شده و تنها راه ما این است که این فشار را کاهش دهیم. (ایرج ، رضایی؛ ایانا . شهریور۹۳)
استان سیستان و بلوچستان دارای کمترین سرانه آب مصرفی است و پس از این استان، استان تهران قرار دارد که دلیل آن جمعیت بسیار زیاد ساکن در تهران است. (میرزایی- مهدی؛ ایانا شهریور۹۳)
تاکنون سالانه ۸۵ تا ۹۰ میلیارد متر مکعب آب برای تولید محصول در بخش کشاورزی مصرف می‌شد که مسوولان وزارت نیرو اعلام کردند از سال زراعی امسال(مهر ماه ۱۳۹۳) مصرف آب در بخش کشاورزی به۵۰ میلیارد متر مکعب محدود خواهد شد.( شریعتمدار ، سیدمحمدحسن؛ ایانا . شهریور ۱۳۹۳)
مشکل سد سازی
مشکل بزرگ  دیگر ما  توسعه بی رویه سدسازی در کشور طی سال های اخیراست.
به روایت کمیسیون جهانی سدها شش چالش سدسازی چنین ذکر شده است:
 ۱- هزینه های خانمان برانداز سدها
 ۲- افزایش انتشار گازهای گلخانه ای توسط سدها
 ۳- عملکرد اقتصادی ضعیف آنها
 ۴- ناکامی در تحقق منافع پیش بینی شده
 ۵- تعصب ورزی نسبت به سدهای بزرگ
 ۶- قایل نشدن اهمیت یکسان برای راه حل های دیگری که وجود دارد.
۷۰ میلیون انسان در جهان به دلیل سدسازی، سکونتگاه خود را از دست داده اند و ایران به دلیل اینکه سومین کشور سدساز دنیاست، پس تخریب سکونتگاه های انسانی در آن باید بیشتر از متوسط جهانی باشد. 
آمارها می گوید از یک سد بزرگ پس از ۲۰ سال، ۷٫۵ میلیارد تن دی اکسید کربن بیشتر از زمانی که آن سد وجود نداشته، منتشر شده است.  (درویش ، محمد ؛ ایانا . شهریور۹۳)
سیاست وزارت نیرو در سال های قبل مهارآبهای سطحی از طریق احداث بی رویه سدها و شروع کردن سدهای تازه با وجود کمبود اعتبار بوده است، با این استدلال که اگر کار شروع شود، دولت در سال های بعد مجبور خواهد شد که تخصیص مناسبی برای پایان آن صورت دهد.
این پرسش ازبرنامه ریزان کشور مطرح است که چرا به جای توسعه سدسازی به سمت گسترش آبخوان داری نرفته ایم که به مراتب بهتر وکم هزینه تر از آن است .(درویش ، محمد ؛ ایانا . شهریور۹۳)
مدیریت منابع آب 
مشکلاتی همچون افزایش مصرف به دلیل افزایش جمعیت، افزایش سطح زیرکشت ، عدم کنترل مصرف آب در بخش کشاورزی و عدم وجود مدیریت مناسب آب از مشکلات منابع آب در ایران است.
در ایران چیزی به نام استراتژی آب نداریم، این در حالی است که همسایگان ما چون افغانستان استراتژی آب دارند . (میرزایی، مهدی؛ ایانا . شهریور۹۳)
در دانشگاه ها هرکس که هیدرولوژی می خواند، وقتی چرخه هیدرولوژی برایش ترسیم می شود، هیچ گاه گفته نمی شود مقداری از آب که آلوده شد دیگر از چرخه خارج می شود.درصورتیکه ما برنامه ای برای تصفیه وبازچرخانی این آبهانداریم. (میرزایی ، مهدی؛ ایانا شهریور۹۳)
در بخش هایی از تهران از جمله جنوب شرقی و غرب و شمال غربی و حتی جنوب غربی تهران، مردم آبی می خورند که به لحاظ تعریف مهندسی”فاضلاب” است. طبق تعریف آبی که نیترات و فسفات داشته باشد، اسمش فاضلاب است، حتی اگر این آب زلال باشد، تمیز باشد، بی بو و بی رنگ باشد.. (میرزایی ،  مهدی؛ ایانا شهریور۹۳)

در گذشته یک خط کش می گذاشتند بین دو استان و آب را تقسیم می کردند در حالی که ارزش آب برای دو استان یکسان نیست. (کبیری جهان آبادی- علی؛ مرداد ۱۳۹۳ .خبرگزاری علم وفرهنگ )
مدیریت تطبیقی منابع آب این امکان را می دهد که در حوزه بزرگ تری بحران آب را کنترل کنیم. روش های غیرسازه ای کاهش ریسک سدها یکی از این روش های مدیریتی است.
برای کاهش فشار بر منابع آب شیرین کشور ، استفاده از منابع آب شور ضرورت دارد که برای عملی شدن آن نیز باید موارد زیر بررسی شود : 
۱- چگونگی دستیابی به حجم مورد نیاز از آب شور جهت انتقال
 ۲- نحوه و چگونگی انجام انتقال
 ۳- چگونگی بهره گیری از آب شور و تعیین پتانسیل های مصرف آب شور در جهت تولید و رشد اقتصادی
 ۴- بررسی اثرات متقابل زیست محیطی در روند انتقال و مصرف آب. (ایرج ، رضایی؛ ایانا شهریور۹۳)
مصرف آب در بخش کشاورزی
اگر تا ۴۰ درصد از منابع آبی تجدیدشونده درکشوری مصرف شود اشکالی ندارد .درصورتیکه حداکثر برداشت مجاز از منابع آبی تجدیدشونده ۶۰ درصد است هم اکنون کشور ما در حدود ۸۰ درصد از این منابع خود را مصرف می کند که این امر نزدیک شدن یک فاجعه راخبر می دهد. ( طبایی ، احمد ؛ خبرگزاری علم و فرهنگ . مرداد ۱۳۹۳)
بخش کشاورزی در کشور ما، مصرف کننده اصلی آب است ، با توجه به کمبود منابع آبی در کشور، این سؤال مطرح می شود که آیا کشت هر محصولی برای ما یک مزیت است یا خیر ؟ مطمئنا توجّه به بحث آب مجازی می تواند در این زمینه بسیار کارگشا باشد. یعنی به جای آنکه منابع بسیار باارزش آبمان را صرف تولید محصولاتی چون هندوانه و خربزه کنیم، می توانیم آنها را از خارج وارد کنیم و در کنار آن به تولید محصولات استراتژیکی چون گندم و جو آن هم در سطح مشخصی بپردازیم. ( طبایی ، احمد ؛ خبرگزاری علم و فرهنگ . مرداد ۱۳۹۳)
۱۷۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در کشور وجود دارد و ۲۹۸دشت از مجموع ۶۰۹ دشت ایران بیلان منفی دارند.مطابق آمارهای رسمی، متوسط راندمان آبیاری در ایران حدود ۴۰ درصد است (طبایی ، احمد ؛ خبرگزاری علم وفرهنگ. مرداد ۱۳۹۳ )
در حال حاضر به ازای هر متر مکعب آب در ایران ۹۳۰ گرم تا یک کیلوگرم ماده خشک به دست می‌آید در حالی که(بطور متوسط) در دنیا با همین میزان آب ۲٫۳ کیلوگرم ماده خشک تولید می‌کنند.(قره یاضی ،  بهزاد ؛ ایانا . مهر۱۳۹۳) به عبارت دیگر هم تلفات بسیار بالای آب داریم و هم بهره وری پایین.
از ابتدای اجرای طرح سیستم آبیاری تحت فشار که از سال ۷۴ در کشور آغاز شد، یک میلیون ۳۰۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی کشور به این سیستم تجهیز شده است . (سجادی رحیم ؛ . پایگاه اطلاع رسانی دولت ۱۳۹۱اسفند ) 
از حدود ۸٫۷ میلیون مترمکعب اراضی آبی در کشور تاکنون فقط حدود ۱۵ درصد آن به سیستم های آبیاری تحت فشار مجهز شده است. 
در شرایط فعلی، پتانسیل اجرای سیستم های آبیاری تحت فشار در کشور با تمام امکانات کمتر از ۳۰۰ هزار هکتار در سال است، اما بالاترین سطح اجرا شده تاکنون برابر با ۱۶۵ هزار هکتار در سال بوده است از حدود هشت میلیون و۴۰۰هزار هکتار اراضی آبی موجود تنها ۴٫۵ میلیون هکتار آن قابلیت تجهیز و امکان اجرای سیستم های آبیاری تحت فشار و قطره ای را دارد.  (مرادی ، علی اکبر ؛فت فتو.مرداد۱۳۹۳)
مطابق نظرآمار اداره کل آمار و اطلاعات وزارت نیرو در سال ۸۹-۹۰ بالغ بر ۸۱٫۷ میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی مصرف شده است. اگر این عددرا بر وسعت اراضی آبی کشورکه حدود ۸٫۷ میلیون هکتار است تقسیم کنیم،میزان آب مصرفی هر هکتار به طور متوسط ۹۳۹۰ مترمکعب می شود.لذا می توان گفت که راندمان آبیاری در مزارع کشور به طور متوسط ۴۹ درصد است. (جانباز ،  حمیدرضا ؛ خبرگزاری دانا .  مهر ۱۳۹۳ )
برآورد دیگری نیز در این زمینه ارائه شده است (و برمبنای محاسبه هشت میلیون و۴۰۰هزار هکتاری اراضی آبی کشوراست) که مدعی است در شرایط فعلی به طور متوسط راندمان آبیاری کشاورزی در مزارع کشور حدود ۴۳ درصد است که با بهره گیری از روش آبیاری تحت فشار این راندمان می تواند به ۷۵ تا ۸۰ درصد برسد. (مرادی ، علی اکبر ؛ مرداد۱۳۹۳فت فتو.)
مشکل بیکاری کشاورزان 
مشکل بیکاری بالا در کشور، خود یکی از مهم ترین موانع در بحث ساماندهی مدیریت آب در بخش کشاورزی است، چراکه بخش کشاورزی حدود ۲۳ درصد اشتغال کشور را به خود اختصاص داده و مسوولان نگرانند که در صورت تعطیلی چاه های غیرمجاز و واقعی کردن قیمت آب کشاورزی، بیکاری افزایش یابد. (طبایی- احمد ؛ خبرگزاری علم وفرهنگ . مرداد ۱۳۹۳)
مدیریت مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی 
۱- ارتقاء راندمان آبياري بخش که درحال حاضر کمتراز ۵۰ درصد است. (جانباز –  حمیدرضا ؛ خبرگزاری دانا . ۰۲ مهر ۱۳۹۳) به حداقل شصت درصد(۶۰%) در سال از طريق:
        الف :  اجراي عمليات زيربنايي آب و خاك از جمله طرحهاي تجهيز و نوسازي، توسعه شبكه‌‌ها، زهكشها 
         ب : ترویج واجرای روشهاي نوين آبياري(ازجمله: اصلاح و تغيير روش هاي آبياري سنتي به سيستم آبياري تحت فشار(
         ج : قطعه بندي و تسطيح اراضي و بهبود شيب اراضي کشاورزی  با ماشين آلات و وسايل تسطيح. (شركت سهامي آب منطقه اي مازندران و گلستان ، روابط عمومي ؛ ایانا.شهریور۱۳۹۳) 
         د : اجراي عمليات به‌زراعي و به‌نژادي
۲- تدوين برنامه و اجراي طرح جامع آموزش و ترويج كشاورزي با هدف گذاری برای افزایش تولید محصول به ازاء واحد حجم مصرفی .
۳- ايجاد انگيزه در كشاورزان براي بالابردن بازدهي آبياري.
۴-  ترغیب کشاورزان  مناطق مختلف کشور به انتخاب محصولات مناسب با پتانسیل آب هوایی همان منطقه و
۵- تحويل آب مورد نياز كشاورزان به صورت حجمي براساس الگوي كشت هرمنطقه پس از انجام  مراحل زیر:
          الف- مشخص نمودن نياز آبي گياه در طي مراحل رشد و مشخص نمودن فواصل زمان آبياري براي هرگياه با توجه به آب و هواي هر منطقه. 
           ب- مشخص نمودن انواع گياهان قابل كشت (الگوي كشت) در هر منطقه با توجه به شرايط اقليمي و آب و خاك.
           ج- تضمين خريد و فروش محصولاتی که با رعايت الگوي كشت توسط كشاورزان تولید شده، توسط ارگان هاي ذيربط دولتی 
۶- تهيه و تدوين برنامه گردش آب و اعمال مديريت بهينه توزيع در بهره برداري از تأسيسات مربوطه. چون بر خلاف روش آبياري تحت فشار، سيستم هاي آبياري سطحي مستلزم يك كار مديريتي و نظارت دقيق در توزيع صحيح است تا يك كار سرمايه گذاري. هرچند كشاورزان با اين روش به تجربه آشنايي دارند، اما پيشرفت هاي علمي و انتقال دانش فني در زمينه بالابردن بازدهي آبياري به كشاورزان انتقال نيافته است. (شركت سهامي آب منطقه اي مازندران و گلستان- روابط عمومي ؛ ایانا. شهریور ۱۳۹۳)
۷-  ترویج گونه های گیاهی زود رس ومقاوم به خشکی وشوری 
۸- تغییر فصل کشت،-فصل كاشت برخي محصولات را تغيير دهيم، به‌عنوان مثال چغندر را به جاي آنكه در فصل بهار بكاريم، در پاييز اين محصول كاشت شود كه مصرف آب را ۴۰تا ۵۰درصد كاهش مي‌دهد.
۹-  معرفی ارقام جدید بذر با عمر رشد کوتاه ؛ ارقام ذرت، گندم و چند محصول ديگر را به‌گونه‌اي كشت كنيم كه مدت رشد آنها كمتر باشد. 
۱۰- در برنامه‌اي بلندمدت محصولات سبزي و صيفي در محيط گلخانه‌اي كشت شود. (كشاورز، عباس ؛ ۲۰ مهر ۱۳۹۳٫ همشهری آنلاین .)
۱۱- ايجاد تشكل‌هاي آب‌بران و انجام حمايت‌هاي مالي و فني از آنها (وزارت جهاد كشاورزي) 
۱۲- خريد چاههاي كم بازده كشاورزي براي تعادل بخشي منابع آب زيرزميني(وزارت نیرو)
۱۳- جايگزيني پساب با چاه‌هاي كشاورزي در دشت‌هاي ممنوعه 
۱۴- تقويت و استقرار  گروه های گشت و بازرسي در سراسر كشور 
۱۵- تهيه و نصب  كنتور حجمي و هوشمند آب و برق،اطلاع رساني و ايجاد سامانه پايش و كنترل برداشت از چاهها 
۱۶- كنترل،‌ نظارت و مسلوب‌المنفعه نمودن چاههاي فاقد پروانه مضر به مصالح عمومي در دشت‌هاي فاقد پتانسيل
۱۷- اجراي پروژه های تغذيه مصنوعي و پخش سيلاب در دشت‌هاي ممنوعه 
۱۸- مطالعه و اجراي پروژه‌هاي آبخيزداري (وزارت جهاد كشاورزي) 
۱۹- جلوگيري از اضافه برداشت چاه‌هاي مجاز (داراي پروانه بهره‌برداري) و تعديل كليه پروانه‌هاي چاه‌هاي كشاورزي مجاز  توسط كميسيون‌هاي صدور پروانه براساس پتانسیل آبی منطقه و تجهیز كليه چاه‌ها  براساس ميزان حجم پروانه‌هاي تعديل شده، به لوازم اندازه‌گيري هوشمند (ظرف دو سال)
۲۰- تعيين و اعلام الگوي كشت بهينه و نيز روش بهبود شيوه‌هاي آبياري را در كليه دشت‌هاي كشور (وزارت جهادكشاورزي)
۲۱- وزارت كشور (سازمان شهرداري‌ها و دهياري‌ها) موظف است با توجه به ضرورت صيانت و حفاظت از منابع آب زيرزميني ظرف مدت يك‌سال نسبت به انجام مطالعات فضاي سبز در كليه شهرهاي كشور براساس سهميه آب فضاي سبز تعيين شده توسط وزارت نيرو اقدام و نسبت به تغيير فضاي سبز موجود به الگوي فضاي سبز كم آب طلب و اصلاح شيوه‌ي آبياري اقدام نمايد. 
۲۲- تعیین وابلاغ  سرانه مناسب فضاي سبز شهرها وروستاها باتوجه به اقليم مناطق مختلف كشوربه وزارت كشور توسط وزارت راه و شهرسازي .
۲۳- تهيه و ارايه پيش‌نويس لايحه تشديد برخورد و افزايش مجازات متجاوزين به منابع آب (وزارت نيرو) . 
۲۴- صدور مجوز براي صنايع حداكثر در سقف سهميه آب صنعتي تعيين شده توسط وزارت نيرو در هر محدوده منطقه و در صورت نياز به آب بيشتر تأمین از طريق خريد چاه‌هاي كشاورزي ، بازيافت آب مصرفي، استفاده از آبهاي غيرمتعارف و نيز افزايش بهره‌وري مصرف آب بوسیله وزارت صنعت، ‌معدن و تجارت ( وزارت نیرو،۱۳۹۳٫پروژه‌هاي پيشنهادي براي احياء و تعادل بخشي منابع آبهاي زيرزميني) 
۲۵-  و… هزاران راه نرفته دیگر(که در کمیسیون های تخصصی در هر منطقه متناسب با پتانسیل منطقه طراحی و پس از تصویب در شوراي حفاظت منابع آب استان اجرا می شود.)

ماده ۱۴۳ قانون  برنامه پنجم توسعه کشور
– به منظور حفظ ظرفيت توليد و نيل به خودكفايي در توليد محصولات اساسي كشاورزي و دامی از جمله گندم، جو، ذرت، برنج، دانه‌هاي روغني، چغندر قند و نيشكر، گوشت سفيد، گوشت قرمز، شير و تخم مرغ، اصلاح الگوي مصرف بر اساس استانداردهاي تغذيه، گسترش كشاورزي صنعتي و دانش بنيان، فراهم‌نمودن زير ساختهاي امنيت غذايي و ارتقاء ارزش افزوده بخش كشاورزي بر مبناي ملاحظات توسعه پايدار سالانه به ميزان هفت درصد(۷%) نسبت به سال ۱۳۸۸ در طول برنامه اقدامات زير انجام مي‌شود:
الف- ارتقاء راندمان آبياري بخش به حداقل چهل درصد(۴۰%) در سال آخر برنامه از طريق اجراي عمليات زيربنايي آب و خاك از جمله طرحهاي تجهيز و نوسازي، توسعه شبكه‌‌ها، زهكشها و روشهاي نوين آبياري و اجراي عمليات به‌زراعي و به‌نژادي
ب- تحويل آب مورد نياز كشاورزان به صورت حجمي براساس الگوي كشت هرمنطقه و با استفاده از مشاركت بخش غيردولتي
ج- ارتقاء شاخص بهره‌وری مصرف آب در بخش کشاورزی و افزایش تولید محصول به ازاء واحد حجم مصرفی
استفاده از اختیارات سازمان نظام مهندسی کشاورزی ومنابع طبیعی در قانون نظام جامع دامپروري كشور مصوب مورخ ۷/۵/۱۳۸۸ مجلس شورای اسلامی برای الزام تشکلها ومراکز خدمات دامپروری غیر دولتی به مدیریت مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی:
ماده ۱۵- به منظور ساماندهی امور مشاورهای، ترويجی، فرهنگي، آموزشي، مطالعاتی، تحقيقاتی و امور خدماتي و نظارت بر نحوة عملكرد اشخاص حقيقي و حقوقي شاغل موضوع این قانون، وزارت جهاد كشاورزي مکلف است ترتیبی اتخاذ نماید تا از طریق سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور، پروانة تأسيس تشكلها و مراكز خدمات دامپروري غير دولتي، حداكثر ظرف يك ماه پس از ثبت درخواست متقاضي و تكميل پرونده، صادر گردد. در صورت مخالفت سازمان نظام مهندسي كشاورزي و منابع طبيعي كشور با صدور هريك از مجوزهاي مذكور، بايد مراتب به صورت كتبي و مستدل به متقاضي اعلام شود. 
آئيننامه اجرائي اين ماده حداكثر ششماه پس از تصويب اين قانون به پيشنهاد وزارت جهاد کشاورزی و با مشارکت سازمان نظام مهندسي كشاورزي و منابع طبيعي کشور به تصويب هيأت وزيران ميرسد.
ماده ۱۶- از تاريخ تصويب اين قانون، صدور هرگونه مجوز اعم از موافقت اصولي، پروانة تأسيس و پروانة بهره برداري آزمايشگاههاي تجزیة خوراك دام، آزمايشگاههاي تجزیة شير خام، ميادين دام، مراکز جمع آوری شیر، مراكز توليد مواد ژنتيكي (اسپرم، جنین، تخمک) و آزمايشگاههاي مرتبط با تخصصهاي موضوع این قانون، بر عهدة سازمان نظام مهندسي كشاورزي و منابع طبيعي کشور و بر اساس سیاستها و نظارت وزارت جهادكشاورزي خواهد بود. دستورالعمل اجرائی اینماده ظرف سه ماه پس از تصویب این قانون توسط وزیر جهادکشاورزی ابلاغ ميشود. ( قانون نظام جامع دامپروري كشور، مصوب مورخ ۷/۵/۱۳۸۸ مجلس شورای اسلامی  ماده ۱۵و۱۶) 
استفاده از اختیارات سازمان نظام مهندسی کشاورزی ومنابع طبیعی در قانون افزايش بهره وري بخش کشاورزی ومنابع طبیعی، مصوب مجلس شورای اسلامی برای الزام تشکلها ومراکز خدمات دامپروری غیر دولتی به مدیریت مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی:
 ماده۲ ـ  قانون افزايش بهره وري – به منظور:
     الف ـ ارائه مشاوره فني، اجرائي، ترويجي و مديريتي براي بهبود شرايط و افزايش كمّي و كيفي محصولات، اصلاح و بهبود شيوه‌هاي مصرف عوامل توليد و نهاده‌ها در محصولات و توليدات كشاورزي و منابع طبيعي؛
     ب ـ انجام فعاليتهاي مهندسي و تأمين زمينه‌هاي افزايش ارزش افزوده و ارتقاء بهره‌وري بخش كشاورزي و منابع طبيعي؛
    ج ـ تشخيص و درمان آفات و بيماري‌هاي گياهي و دامي
 سازمان‌هاي نظام مهندسي كشاورزي و منابع طبيعي و نظام دامپزشكي جمهوري اسلامي ايران موظفند حسب مورد و متناسب با استعدادها و شرايط بخش كشاورزي و منابع طبيعي هر منطقه و در قالب سياستها و ضوابط حاكميتي اعلامي از سوي وزارت جهاد كشاورزي و سازمانهاي حاكميتي تابعة آن، مجوز تأسيس درمانگاهها (كلينيكها)، مجتمع‌هاي درماني (پلي كلينيكها)، آزمايشگاهها، داروخانه‌ها، بيمارستانهاي دامي، مراكز تلقيح مصنوعي و مايه‌كوبي و شركتهاي مهندسي و خدمات مشاوره فني ـ اجرائي ـ مديريتي ـ مالي و بيمه ـ اقتصادي ـ بازرگاني و كشاورزي را صادر و نظارت نمايند.
 تبصره۱ـ مراكز مذكور در اين ماده به صورت غيردولتي اداره شده و براساس قوانين مربوطه در مراجع ذي‌صلاح قانوني ثبت و تحت نظارت سازمانهاي نظام مهندسي كشاورزي و منابع طبيعي و نظام دامپزشكي جمهوري اسلامي ايران ارائه خدمت مي‌نمايند.
تبصره۴ـ مراكز موضوع اين ماده موظف به رعايت سياستهاي حاكميّتي و برنامه‌هاي ابلاغي از سوي وزارت جهاد كشاورزي و دستورالعملهاي ابلاغي از سوي سازمانهاي نظام مهندسي كشاورزي و منابع طبيعي و نظام دامپزشكي جمهوري اسلامي ايران مي‌باشند. در غير اين صورت، وزارت جهاد كشاورزي موظف است در رابطه با ادامة فعاليت آنان اقدامات قانوني لازم را به عمل آورد.
تبصره۵ ـ فروش نهاده‌هاي كشاورزي از قبيل انواع كود و سم و دارو توسط فرشندگان مجاز، تنها با دريافت نسخه‌هاي مرتبط كه توسط مراكز موضوع ماده (۲) اين قانون صادر مي‌شود قابل انجام مي‌باشد. پروانه فعاليت متخلفين از احكام اين ماده، توسط مراجع ذي‌صلاح صادركننده پروانه، لغو مي‌شود.
تبصره۶ ـ خريدهاي تضميني در محصولات غيراساسي منوط به پذيرش شرايط الگوي كشت از طرف كشاورزان و توليدكنندگان مي‌باشد.(قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی ومنابع طبیعی، مصوب ۱مرداد۱۳۸۹ مجلس شورای اسلامی- ماده۲)
عملیات اجرایی :
۱- سازمان نظام مهندسی کشاورزی ومنابع طبیعی به  دلایل ذکر شده فوق و ویژگیهای اقلیمی کشوردر دوره چهارساله( ۱۳۹۳- ۱۳۹۷)استراتژی خودرا برای فعالیت اعضاء در بخش کشاورزی مصرف بهینه آب اعلام کند بطوریکه این مهم در تمام فعالیتهای اعضای سازمان در عرصه کشاورزی کشور تجلی پیدا کند.
۲- فراخوان وسازماندهی متخصصان وخبرگان بخش کشاورزی بوسیله سازمان نظام مهندسی کشاورزی ومنابع طبیعی کشور برای همکاری دراجرای طرح مدیریت مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی کشور.
۳-  اجراي عمليات زيربنايي آب و خاك از جمله طرحهاي تجهيز و نوسازي، توسعه شبكه‌‌ها، زهكشها و روشهاي نوين آبياري و اجراي عمليات به‌زراعي و به‌نژادي و بالا بردن متوسط راندمان آبیاری در ایران توسط وزارت جهادکشاورزی.
۴- تحويل آب مورد نياز كشاورزان بوسیله وزارت نیرو به صورت حجمي براساس الگوي كشت هرمنطقه 
۵ – ترویج گونه های گیاهی زودرس و مقاوم به خشکی وشوری بوسیله وزارت جهاد کشاورزی. 
۶- تعیین الگوی کشت هر منطقه بوسیله وزارت جهاد کشاورزی، براساس شرایط کم آبی و  تشویق کشاورزان  مناطق مختلف کشور به انتخاب محصولات مناسب با پتانسیل آب و هوایی همان منطقه 
۷- تجهیز۳۰ درصد اراضی آبی کشور به سیستم آبیاری تحت فشار(تاکنون فقط حدود ۱۵ درصداراضی آبی درکشور به سیستم های آبیاری تحت فشار مجهز شده است.) باکوشش وزارت جهاد کشاورزی
۸- تغییر فصل کشت.( به‌عنوان مثال کاشت چغندردر فصل پاييز به جاي فصل بهار ، كه مصرف آب را۴۰ تا ۵۰درصد كاهش مي‌دهد .)بوسیله وزارت جهاد کشاورزی.
۹- کشت محصولات سبزي و صيفي در محيط گلخانه‌اي (در برنامه‌اي بلندمدت). بوسیله وزارت جهاد کشاورزی.
۱۰-  معرفی ارقام جدید بذر با عمر رشد کوتاه.(ارقام ذرت، گندم و چند محصول ديگر را به‌گونه‌اي كشت كنيم كه مدت رشد آنها كمتر باشد.) بوسیله وزارت جهاد کشاورزی.
۱۱- محدود شدن کشت برنج ودیگرمحصولات آب بر به شمال کشور؛ كشاورزان غيرازشمال كشورراقانع كنيم‌ تا به كشت برنج روي نياورندومعرفي محصولات ديگرمناسب با پتانسیل منطقه. بوسیله وزارت جهاد کشاورزی
۱۲-   با توجه به ضرورت صيانت و حفاظت از منابع آب زيرزميني ،متناسب با اقليم مناطق مختلف كشور وهمچنین سرانه موردنیاز  فضاي سبز  ظرف مدت يك‌سال نسبت به انجام مطالعات فضاي سبز در كليه شهرهاي كشور( براساس سهميه آب فضاي سبز تعيين شده توسط وزارت نيرو اقدام شده و) نسبت به تغيير فضاي سبز موجود به الگوي فضاي سبز كم آب طلب و اصلاح شيوه‌ي آبياري اقدام شود. (سازمان شهرداري‌ها و دهياري‌ها- وزارت كشور)
۱۳- ايجاد تشكل‌هاي آب‌بران و انجام حمايت‌هاي مالي و فني از آنها (وزارت جهاد كشاورزي) 
۱۴- خريد چاههاي كم بازده كشاورزي براي تعادل بخشي منابع آب زيرزميني (وزارت نیرو)
۱۵- جايگزيني پساب با چاه‌هاي كشاورزي در دشت‌هاي ممنوعه 
۱۶- تهيه و نصب كنتور حجمي و هوشمند آب و برق،اطلاع رساني و ايجاد سامانه پايش و كنترل برداشت از چاهها 
۱۷- كنترل،‌ نظارت و مسلوب‌المنفعه نمودن چاههاي فاقد پروانه مضر به مصالح عمومي 
۱۹- اجراي  پروژه های تغذيه مصنوعي و پخش سيلاب در دشت‌هاي ممنوعه 
۲۰- مطالعه و اجراي پروژه‌هاي آبخيزداري (وزارت جهاد كشاورزي)
۲۱- صدور مجوز براي صنايع ، حداكثر در سقف سهميه آب صنعتي تعيين شده توسط وزارت نيرو در هر محدوده مطالعاتي، (و در صورت نياز به آب بيشتر از طريق خريد چاه‌هاي كشاورزي ، بازيافت آب مصرفي، استفاده از آبهاي غيرمتعارف و نيز افزايش بهره‌وري مصرف آب، اقدام شود.) بوسیله وزارت صنعت، ‌معدن و تجارت(موارد ۱۲ تا۲۱ وزارت نیرو؛۱۳۹۳٫ پروژه‌هاي پيشنهادي براي احياء و تعادل بخشي منابع آبهاي زيرزميني )
۲۲-  و… هزاران راه نرفته دیگرکه در کمیسیون های تخصصی طرح مدیریت مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی در هر منطقه متناسب با پتانسیل منطقه طراحی و پس از تصویب درشوراي حفاظت منابع آب استان اجرا خواهد شد.
سازمان کار: 
برای مدیریت مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی مدیریت عالی با دولت است و سازمان نظام مهندسی کشاورزی ومنابع طبیعی بعنوان ناظر فنی عمل می کند ومجری طرح نیز متخصصان آبیاری  کشور می باشند.
مشارکت کنندگان در این طرح : 
۱-  وزارت نیرو بعنوان ارگان تأمین کننده آب .
  ۲- وزارت جهادکشاورزی (متوّلی بخش کشاورزی) مصرف کننده آب .
۳- سازمان نظام مهندسی کشاورزی ومنابع طبیعی بعنوان مشاور وناظرفنی طرح.
۴- متخصصان بخش کشاورزی بعنوان مجریان طرح.
نتایج مورد انتظار دریک دوره ۴ساله :
۱- ارتقاء راندمان آبياري بخش به حداقل شصت درصد(۶۰%) در سال
۲- افزایش تولید محصول به ازاء واحد حجم مصرفی به ۲٫۵ کیلوگرم(مقدارمتوسط جهانی) به ازاء هرمتر مکعب آب 
۳- تغیر الگوی کشت به محصولاتی که نیاز کمتری به آب دارند وارزش اقتصادی جهانی آنها بیشتر است. 
۴- تغیر الگوی کشت به گیاهان شوری پسند درنقاطی که آب شیرین کمتر است.
۵- تجهیز۳۰ درصد اراضی آبی کشور به سیستم آبیاری تحت فشار.
۶- کشت ۵۰ درصد محصولات سبزي و صيفي در محيط گلخانه‌اي. 
۷- محدود شدن کشت برنج به استانهای شمالی ومتوقف شدن کشت برنج دردیگرمناطق.
۸- ايجاد و استقرار ۱۲۰۰ بازار محلي آب در كشور
۹- ايجاد ۱۲۰۰ مورد تشكل‌هاي آب‌بران و انجام حمايت‌هاي مالي و فني از آنها (وزارت جهاد كشاورزي) 
۱۰- خريد چاههاي كم بازده كشاورزي براي تعادل بخشي منابع آب زيرزميني
۱۱- ساماندهي شركتهاي حفار و نصب ۱۳۰۰ دستگاه GPS بر روي دستگاههاي حفاري 
۱۲- جايگزيني پساب با چاه‌هاي كشاورزي در دشت‌هاي ممنوعه 
۱۳- تقويت و استقرار ۶۰۰ گروه گشت و بازرسي در سراسر كشور 
۱۴- تهيه و نصب ۳۶۰۰۰۰ كنتور حجمي و هوشمند آب و برق،اطلاع رساني و ايجاد سامانه پايش و كنترل برداشت از چاهها 
۱۵- كنترل،‌ نظارت و مسلوب‌المنفعه نمودن چاههاي فاقد پروانه مضر به مصالح عمومي 
۱۶- اجراي ۴۰۰ پروژه تغذيه مصنوعي و پخش سيلاب در دشت‌هاي ممنوعه 
۱۷- مطالعه و اجراي پروژه‌هاي آبخيزداري (وزارت جهاد كشاورزي) 
۱۸- تعيين سهمیه مصارف شرب،‌ صنعت، كشاورزي و فضاي سبز به تفكيك بوسیله وزارت نيرو
۱۹- جلوگيري از اضافه برداشت چاه‌هاي مجاز (داراي پروانه بهره‌برداري)، و تعدیل كليه پروانه‌هاي چاه‌هاي كشاورزي مجاز براساس سهميه آب كشاورزي دشت‌هاي مختلف كشور، ظرف شش‌ماه توسط كميسيون‌هاي صدور پروانه تعديل وتجهیز كليه چاه‌ها براساس ميزان حجم پروانه‌هاي تعديل شده، به لوازم اندازه‌گيري هوشمند ظرف دو سال(وزارت نیرو)
۲۰- تعيين واعلام الگوي كشت بهينه و نيز روش بهبود شيوه‌هاي آبياري براساس سهميه آب كشاورزي ، در كليه دشت‌هاي كشور ظرف دو سال.(وزارت جهادكشاورزي)
۲۱- انجام مطالعات فضاي سبز در كليه شهرهاي كشور براساس سهميه آب فضاي سبز تعيين شده توسط وزارت نيرو با توجه به ضرورت صيانت و حفاظت از منابع آب زيرزميني و تغيير فضاي سبز موجود به الگوي فضاي سبز كم آب طلب و  اصلاح شيوه‌ي آبياري . ظرف مدت يك‌سال  (وزارت كشور ،سازمان شهرداري‌ها و دهياري‌ها) 
۲۲- صدور مجوز براي صنايع ، حداكثر در سقف سهميه آب صنعتي تعيين شده توسط وزارت نيرو در هر منطقه  و تأمین آب بيشتر درصورت نیاز از طريق خريد چاه‌هاي كشاورزي ، بازيافت آب مصرفي، استفاده از آبهاي غيرمتعارف و نيز افزايش بهره‌وري مصرف آب.( وزارت صنعت، ‌معدن و تجارت) 
(وزارت نیرو، ۱۳۹۳٫پروژه‌هاي پيشنهادي براي احياء و تعادل بخشي منابع آبهاي زيرزميني) 
منابع: 
۱- چیت‌چیان ، حمیدرضا؛ وزیر نیرو (۱۹مهر۱۳۹۳). واحد مرکزی خبر. : نشست علنی مجلس شورای اسلامی.
۲- دانشگاه تهران ، مركزتحقيقات راهبردی غذا وكشاورزی(۲۰مهر ۱۳۹۳). جهان نیوز
۳- درویش ، محمد ؛ مدیرکل آموزش همگانی سازمان حفاظت محیط زیست(شهریور۱۳۹۳). ایانا 
۴- رضایی ، ایرج ؛ کارشناس ارشد شرکت مدیریت منابع آب(شهریور۱۳۹۳).ایانا 
۵- زارع ،  مهدی ؛ رییس کمیته مخاطرات طبیعی انجمن مخاطره شناسی ایران(مرداد ۱۳۹۳).خبرگزاری علم وفرهنگ:  بررسی بحران آب در ایران
۶- سجادی ، رحیم ؛ معاون آب ، خاک و صنایع وزارت جهاد کشاورزی(اسفند۱۳۹۱) . پایگاه اطلاع رسانی دولت.
۷-  شاپوري تهراني ،  شاپور(خرداد۱۳۸۴) ماهنامه سرزمین سبز شماره ۲۶ ص ۱۵:آبیاری تحت فشار را توسعه دهیم. 
۸-  شركت سهامي آب منطقه اي مازندران و گلستان روابط عمومي (۳۱ شهریور ۱۳۹۳) . ایانا : راه هاي افزايش بازدهي آبياري در بخش كشاورزي .
۹-  شریعتمدار، سید محمدحسن؛ مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی (۲۳ شهریور ۱۳۹۳). ایانا : در بحران دریاچه ارومیه گفتند کشاورزان کشت نکنند. . . 
۱۰- طبایی، احمد ؛ کارشناس ارشد مهندسی آبیاری و زهکشی. (مرداد۱۳۹۳) . خبرگزاری علم وفرهنگ
۱۱ – قره‌یاضی ، بهزاد ؛ رییس انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات (مهر۱۳۹۳). ایانا 
۱۲- قهرودی ، منیژه ؛ عضو هیات علمی دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی(شهریور۱۳۹۳)خبرگزاری دانا.
۱۳- کبیری جهان آبادی ، علی؛کارشناس ارشدمهندسي ومديريت منابع آب،جامعه مهندسان مشاورایران 
 (مرداد۱۳۹۳). خبرگزاری علم وفرهنگ 
۱۴-  كشاورز، عباس (۲۰ مهر ۱۳۹۳). همشهری آنلاین .  ۶راهکار برای کاهش مصرف ‌آب کشاورزی
۱۵- کلانتری ، عیسی(شهریور۱۳۹۳) .فت فتو : کنگره ملی خاک و محیط زیست.
۱۶- کلانتری ، عیسی  (مهر۱۳۹۳) . مشرق: کم‌آبی و خشکسالی؛خطری‌بزرگتر از گسترش سلاح هسته‌ای
۱۷- میرزایی ، مهدی؛عضو هیات علمی گروه عمران دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز (شهریور۱۳۹۳). ایانا .
۱۸- مرگن ، لیلا(۲مهر ۱۳۹۳) . ایانا:کشت محصولات آب بر متوقف می‌شود؟
۱۹-وزارت نیرو(۱۳۹۳).پروژه‌هاي پيشنهادي براي احياء و تعادل بخشي منابع آبهاي زيرزميني.
۲۰- مهندس حسین شهرستانی مقاله  سازمان نطام مهندسی کشاورزی ایران ۱۳۹۴