دکتر جیم و آقای واو

به گزارش خبرنگار فت فتو، نام فیلم را مسعود اشجعی نویسنده، کارگردان و تهیه کننده فیلم گذاشته است:«دکتر جیم و آقای واو». در پاسخ به چرایی این نام هم به رییس کل دادگستری کرمان توضیح داد که از آنچه در برخی احکام قضایی یا اطلاع رسانی قضایی روی داده الهام گرفته زیرا برخی کلاهبرداران بزرگ اینطوری براساس حرف اول فامیلشان معرفی می‌شوند.

پیشتر و در زمان مدیریت یدالله موحد رییس کل دادگستری استان کرمان سفارش تولید فیلم سینمایی در ژانر کمدی اجتماعی با مشارکت دادگستری داده شده و این اقدام نیز با محوریت معاونت اجتماعی و پیشگیری از جرم این دادگستری پیگیری می شود.

حالا که حجت الاسلام ابراهیم حمیدی از چندماه اخیر به عنوان رییس کل دادگستری سکان مدیریت این نهاد را به دست گرفته، فیلم مذکور تولید و آماده اکران است؛ لذا نشست رونمایی از پوستر فیلم را سه‌شنبه شب – ۱۴ تیرماه- در سالن اجتماعات این نهاد با حضور برخی عوامل، مدیران و نخبگان حوزه فرهنگ و رسانه استان برگزار کردند. البته حمیدی تاکید کرد باید مراسم دیگری نیز برای تقدیر از عوامل فیلم برگزار شود.

در مراسم رونمایی از پوستر، فیلم را اکران نکردند لذا نقد آن تا این لحظه برای نگارنده مقدور نیست اما آنطور که اشجعی کارگردان فیلم توضیح داد گویا ضمن اینکه داستان فیلم با محوریت وقوع جرائم یا خشونت و ضرورت کنترل خشم در جامعه به زبان طنز تدوین شده، به وضعیت پرونده های قضایی در دادگستری ها و نیز تلاش برای مجازات جایگزین حبس هم اشاره می شود.

در این نشست اعلام شد که کار تدوین نهایی سناریو نیز به منظور انطباق با موازین حقوقی و قضایی با نظر کارشناسان و مدیران دادگستری بویژه شخص موحد رییس کل سابق دادگستری استان انجام شده است.

قالی‌بافو

اما صرفنظر از جنبه های قضایی و پیشگیرانه فیلم در حوزه آسیب های اجتماعی، کارگردان فیلم در میزگرد بررسی آسیب های اجتماعی و نقش هنر و سینما در پیشگیری از آنها که در خلال مراسم رونمایی برگزار شد، به چند نکته دیگر هم اشاره کرد که قابل تامل است.

آنطور که اشجعی می‌گوید در این فیلم سعی کرده به بخشی از وضعیت هنر-صنعت بافت فرش و قالی کرمان نیز بپردازد. صنعت و هنری که به قول وی – حداقل برخی سبک های آن – درحال منسوخ شدن است.

اشجعی گفت: وظیفه دارم از همایون همتی، کارآفرین حوزه فرش کرمان نیز تشکر کنم که در ساخت این فیلم کمک کرد؛ اما بواقع، حوزه فرش کرمان و تولید آن وضع خوبی ندارد.

وی افزود: در گذشته سبک بافت «کمان‌شیب» فرش در کرمان داشته‌ایم که کاملا منسوخ شده؛ احیای این سبک و زدن تلنگری در زمینه ضرورت صیانت از فرش کرمان مبنی بر اینکه صنعت و هنر فراموش نشود از جمله دغدغه های من در این فیلم نیز بود.

به گفته اشجعی برخی انواع بافت فرش داریم که یکی از آنها که سرعت بالاتری دارد اما ارزان تر هم هست، کمان شیب نام دارد.

این هنرمند معتقد است که در سال های اخیر عده ای در خارج از کرمان نقشه ها و طرح های فرش کرمان را تاراج کرده اند؛ لذا جا دارد که درزمینه سابقه و وضعیت موجود توانمندی های تولید فرش کرمان بیشتر کار فرهنگی شود.

اشجعی در باب دلایل رو به زوال رفتن برخی توانمندی ها مثل سبک های فرش کرمان نیز گفت: من یادم می آید وقتی بچه بودم، اگر می خواستند فحش بد به یکی بدهند او را قالی‌بافو صدا می کردند؛ خب طبیعتا این نوع نگرش و نگاه فرهنگی نتیجه ای غیر از منسوخ شدن چنین خرده فرهنگ هایی نیز ندارد.

وی اما تاکید دارد که سینما ظرفیت این را دارد که این پدیده های منسوخ شده را احیا کند.

اشجعی از دادگستری کرمان چند نوبت تشکر و تاکید کرد که همین که دادگستری پیشگام شده برای ساخت فیلمی در حوزه پیشگیری از آسیب های اجتماعی که برای نخستین بار در سطح کشور در استان ها صورت می گیرد، خود جای قدردانی دارد.

وی که چند دقیقه پیش از بیان این سخنان از طرف خود و عوامل فیلم سبدی گل به رییس کل دادگستری استان اهدا کرد اظهارداشت: بچه های ما در این فیلم واقعا در شرایط کاملا غیرحرفه ای (کمبود بودجه) کاری حرفه ای ساختند.

این کارگردان افزود: این روزها البته ساخت فیلم با هزینه های زیر پنج میلیارد تومان، شوخی است اما عوامل در شرایط غیرحرفه‌ای کار حرفه ای انجام دادند و باهزینه بسیار کمتری فیلم را ساختیم؛ لذا من از تک تک آنان بویژه خانواده خودم تشکر می کنم زیرا فیلم کاملا خانگی و با هزینه پایین ساخته شد.

وی همچنین درباره ژانر کمدی فیلم نیز توضیح داد: همه ما انسان ها وقتی شاد باشیم، در مواجهه با دیگران در خیابان یا هرجای دیگری، آستانه تحمل بالاتری داریم و مشکلات کمتری در تعامل و کنش های بین فردی ما رخ می دهد؛ در نتیجه قالب طنز و شاد بودن خودش در کاهش وقوع جرم موثر است.

این کارگردان اصرار داشت بگوید که هرچقدر کارهای طنز و شاد در جامعه به شکل فاخر تهیه شود، حال جامعه بهتر و آسیب های اجتماعی نیز کمتر می شود.

وی افزود: غیر از قالب طنز، موضوع محوری فیلم نیز ضرورت پرهیز از خشم است که در فضای طنز روایت شده است.

به گفته اشجعی، سینما برای کاهش وقوع جرم خیلی ظرفیت دارد اما بشدت از آن، کم استفاده شده است.

وی همچنین در ادامه به حسن رفتار مدیران و کارکنان دادگستری نیز در مواجهه با خودش در مدت زمان ساخت فیلم اشاره و ضمن تشکر از آنان تاکید کرد: شاید بیرون از دادگستری در بین مردم این تصویر وجود نداشته باشد و به نظر نیاید اما لطافت فرهنگی و حسن برخورد موجود در دادگستری برایم جالب بود.

اشجعی افزود: شاید نگاه اقتدارگرا در دادگستری برای قانون شکنان لازم باشد اما نگاه مردمی از بیرون و تصویری که مردم از دادگستری در ذهن دارند هم مهم است که رسانه هادر این زمینه نقش آفرین هستند.

وی با بیان اینکه اینقدر خوشرویی و نجابت دیدم که خودم خجالت زده شدم اظهارداشت: تا قبل از این مواجهه یعنی تا یکسال پیش به هیچ عنوان چنین تصویر و نگاهی از دادگستری نداشتم.

این هنرمند همچنین با اشاره به مجازات های جایگزین حبس یا مواجهه با برخی جرائم و تخلفات که توسط دادگستری ها اعمال می شود یک پیشنهاد نیز در این حوزه ارائه داد؛ وی توضیح داد: حالا که ردیف بودجه مستقیم برای ساخت فیلم در دادگستری ها وجود ندارد اما درعوض واقعیت موجود این است که دامنه جرائم و تعداد زندانیان زیاد است، با نظر کارشناسان دادگستری در زمینه مجازت های جایگزین یا جریمه متخلفان و مجرمان به گونه ای عمل شود که هزینه های جریمه در صندوقی تجمیع و به فرهنگ سازی برای پیشگیری از همان مشکل صرف شود.

این کارگردان توضیح داد: مثلا در مبارزه با گران فروشی یا فردی که مرتکب جرمی در حوزه مواد مخدر شده، جریمه ها اینک معلوم نیست کجا هزینه می شود درصورتی که می توان فرآیندی را تعیین کرد که هزینه های جمع آوری شده صرف انجام کارهای فرهنگی در همان بخش با هدف پیشگیری شود.

وی درباره نام این فیلم نیز گفت که درواقع دکتر جیم و آقای واو همان خیر و شر هستند؛ استفاده از عبارت اختصاری هم الهام گرفته از وضعیتی است که برخی کلاهبرداران اینطوری معرفی می شدند.

پرهیز از جشنواره‌زدگی

اما سخنران دیگر این مراسم محسن روحی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان بود که از اقدام دادگستری در تولید محتوا و مشارکت برای تولید فیلم تشکر کرد و گفت: دادگستری هم می‌توانست یک جشنواره با موضوع آسیب‌های اجتماعی برگزار کند و چند شرکت‌کننده هم به کرمان بیایند و هتل و غذا و بعد هم تقدیر انجام شود اما با تولید فیلم سینمایی به سمت سخت ترین کار یعنی تولید محتوایی رفته است.

وی افزود: دستگاه هایی که مدام به فکر برگزاری جشنواره هستند خدمتی که با برگزاری جشنواره‌ها به هتل‌ها می کنند، میراث فرهنگی که متولی گردشگری به شمار می رود نکرده است.

روحی انتقاد کرد: با نگاه کنونی، اعتبارات بخش های فرهنگی و هنری نیز ذیل برگزاری جشنواره ها بیشتر صرف اسکان و تغذیه مهمانان جشنواره می شود درحالی که خروجی موثری هم بیشتر آنها ندارند.

وی در ادامه به مرجعیت ارشاد در تولیدمحتوای فرهنگی و هنری اشاره و تاکید کرد: مرجعیت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی را باید در این حوزه قبول کنیم و احترام بگذاریم.

روحی افزود: همانطور که وقتی می خواهیم یک ساختمان بسازیم باید برویم از نهادهای متولی مجوز بگیریم، برای تولیدمحتوا و ساخت کارهای فرهنگی هنری هم همین مبنا ملاک است اما خیلی ها احساس می کنند دراین زمینه ها خودشان توانمند هستند و نتیجه آن می شود که گاه پول های زیادی هم هزینه می شود اما اثربخشی زیادی نداریم.

میز رصد فرهنگی

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی کرمان در ادامه به ضعف و حلقه مفقوده دیگری اشاره و تاکید کرد: اصلا ارتباطی با هنرمندان نداریم تا اطلاعات واقعی از وضع موجود جامعه را در جلسات مشترک تبادل کنیم.

وی با بیان اینکه باید میز رصد فرهنگی راه اندازی شود اظهارداشت: اگر هنرمندان در جلسات مشترک از وضع موجود در جامعه در یک تعامل با مدیران متولی مطلع شوند که مثلا مسائل اجتمای ما کدامند؛ تفاوت آنها با آسیب یا جرم چیست و چه زمانی مساله به آسیب تبدیل می شود، خودشان به سراغ تولید محتوای حرفه ای می روند.

روحی پیشنهاد کرد که در جلسات فصلی با نخبگان هر حوزه مسائل اجتماعی و شرایط موجود جامعه با حضور این دسته از افراد بررسی و تحلیل شود.

امان از قاضی جدایی نادر و سیمین

محمدامین نخعی رییس شعبه ۴ دادگاه انقلاب که از جمله قاضی هایی است که در مجازات جایگزین حبس فعالیت داشته در این مراسم حضور یافته بود و چندکلامی نیز در میزگرد بررسی آسیب های اجتماعی در باب نحوه تولیدمحتوا صحبت کرد.

وی تاکید داشت که با ابزار هنر می توان حتی تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد و افزود: اما اینکه چه محتوایی را ارائه می دهیم بسیار مهم است.

نخعی افزود: شما فیلم جدایی نادر از سیمین را ببینید؛ اول اینکه این فیلم چگونه در حوزه مشاوره قضایی اقدام کرده را کاری نداریم زیرا در واقعیت جامعه بدون قرار تامین نمی توان کسی را بازداشت کرد.

وی ادامه داد: اما شما ببینید طوری به بیننده القا می شود که قاضی بناحق می خواهد نادر را بازداشت کند؛ همزمان همان لحظه ناگهان صدای اذان پخش می شود تا براساس نظریه تنفر ذهنی، همزمان مخاطب هم به قاضی و هم اذان یا دین بدبین و متنفر شود.

این قاضی افزود: اما مثلا ده‌نمکی در اخراجی‌های یک، جوان لاابالی را به تصویر می‌کشد که وقتی به جبهه می‌رود صدای آهنگران را می شنود تامل می‌کند و تکان می‌خورد.

نخعی با اشاره به چگونگی پیشگیری از آسیب های اجتماعی گفت: ما یک پیشگیری واکنشی و نیز پیشگیری کنشی داریم؛ در بخش واکنشی ممکن است با نوع حکم قاضی پیشگیری از وقوع مجدد جرم رخ دهد اما در بخش پیشگیری کنشی، نباید بگذاریم اساسا جرم اتفاق بیفتد که استفاده از هنر و سینما در این زمینه بسیار اهمیت دارد.

این قاضی تاکید کرد: اگر کار حساب شده هنری منطبق با اصول علمی جامعه شناسی و روانشناسی انجام شود، انجام کارهای فرهنگی و هنری از نماز شب های کذایی برخی افراد دهها برابر بیشتر ارزش دارد.

وی در حاشیه این نشست نیز به خبرنگار فت فتو درباره چگونگی هدایت مجازت های جایگزین به سمت تولید آثار فرهنگی و هنری گفت: این مهم شاید شدنی باشد اما بسیار سخت است زیرا هم اساسا نیروی انسانی که مرتکب جرمی شده را باید دید که ظرفیت انجام این نوع کارها را دارد و هم اینکه بحث هدایت فرد برای کمک به این تولیدات از نظر مالی نیز تابع شرایط و قوانینی است که موضوع را بسیار پیچیده می کند.

به گفته وی قاضی براحتی نمی تواند حکمی دهد که مثلا فردی را مجبور به تامین هزینه برای هر کاری کند؛ لذا باید همه جوانب بخوبی اتخاذ شود اما هدایت مجرمان به سوی بهره گیری از کتاب، فیلم یا کارهای تولیدی خاص و انجام تحلیل یا هر برداشتی از آنها یا خدمات عمومی را می توان مدیریت کرد.

تجربه نخست که باید ادامه یابد

رییس کل دادگستری استان کرمان نیز در این مراسم گفت: خوشحالم که با همت مشترک همکاران ما در دستگاه قضایی و هنرمندان استان کرمان، استان در بهره‌گیری از هنر برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و جرایم در سطح کشور پیشقدم شده و یک کار سینمایی فاخر و خوب تولید شده است که با زبان هنر به این مقوله پرداخته‌اند.

حجت‌الاسلام و المسلمین ابراهیم حمیدی افزود: باید از مقوله‌های فرهنگی و هنری برای مبارزه با آسیب‌های اجتماعی و جرایم بهره ببریم و جای این مساله در دستگاه قضایی خالی بود.
وی با یادآوری اصل ۱۵۶ قانون اساسی که بر اساس آن پیشگیری از وقوع جرم یکی از تکالیف و وظایف قوه قضاییه است تصریح کرد: این مهم بتنهایی از عهده قوه قضاییه بر نمی‌آید و همه مسئولان، حاکمیت و ظرفیت‌های جامعه باید به کمک بیایند.

وی تاکید کرد: در قوه قضاییه سه دهه بعد از انقلاب اسلامی همچنان تفسیر درست و جامعی از پیشگیری از وقوع جرم نداشتیم و وقتی می‌گفتند پیشگیری از وقوع جرم، ما قضات این طور تعبیر می‌کردیم که قاضی حکمی را صادر کند و این حکم به گونه‌ای اجرا شود که نفس صدور و اجرای حکم بازدارنده باشد و پیشگیری از وقوع جرم کند و البته بخشی از پیشگیری ار وقوع جرم با این روش محقق می‌شود.
حجت الاسلام و المسلمین حمیدی ابراز داشت: اگرچه فرآیند بازدارندگی صدور و اجرای احکام باید صورت گیرد اما حدود ۱۵ سال است که قوه قضاییه نگاه کامل‌تر و جامع‌تری به بحث پیشگیری ار وقوع جرم دارد و علاوه بر پیشگیری‌های حقوقی و قضایی همچنین تکالیف دیگری دارد و باید کارهای نرم‌افزاری انجام دهد و این طور نیست که بخواهیم فقط با مجازات و سیاست جزاگرایانه به سمت پیشگیری برویم.
وی تصریح کرد: در بحث‌هایی مانند گرانی و بدحجابی نیز اگر بخواهیم همه کارها را رها کنیم، با ابزار شلاق با این پدیده‌ها برخورد کنیم و به اقناع‌سازی نرم افزاری نپردازیم  بنابراین نمی‌شود فقط با حکم قاضی، دادگاه و ابزار مجازات به اهداف مدنظر برسیم.

به گزارش فت فتو در این نشست برخی عوامل تولید فیلم که عمدتا اهل کرمان هستند نیز حضور داشتند و مقرر شد که در روزهای آتی درباره اکران این فیلم اطلاع رسانی شود.

غلامرضا نیکخواه، شهین تسلیمی، یدالله شادمانی، نیوشا مدبر، امیر فضل‌آبادی و هدایت سجادی از جمله بازیگران این فیلم سینمایی هستند.