حمایت اساتید از دانشجویان در پاییز ۱۴۰۱ موجب اخراج و بازنشستگی آنها شد/ انتخاب کارشناس صدا و سیما اشتباه بود

رویداد۲۴ نوشت: اگر به تاریخ رجوع کنیم، سوابق بسیاری از اخراج اساتید و دانشجو‌ها در رزومه نهاد‌های قدرت نوشته شده است. این روند در بازه‌های زمانی مختلفی از جمله انقلاب فرهنگی، روی کارآمدن دولت احمدی نژاد و در نهایت دولت رئیسی، شدت بیشتری یافت. جمعیت بالا اساتید اخراجی و بازنشست شده، یک جامعه از این افراد را شکل داده که شریفی زارچی، فاضلی، خویی و برهانی چند نمونه معروف از آن هستند. فارغ از تأثیر منفی علمی که این اقدام بر دانشگاه‌ها گذاشته است، جامعه نیز نسبت به این طیف حساس شده و هرگونه حرکت و کلام سیاسی آن‌ها زیر ذره بین جامعه است.

بیشتر بخوانید:
عصیان علیه دروغ/ واکنش تند کاربران شبکه‌های اجتماعی به صداوسیما به دنبال توهین به محمد فاضلی

بگذارید حرفش رو بزنه

غلامرضا ظریفیان، معاون وزارت علوم در دولت خاتمی، درباره تأثیر اخراج اساتید بر استقلال دانشگاه‌ها معتقد است که استقلال دانشگاه با ستاره دار شدن دانشجو‌ها و اخراج اساتید به خطر افتاده و خالص‌سازی از جمله در رشته‌های علوم انسانی جریان دارد؛ او دراینباره به رویداد ۲۴ می‌گوید: «دانشگاه موتور حرکت توسعه‌ای و علمی و سیاسی جامعه است. دانشگاه نقش بسیار مهمی در عرصه‌های سیاسی-اجتماعی، دفاع از حقوق اساسی، دفاع از آزادی بیان و آرمان‌های مذهبی و ملی دارد. این نهاد صرفاً در نقش علمی اش خلاصه نمی‌شود و در حوزه سیاسی نیز نقش مهمی یافته است.»

نقش محوری دانشگاه در سیاست، علت تلاش برخی جریان ها برای مهندسی اساتید بود

به گفته ظریفیان، نقش سیاسی دانشگاه از قبل انقلاب آغاز شده است. دانشجویان دراین محیط فارغ از تحصیل علمی، زیست اجتماعی را تمرین می‌کردند. به همین دلیل از یک دوره‌ای به دلیل اهمیت جایگاه دانشگاه، این محیط با نوعی مهندسی اساتید درگیر شد تا نقش حاشیه‌ای پیدا کند.

ظریفیان با بیان این که حیات دانشگاه بر چند اصل اساسی استوار است، گفته: مهم‌ترین اصل آن، استقلال است. در تمام دنیا پذیرفته‌اند که دانشگاه باید از نوعی استقلال گزینشی، اداری و مالی برخوردار باشد. نکته دوم آزادی‌های آکادمیک است، دانشگاه باید بتواند مسائل را علمی ببیند و با آن برخورد امنیتی نشود.

او تجربه دو دهه اخیر را تلاشی برای نادیده گرفتن استقلال دانشگاه و می گوید: در عرصه‌ی علوم انسانی، شاهد این بودیم که بسیاری از مفاهیم، تفسیر دیگری پیدا کرد. در این شرایط برخی اساتید درگیر خالص‌سازی شدند. تدوین بسیاری از قواعد، قوانین و آیین‌نامه‌های دانشگاه به مراکز دیگر واگذار شد و وزارت علوم از نقش اصلی خود دور شد. ستاره‌دارکردن دانشجو‌ها و اخراج اساتید که دو عبارت نگران‌کننده برای دانشگاه بود، از سوی مراکز دیگر پیگیری شد. در گزینش‌های علمی نیز مسأله ستاره‌دار‌کردن را وارد کردند و دانشجویان بسیاری از ادامه تحصیل محروم شدند.
نامه اساتید در حمایت از دانشجویان در پاییز ۱۴۰۱ عامل اخراج آنها بود

ظریفیان معتقد است که تحولات شهریور ۱۴۰۱ و نامه اساتید باعث اخراج بسیاری از آن‌ها شده، او در اینباره می‌گوید: «از شهریور ۱۴۰۱ که اعتراضات آغاز شد، بخشی از اساتید و از جمله اساتید جوان احساس تعهد کردند که نامه‌های هشدارآمیز درباره حقوق دانشجویان بنویسند؛ اما شاهد اخراج بخشی از این اساتید بودیم. از جمله اساتیدی که وضعیت استخدامی مشخصی نداشتند و برخورد‌های تندی با آن‌ها شد. اساتیدی هم که استخدام رسمی بودند، در معرض بازنشستگی قرار گرفتند؛ بنابراین سیاست خالص‌سازی را در سه سال گذشته به دانشگاه وارد کرده‌اند. نگاه دولت این بود که با اخراج اساتید، دانشگاه نقش مؤثر سیاسی خود را نمی‌تواند بازی کند.»

از زمانیکه نهاد دانشگاه در ایران شکل گرفت، برخورد با اساتید و دانشجویان در دستورکار نهاد قدرت بود. این روند تاکنون طی شده و از سال ۱۴۰۰ به این طرف، اخراج اساتید بیشتر به گوش می‌رسد. اتفاقی که در شب گذشته برای محمدفاضلی در تلویزیون رخ داد، باعث شد مسأله اساتید اخراجی مجدد فکر جامعه را درگیر خود کند. اخراج اساتید چه تأثیری بر فضای سیاسی و فضای دانشگاه‌ها خواهد گذاشت؟

وی در ادامه نسبت به حاشیه رفتن توان علمی دانشگاه اظهار داشت: «اتفاق تلخ‌تری که ظاهر سیاسی ندارد اما برای جامعه ما اسفبار است، نادیده گرفتن نقش توسعه‌محور دانشگاه است. نقش دانشگاه در تمام جهان توسعه علمی و فنی کشور است اما این ارتباط دچار انقطاع شده است. توسعه علمی کشور با مفاهیم توسعه‌محور دچار مشکل شده. ما دچار مشکلات اساسی در محیط زیست و انرژی هستیم اما دانشگاه را در این زمینه به حاشیه برده‌اند. به وجود آوردن این شرایط برای دانشگاه، نگرانی‌های اساسی برای دانشجو و اساتید به وجود آورده است. »
انتخاب کسی که قصدش جنگ روانیست به عنوان کارشناس صدا و سیما غلط بود

ظریفیان درباره برخورد کارشناس صدا و سیما با محمد فاضلی و مسأله اخراج او از دانشگاه گفت: «شب گذشته کار خیلی غیراخلاقی انجام شد. این مناظره‌ها برای افزایش آگاهی جامعه و حق انتخاب شفاف‌تر برگزار می‌شود. اینکه کسانی را به عنوان کارشناس انتخاب کنند که قصدشان جنگ روانی باشد و سراغ مسائل شخصی افراد بروند، اصلاً کار درستی نیست. از سوی دیگر بلندگو فرد را می‌خواهد از خودش دفاع کند قطع می‌کنند. اگر دکتر فاضلی هرکجای دنیا بود، به عنوان یک شخصیت علمی بلندپایه از او یاد می‌شد. پرداختن به چنین مسائلی درباره ایشان، کار بسیار ناشایستی بود. امیدوارم هفته آینده که با مناظره‌های مختلف رو به رو هستیم، صدا و سیما تدبیری بیاندیشد که به رفع موانع ذهنی کسانی که مردد به شرکت هستند، کمک کند. »

برخورد با محمد فاضلی باعث شد، دیگر اساتید اخراجی نیز دوباره به میدان بیایند. توییت‌های مختلف، اظهارنظر‌های متعدد و بیان خاطرات اخراج از دانشگاه، این مسأله را در میان تمامی اخبار انتخاباتی تبدیل به یک موضوع جداگانه و مورد توجه کرده است. اگرچه در روز‌های آینده با اوج گرفتن تبلیغات احتمال کاهش نفوذ این خبر وجود دارد اما اساتید دانشگاه با این اتفاق به یک زبان و اتفاق مشترک رسیده‌اند.