باغ شاهزاده ماهان کرمان

باغ شاهزاده ماهان کرمان ، در دامنه کوه جوپار و در بستر کویری، در فاصله ۳۵ کیلومتری جنوب ‎شرقی شهر کرمان و در فاصله ۶ کیلومتری شهر ماهان در مسیر جاده کرمان – بم در استان کرمان در نزدیکی ارتفاعات جوپار بنا گردیده است.

تاریخچه بنا

این باغ در عصر قاجار در دوران یازده ساله فرمانفرمایی عبدالحمید میرزا ناصرالدوله (۱۲۹۸ هـ . ق تا ۱۳۰۹ هـ . ق) احداث گردیده است. محل استقرار این باغ در نزدیکی مقبره شاه نعمت‌الله ولی در دامنه ارتفاعات جوپار می‌باشد. شاهزاده ماهان همان عبدالحمید میزرا ناصرالدوله فرمانفرمایان، نوه دختری ناصرالدین شاه و حاکم کرمان است که به تکمیل و ساخت‌وساز در این باغ اقدام کرد. داستان جالبی نیز در مورد ناصرالدوله و این باغ وجود دارد و گفته شده است که وقتی خبر مرگ وی به گوش بنّای باغ رسید. از فرط خوشحالی تغار گچی را که در دست داشت محکم به دیوار کوبید و کار را رها کرد. اگر در بازدیدتان به‌خوبی دقت کنید.
متوجه می‌شوید برخی از بخش‌های آن فاقد تزیینات و ظریف‌‌کاری‌های است که نشان از نیمه‌کاره رها شدن ساخت آن‌ها است. مانند جای خالی کاشی‌ها که همچنان بر سر در ورودی خودنمایی می‌کند.

معماری بنا

باغ شاهزاده ماهان از باغ‌های تمام عیار ایرانی و یکی از بهترین باغ‌های شیب‌دار یا باغ–تخت به شمار می‌رود. از ویژگی‌های این‌گونه باغ‌های مطبق، نمایش بی‌نظیر و تماشایی آب به‌صورت پلکانی و در سطح‌های افقی و عمودی است. وسعت این باغ مستطیل شکل حدود ۵/۵ هکتار است که دارای ۴۰۷ متر طول و ۱۲۲ متر عرض و شامل سردر ورودی، حمام، عمارت، شبکه آب‌رسانی و حوض است که در میان حصاری بلند از درختان محصور شده‌اند و همچون نگینی سرسبز در دل کویر می‌درخشد و چشم‌نوازی می‌کند.

زمانی که به این باغ برسید سردری زیبا و دو طبقه را خواهید دید که از میان آن فضای درونی و سرسبز باغ را می‌بینید. طبقه بالای این سردر اتاق‌هایی برای زندگی و پذیرایی وجود دارد. در راستای طولی باغ نیز ورودی‌های فرعی تعبیه شده است. بعد از عبور از این قسمت وارد فضای داخلی باغ می‌شوید.

۱۲ سطح پلکانی به‌همراه آبشارها، فواره‌ها و دو حوضچه پر آب که از دو سمت با درختان بلند قامت باغ احاطه شده‌اند در برابر دیدگانتان ظاهر می‌شوند. نهر آبی که در این مکان جریان دارد از بالای باغ وارد می‌شود. منبع این نهر، قنات تیگران است که از ارتفاعات جوپار سرچشمه می‌گیرد و بعد از آبیاری کرت‌ها و مسیرها به‌صورت آبشارهایی در سطح پلکانی و سطح شیب‌دار جاری می‌شود و تا بیرون باغ ادامه دارد و به‌سمت ماهان می‌رود.

بناهای داخل مجموعه

در انتهای باغ و عمود بر محور اصلی، کوشک با بالاخانه جلوه‌گری می‌کند که با سردر ۲۳۵ متر فاصله دارد. این عمارت ۴۸۷ متر مربع مساحت دارد و مکانی برای پذیرایی و سکونت صاحب باغ بوده است. این بخش در حال حاضر توسط بخش خصوصی به رستوران تبدیل شده است. در پشت این ساختمان باغی کوچک با درختان میوه وجود دارد که در واقع، باغچه‌ای اختصاصی برای اهالی باغ بوده است. نهر باغ ابتدا از آبراهه‌هایی این قسمت عبور می‌کند و سپس وارد مجراهای اصلی می‌شود.

بناهای خدماتی باغ ماهان نیز مماس با دیوار اصلی باغ و خارج از آن قرار دارند. در شرق کوشک، حمام و در قسمت بالایی حمام نیز ساختمان مسکونی نگهبان یا زعیم‌باشی جای گرفته است. بخشی از این ساختمان روبه فضای پشت بالا خانه است و به‌علت داشتن عمق زیاد، این بنا نسبت به سایر اتاق‌های اطراف باغ بیشترین بیرون زدگی را از دیوار مجموعه دارد. درضلع مقابل نیز اتاق‌هایی دیده می‌شود که نیمه‌کاره رها شده‌اند.

مصالح بکار رفته در بنا

در ساخت بناهای باغ شاهزاده ماهان از آجر به‌همراه اندود کاهگل استفاده شده است. در برخی قسمت‌ها مانند سردر ورودی کاشی‌های زیبا و چشم‌نوازی دیده می‌شود. دیوار باغ نیز با اندود گل پوشیده شده و در جاهایی که به بالاخانه و سردر می‌رسد با اندود گچی مزین شده است.برای کف‌سازی باغ ماهان قلوه‌سنگ و ملات به کار رفته که در بخش‌های پیرامون عمارت و سردر با نقش‌های هندسی تزیین شده‌اند. در پله‌ها و حاشیه باغچه‌ها آجر و در درز میان کرت‌ها و پیاد‌ه‌روها سنگ کار شده است.

نحوه دسترسی

برای دیدن باغ شاهزاده ماهان راهی استان کویری کرمان شوید. سپس جاده کرمان به بم را در پیش بگیرید. در ۳۵ کلیومتری این جاده و ۶ کیلومتر مانده به شهر ماهان، می‌توانید این باغ تاریخی و تماشایی را ببینید.

آدرس باغ شاهزاده ماهان: ۳۵ کیلومتری کرمان و ۶ کیلومتری شهر ماهان