بازی‌های بومی و محلی، گنجینه ای که در جنوب کرمان غبار گرفت

 

همه ما در دوران کودکی و حتی شاید بزرگسالی بازی های سنتی و بومی را تجربه کرده‌ایم. تعدادی از این بازی‌های محلی و بومی در حیطه رشته‌های ورزشی محسوب می‌شوند، اما تصور عموم همچنان آن‌ها را به عنوان بازی می‌شناسد.

 

 خیلی وقت است، دیگر بازی‌های محلی و بومی جایی در اوقات فراغت افراد بخصوص کودکان و نوجوانان ندارند، اما به هر حال می‌توان از این دست بازی‌ها به بهترین شکل برای پر کردن اوقات فراغت استفاده کرد. با هم نگاهی به مهم‌ترین بازی‌های محلی و سنتی جنوب کرمان می‌اندازیم.

 

بازی هفت سنگ

 

در بازی هفت سنگ افراد به دو گروه مساوی تقسیم می‌شوند. یک گروه در فاصله معینی از محل هفت سنگ که روی هم چیده شده‌اند، قرار می‌گیرند تا به نوبت با توپ پلاستیکی سنگ‌ها را مورد هدف قرار دهند و بزنند. گروه دوم نیز پشت هفت سنگ منتظر نتیجه‌اند تا هرگاه توپ پرتاب شده از سوی گروه اول به هفت سنگ برخورد نکرد، فوراً جایشان را با آن گروه عوض کنند. 

این بازی در شکل دیگری با شرایط فوق درون دایره بزرگ اجرا می‌شود. در مرکز همین دایره، دایره ای کوچک تر که محل چیدن هفت سنگ است، رسم شده و همه بازیکنان خارج از دو دایره هستند. بعد از برخورد توپ گروه اول و ریختن سنگ‌ها، یکی از افراد گروه دوم تمام اعضای گروه اول را در داخل دایره تعقیب می‌کند تا آن‌ها را با دست بزند و مانع چیدن سنگ‌ها روی هم شود و هرگاه خسته شد، نفر بعدی مسئولیت تعقیب را به عهده می‌گیرد. در پایان، گروهی که زودتر ۷ امتیاز را کسب کند برنده است. در این بازی که یک نوع ورزش هم محسوب می‌شود، روحیه همکاری تقویت می‌شود و تمرکز اعصاب نیز بهبود می‌یابد. رقابت سالم و پرورش روحیه سالم نیز از دیگر تبعات این بازی سنتی و قدیمی است.  

 

بازی یه قل دو قل

 

هر بازی ای که در افزایش قدرت تمرکز انسان نقش داشته باشد، می‌تواند یک ورزش تلقی شود. با وجود این شاید برای خیلی‌ها باور پذیر نباشد که یه قل دو قل هم ورزش است. ‌ طبق قرعه، یکی از بازیکنان سنگ‌ها را در مشت می‌گیرد تا دیگری بگوید زوج است یا فرد. این بازی چند مرحله دارد و بازیکن با اجرای موفق هر مرحله، به مرحله دیگر راه می‌یابد، ولی اگر در هر مرحله مرتکب اشتباه شود، می‌بازد و باید بازی را به نفر بعدی واگذار کند. این بازی هشت مرحله دارد که در این مراحل، بازیکنان با روش‌های مختلف با سنگ بازی و آن‌ها را کنترل می‌کنند.

مرحله آخر نیز مرحله تنبیه نامیده می‌شود. در این مرحله دو بازیکن رو به روی هم می‌نشینند؛ بازنده کف دستش را به زمین می‌چسباند و نفر برنده، سنگ‌ها را یکی یکی با اسامی تنبیه مانند: «نوازش و برداشتن عسل از کندو» پشت دست او می‌چسباند، سپس باید با یک حرکت همه سنگ‌ها را به سوی بالابیندازد و با کف دست بگیرد. اگر توانست همه را بگیرد تنبیهی متوجه او نیست، اما اگر سنگی روی زمین بیفتد به تعداد سنگ‌های افتاده برای او جریمه تعیین می‌کنند.

 

 

قایم باشک در میان تمام بازی‌های سنتی کاربرد بیشتری در این زمانه دارد. کودکان بدون این که پیشینه ای از این بازی داشته باشند یا کسی به آن‌ها یاد بدهد، عاشق این هستند که خود را جایی پنهان کنند. در قایم باشک که قطعاً یکی از سالم‌ترین راه‌ها برای پر کردن اوقات فراغت است، سرعت، چابکی، تیزبینی و دقت افراد تقویت می‌شود. البته نباید فراموش شود که هر جایی برای پنهان شدن مناسب نیست.

فضای باز و حداقل دو نفر بازیکن برای قایم باشک کفایت می‌کند.

ابتدا یکی از افراد شرکت کننده برحسب قرعه گرگ می‌شود. او پشت به دیوار می‌ایستد و تا ۲۰ می‌شمارد. پس از این که شمارش تمام شد، به جستجوی افرادی می‌پردازد که هنگام شمارش او در مکان‌های مختلف پنهان شده‌اند. اگر نتواند افراد را پیدا کند و بگیرد، دوباره گرگ می‌شود و باید از اول چشم بگذارد. بازیکنانی هم که از دست گرگ فرار کرده‌اند، باید خود را بسرعت به جایگاه تعیین شده برسانند و با گذاشتن دست خود روی دیوار، این مرحله از بازی را پشت سر بگذارند.

بازی طناب بازی 

 

طناب بازی شاید یک بازی ساده و کودکانه به نظر برسد، اما واقعیت این است که ورزشی تمام عیار برای افزایش هماهنگی عصبی عضلانی، دقت، سرعت عمل و تقویت قدرت پرش و عضلات چهار سر ران است. در طناب بازی که معمولابیش از پنج نفر در آن شرکت دارند یک ریسه طناب به طول تقریبی دو متر اصلی‌ترین ابزار مورد نیاز است. در این بازی، همه بازیکنان وسط میدان می‌ایستند و از بین خودشان، یکی را انتخاب می‌کنند. نفر برگزیده وسط میدان می‌ایستد و طنابی به طول دو متر را در دست می‌گیرد. فرد برگزیده، طناب را به شکل دورانی روی زمین می‌چرخاند و بازیکنان در فاصله یک تا یک و نیم متری بازیکن می‌ایستند و هر گاه طناب به بازیکنان نزدیک شود، بازیکنان باید از روی طناب بپرند تا طناب به پایشان برخورد نکند.

چرخش طناب و پریدن بازیکنان همچنان ادامه پیدا می‌کند تا زمانی که طناب به پای یکی از بازیکنان برخورد کند. در این صورت بازیکن می‌سوزد و باید جایش را با بازیکن طناب به دست عوض کند و طناب را به دستش بگیرد و کار چرخاندن را آغاز کند. بازی تا زمان دلخواه ادامه پیدا می‌کند.

 
«ترغیب جوانان برای روی آوردن به ورزش‌های بومی نه تنها سبب فراموش نشدن بازی‌های سنتی در نسل‌های آینده می‌شود بلکه با این روش ریشه و تبار بازی‌های بومی و محلی حفظ خواهد شد.»

بسیاری از بازی های بومی و محلی جنوب کرمان، نه تنها به لحاظ نام های شان، بلکه به خاطر عناصر اجتماعی ای که در آن ها یافت می شود وشکل و هیبتی که بر آن ها حاکم است، دقیقا از جامعه تاثیر پذیرفته اند .فراموشی هر یک از این بازی ها ،فراموشی بخشی از گذشته وفرهنگ ما و در نتیجه فراموشی ارزش ها وهنجارهای آن است چرا که بازی ها بومی و محلی بخشی از آموزش وپرورش غیر رسمی هر جامعه ای است ونقش تربیتی فوق العاده ای در رشد شخصیت و فرهنگ پذیری افراد آن ایفا می کنند .بازی و ورزش های سنتی نوعی تمرین راه ورسم زندگی است.

انتهای خبر/پ