بادگیرهای سنتی کرمان به باد می‌روند/ غربت خانه های تاریخی

فت فتو – گروه استان‌ها: توجه به گردشگری و بناهای تاریخی کرمان همواره در فراز و نشیب‌های سینوسی گرفتار بوده است و بدون شک در حال حاضر نیز نگاه مدیریت ارشد استان آنچنان که باید به صنعت گردشگری حمایتی نیست.

عدم اتمام پروژه‌های در دست اجرا از سال‌های قبل، عدم تعریف طرح‌های قابل توجه گردشگری و مرمت آثار تاریخی و توسعه زیر ساخت‌های گردشگری در عمل موجب شده این صنعت استان کرمان در پسا کرونا هم چشم انداز مناسبی نداشته باشد.

هم اکنون پروژه‌هایی مانند عمارت شتر گلو، ساماندهی باغ هرندی کرمان، ساماندهی باغ کلانتر، حمام باغ لله و بزرگترین خانه خشتی ایران در رفسنجان و بازار کرمان و دهها کاروانسرا در این مجموعه معطل مانده و طرح ساماندهی قلعه دختر و قلعه اردشیر هم که نیاز به حمایت مدیران ارشد کرمان دارد رها شده است.

بافت تاریخی کرمان جزیره‌ای شده است

در این میان بافت تاریخی کرمان در گذر دهه‌های اخیر رفته رفته نابود شده و از بافت غنی تاریخی کرمان فقط چند خانه تاریخی مجزا در شهر باقیمانده است که اکثراً در حال فرسودگی و تخریب هستند.

در این میان هر چند یزد به شهر بادگیرها شهرت یافته که البته این امر هم به دلیل توجه مسئولان این شهر به آثار و نمادهای تاریخی است که منجر به ثبت جهانی این شهر نیز شده است اما کرمان هم بادگیرهای متعدد و بسیاری در خود جای داده که اکثراً تخریب و یا در حال تخریب شدن هستند و کسی هم به این مهم توجه ندارد. با کمی دقت می‌توان تفاوت گردشگری در یزد و کرمان را در همین مساله یافت.

دهها بادگیر در استان کرمان در حال تخریب کامل هستند و این در حالیست که خانه‌های تاریخی کرمان نیز گه گاه زیر تیغ لودر می‌روند و چند ماه بعد جای این خانه‌ها را برج‌های چند طبقه می‌گیرد

دهها بادگیر در استان کرمان در حال تخریب کامل هستند و این در حالیست که خانه‌های تاریخی کرمان نیز گه گاه زیر تیغ لودر می‌روند و چند ماه بعد جای این خانه‌ها را برج‌های چند طبقه می‌گیرد این مساله را به سادگی می‌توان در مرکز و شرق شهر کرمان مشاهده کرد.

معاون میراث فرهنگی کرمان در گفتگو با مهر در خصوص مرمت بادگیرهای کرمان بیان کرد: به طور خاص بادگیر شاخص استان کرمان بادگیر چپقی است که در سیرجان قرار گرفته و الگویی از دود کش‌های کشتی است که در گذشته برای نگهداری دارو استفاده می شده و محیط به قدری خنک می شده که در آن داروها برای مدتها باقی می‌ماندند.

مجتبی شفیعی گفت: شهر کرمان نیز دارای بادگیرهای زیبا و منحصر به فرد است که سعی در احیا و مرمت آنها داریم.

آماده همکاری برای بازسازی بادگیر لطف علیزاده هستیم

وی بادگیر خانه لطف علیزاده را نیز از جمله بادگیرهای خاص دانست و افزود: مانند این بادگیر در کشور دیده نمی‌شود که به دلیل مالکیت راه و شهرسازی بر این خانه امکان بازسازی وجود نداشته است.

وی عنوان کرد: با پیگیری‌های صورت گرفته قرار است این خانه به بخش خصوصی واگذار شود و در این صورت امکان بازسازی بادگیر هم مهیا می‌شود.

بادگیر چپقی وضعیت مناسبی ندارد

بررسی‌های میدانی فت فتو در سیرجان از وضعیت بسیار اسفبار بادگیر چپقی سیرجان خبر می‌دهد به طوری که این بنا در ماه‌های اخیر به مکانی برای تجمع معتادان تبدیل شده و هر چند ظاهر بنا مطلوب است اما داخل این بادگیر و محوطه آن از وضعیت بسیار نا مناسبی برخوردار است و داخل بنا مملو از مکان‌هایی است که معتادان اقدام به بر افروختن آتش می‌کنند.

بادگیر منحصر به فرد دیگر استان کرمان بادگیر خانه لطفعلی زاده است این بنا که یکی از زیباترین بادگیرهای ایرانی محسوب می‌شود از نظر ساختار و استفاده از مصالح در نوع خود بی نظیر است اما این بادگیر هم در معرض تخریب جدی قرار دارد و هر چند که این بنا در مالکیت راه و شهرسازی است اما به نظر می‌رسد از سوی این اداره هیچ اراده‌ای برای مرمت بنا وجود ندارد.

بادگیر لطف علیزاده در معرض خطر جدی است

عضو هیأت علمی دانشکده هنر دانشگاه شهید باهنر کرمان نیز در گفتگو با مهر با اشاره بنای نفیس و معماری قابل توجه خانه لطف علیزاده از مسئولان استان کرمان خواست هر چه زودتر و قبل از اینکه این خانه تخریب شود کار مرمت بنا را شروع کنند.

این بنا دچار ترک خوردگی و ریزش شده است و اگر برای مرمت آن اقدامی نشود بعدها باید در حسرت این خانه و بادگیرش باشیم

منصور خواجه‌پور این بنا از دوران قاجار به جای مانده و بادگیری منحصر به فرد و بسیار زیبا دارد که در حال تخریب است.

وی به فرسایش شدید این بنا اشاره کرد و گفت: این بنا دچار ترک خوردگی و ریزش شده است و اگر برای مرمت آن اقدامی نشود بعدها باید در حسرت این خانه باشیم.

خانه لطف علیزاده که قرار بود به موزه خوشنویسی کرمان تبدیل شود حالا کاملاً به حال خود رها شده است، در حالی که میراث فرهنگی در اکثر موارد خصوصی بودن بناهای تاریخی کرمان را دلیل اصلی عدم مرمت می‌داند اما در مورد این خانه مالکیت دولتی علت رها شدنش معرفی شده است.

کندی مرمت بناهای در دست اقدام

بادگیرهای خانه منفرد، خانه حاج آقا علی، لطفعلی خان، بادگیرهای بازار کرمان، خانه موحدی، خانه مدیرالملک، خانه فروزی، خانه قاسم حاج غلامرضا، خانه فدایی، خانه نژاد معصوم، خانه واعظی، خانه وقف مسجد وکیل، خانه یزدانی و … در حالی به حال خود رها شده‌اند که در شهر یزد همین بناها مرمت و حالا بافت تاریخی یزد ثبت جهانی شده است.

محمد ارزنده یکی از فعالان میراث فرهنگی کرمان است که در گفتگو با مهر می‌گوید: متأسفانه فقط در دوران مدیریت استاندار سابق بود که مرمت بناهای تاریخی مورد توجه قرار گرفت و بخشی از بازار و باغ فتح آباد مرمت شدند، اما از آن زمان تاکنون مرمت بناهای دیگر نه تنها تمام نشده بلکه حتی مرمت اضطراری برخی از بناهای شاخص کرمان حتی آغاز هم نشده است.

وی افزود: علیرغم شعارهای دستگاه‌های مختلف متولی در بافت تاریخی شهر کرمان اما هر روز شاهد تخریب بیشتری در بافت تاریخی و تبدیل این بافت به برج و ساختمان‌های چند طبقه هستیم که مصالح آنها به خصوص در نمای این ساختمان‌ها هیچ تناسبی با معماری بافت تاریخی ندارد.

مصوبه‌های بی ثمر برای مرمت بافت تاریخی

وی ادامه داد: اجزای خانه‌های تاریخی کرمان به دلیل بزرگ بودن این خانه بسیار مفصل و کامل است که شامل تابستان نشین، زمستان نشین، هشتی، سالن، هشتی، حوض، دالان، ایوان و باغچه و زیر زمین است که البته شاخص ترین بنای این خانه‌ها بادگیرهای بزرگ و بسیار زیبا است که اکثراً تخریب شده است و یا لابلای ساختمان‌های جدید قرار گرفته‌اند.

توجه به مهمترین پتانسیل اقتصادی شهر کرمان یعنی بناهای تاریخی و گسترش زمینه صنعت گردشگری یکی از ضروریات استان کرمان است که این روزها نه تنها هیچ دلسوزی ندارد بلکه کاملاً فراموش شده و در بهترین حالت به مصوبه‌های کاغذی تبدیل شده که در حد شعار مانده‌اند.