انتقال ناگهانی جشنواره به گرگان دهن کجی به کرمان بود

فت فتو ـ اسما پورزنگی‌آبادی: چندین سال می‌شود که کرمان میزبان جشنوارۀ موسیقی نواحی به‌عنوان یکی از جذاب‌ترین رویدادهای موسیقایی ایران بوده است. در جریان این رویداد،هنرمندانی از شهرها و روستاهای مختلف کشور به کرمان می‌آمدند. علاوه بر اجراهای رایگان گروه‌های منتخب و شرکت‌‌کننده،نشست‌های علمی و پژوهشی نیز همزمان با این جشنواره برگزار می‌شد.

امسال اما کرمان اعلام کرد که به دلیل سردی هوای آبان‌ماه و اینکه سالن مناسبِ این جشنواره هنوز افتتاح نشده،دورۀ پانزدهم جشنواره را به تعویق می‌اندازد و احتمالا اردیبهشت‌ماه پیش‌رو آن را برگزار می‌کند.

در تهران اما،تصمیم دیگری گرفته شد و جشنوارۀ پانزدهم به گرگان در استان گلستان رفت. همین اقدام،نگرانی از اینکه جشنواره‌ای که زادۀ کرمان است،از استان برود را تشدید کرده است. به خصوص اینکه در سالیان گذشته،همواره برخی استان‌ها در تکاپوی از آنِ خود کردنِ جشنواره بوده‌اند.

در گفت‌وگویی که در ادامه می‌خوانید،دربارۀ این مسائل از فواد توحیدی نوازنده،مدرس موسیقی و پژوهشگر موسیقی نواحی که در جریان بسیاری از اتفاقات جشنواره‌های گذشته و امسال هست پرسیدم.

توحیدی از معدود افرادی است که در تمام دوره‌های جشنواره،با این رویداد همراه بوده و در آن نقش‌آفرینی داشته و چندین دوره نیز دبیر پژوهشی جشنوارۀ موسیقی نواحی بوده است.

امسال که جشنواره را در تصمیمی ناگهانی از کرمان بردند،اولین دوره‌ای است که توحیدی هیچ نقشی در آن نداشته و شرکت هم نکرده است.

*آقای توحیدی،نظرتان دربارۀ اتفاقات جشنوارۀ پانزدهم موسیقی نواحی که در گرگان برگزار شد،چیست؟

من فکر می‌کنم نبود سالن مناسب بهانه بود و کرمان،بیش‌تر نگران عدم استقبال خوب از سوی مردم بود که تصمیم گرفت امسال جشنواره را برگزار نکند. مگر دوره‌های قبل،کرمان این جشنواره را با همین سالن‌‌های موجود فعلی برگزار نمی‌کرد؟ کرمان تعداد زیادی سالن دارد و بیش‌تر سالن‌های ما،از سالن اسعد ‌گرگانی که جشنوارۀ پانزدهم در آن برگزار شد،باکیفیت‌تر هستند. 

*می‌گویید به دلیل شرایط فعلی،احتمال داشت کرمانی‌ها از جشنواره استقبال نکنند. همۀ مردم در استان‌های گوناگون کشور از جمله گلستان هم،چنین شرایطی را دارند.

پافشاری و اصرار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی موثر بود،چون ایشان گفتند که جشنواره باید حتما در تاریخی که مشخص شده،برگزار شود و نباید از جشنواره‌ها عقب‌نشینی کنیم. به همین دلیل،جشنواره را به گرگان بردند و نکتۀ قابل تامل اینکه وقتی تصمیم گرفتند جشنوارۀ پانزدهم را از کرمان ببرند،استان کرمان را در جریان جزئیات تصمیمات نگذاشتند. فقط گفتند که دربارۀ تعویق جشنوارۀ پانزدهم اطلاع می‌دهیم اما ناگهان خبر رسید که جشنواره به گرگان رفته است. این اقدامات نوعی دهن‌کجی به استان کرمان است.

*چرا این‌طور عمل کردند؟ انتقادی به کیفیت جشنواره‌های گذشته در کرمان داشتند یا شرایطی و امتیازاتی می‌خواستند که مسئولان کرمان پاسخ مثبت به آن نداده بودند؟

وزارت‌خانه توقع داشت کرمان در همین شرایط،جشنواره را برگزار کند اما در حالی که حتی سینماهای ما خالی است،کرمان خواست تا جشنواره به تعویق بیفتد و در ایامی برگزار شود که مردم بتوانند از برنامه‌های این رویداد بهره‌ بگیرند اما وزارت‌خانه این دلایل را نپذیرفت و جشنواره را به گرگان بردند.

*شما در جریان کیفیت جشنوارۀ پانزدهم در گرگان هستید؟ سالن‌شان را که اشاره کردید کیفیت بالایی نداشته است. به جز این،جشنواره را چطور ارزیابی می‌کنید؟

خودم در این جشنواره شرکت نکردم. از دوستانی که بودند،دربارۀ روز اول جشنواره پرسیدم؛ راضی نبودند. می‌گفتند سطح میزبانی گرگان بسیار از کرمان فاصله داشته و با مشکلاتی مواجه بودند. دربارۀ روزهای بعدی جشنواره اطلاعی ندارم که وضع به چه شکل بوده است. مسلما گرگان و هیچ شهر دیگری در کشور نمی‌تواند جشنوارۀ موسیقی نواحی را با کیفیتی که کرمان آن را برگزار می‌کند،برگزار کند. کرمان در این زمینه،سال‌ها تجربه دارد و روحیۀ میهمان‌نوازی بی‌همتای کرمانی‌ها هم در این جشنواره به‌خوبی نمود داشته است؛ من خودم شاهدم بودم که سال گذشته،در جریان برگزاری جشنواره،ساعت ۲ بامداد،تعدادی از مسئولان انجمن موسیقی و ارشاد استان در لابی هتلی که میهمانان اقامت داشتند،نشسته بودند که نکند کسی از میهمانان کاری و نیازی داشته باشد. چنین رفتارهایی فقط از کرمانی‌ها برمی‌آید. من اطمینان دارم که جشنواره را استانی جز کرمان نمی‌تواند به‌خوبی برگزار کند. در روز اختتامیۀ جشنوارۀ گرگان مسئولان گلستان از وزیر ارشاد خواسته‌اند تا دوره‌های بعدی را هم میزبانی کنند. وزیر در پاسخ به این درخواست «نه» نگفته است ولی نمی‌توانند جشنواره را از کرمان منتقل کنند. دبیرخانۀ دائمی جشنواره در کرمان راه‌اندازی شده و نمی‌توانند به آسانی آن را از کرمان بگیرند.

*استاندار کرمان هم تصریح کرده دبیرخانۀ دائمی جشنواره در کرمان می‌ماند. می‌توانند دبیرخانه را در کرمان نگه دارند ولی جشنواره را در استان‌های دیگر برگزار کنند؟

نه. اصلا چنین چیزی امکان ندارد. اگر این‌طور باشد،دبیرخانۀ جشنوارۀ فیلم کودک و نوجوان هم می‌تواند در اصفهان باشد اما این رویداد در استان‌های دیگر برگزار شود.

*پس احتمال اینکه دورۀ شانزدهم جشنوارۀ موسیقی نواحی در سال آینده در کرمان برگزار شود زیاد است. درست می‌گویم؟

بله. البته این،بسیار بستگی به این دارد که وزارت‌خانه بر سر حرف و وعده‌های خود بماند و تغییر عقیده ندهد و زیر حرف‌شان نزنند. از نظر قانونی،وقتی دبیرخانۀ دائمی در استانی راه‌اندازی شده،نمی‌توانند جشنواره را به استان دیگری ببرند به خصوص اینکه تا سال آینده،تالار مرکزی کرمان هم فعال شده و یکی از مجهزترین سالن‌های کشور را خواهیم داشت و دیگر به بهانۀ سالن هم نمی‌توانند جشنواره را در استانی دیگر برگزار کنند.

*سال‌هاست که عده‌ای می‌خواهند این جشنواره را از کرمان ببرند. چرا این‌قدر بر سر این جشنواره دعوا و رقابت به راه انداخته‌اند؟

چون جذاب‌ترین جشنوارۀ موسیقی در ایران است. به همین دلیل،همه دوست دارند آن را در شهر خودشان برگزار کنند.

*فکر می‌کنید تلاش‌های استاندار و مدیرکل ارشاد استان دربارۀ برگزاری جشنواره در کرمان کافی بوده است؟

به نظر من باید خیلی بیش از این تلاش کنند. باید از همین الان،با دست‌اندرکاران تهران مرتب جلسات هماهنگی را برگزار کنند. آقای مراتی به‌عنوان دبیر جشنوارۀ شانزدهم مشخص شده؛ یا ایشان را به کرمان دعوت کنند یا خودشان به تهران بروند و با دبیر جشنواره،برنامه‌ریزی لازم را انجام دهند. تاریخ جشنوارۀ سال آینده و موضوع جشنواره را نیز از هم‌اکنون قطعی کنند تا سال آینده،مثل دوره‌های گذشته،نگرانی نداشته باشیم که آیا جشنواره را از کرمان می‌برند یا نه. دبیرخانۀ جشنواره هم در کرمان باید فعال شود. متاسفانه امسال که قرار بود جشنواره برگزار شود،دبیرخانه در کرمان هیچ فعالیتی نداشت. فقط اسم این دبیرخانه در کرمان است در حالی که حتی فراخوان جشنواره باید زیرنظر دبیرخانه باشد؛ نه که تهران فراخوان بدهد. صفر تا صد همۀ کارهای جشنواره باید در کرمان باشد.

*در جشنوارۀ گرگان،آن‌طور که در خبرها دیدم،از کرمان،جز یک گروه سه نفره از بانوان کسی حضور نداشت.

از شهرهای دیگر هم بیش از یک گروه نبود. ۱۷ گروه از استان‌های گوناگون در جشنوارۀ گرگان شرکت داشتند. این گروه را که اشاره کردید خودم به جشنواره معرفی کردم. در جریان یکی از سفرهایم به شهرستان بافت،با این گروه آشنا شدم. خیلی کارشان خوب بود و آن‌ها را به جشنواره معرفی کردم. قبل از این،چهار گروه از کرمان برای جشنواره معرفی کرده بودم که فقط همین گروه رفتند. خودم و آقای فاروق رحمانی که جزو هیات داوران بودیم از جشنوارۀ امسال انصراف دادیم.

*فارغ از جشنواره و کشمکش‌هایی که برای انتقال آن هر سال به راه می‌افتد؛ لطفا از مهم‌ترین مشکلاتی که هنرمندان موسیقی نواحی در استان دارند بگویید.

تقاضا برای اجرا و کسب‌وکار این هنرمندان کم شده است. الان مردم بیش‌تر در مراسم‌ها و جشن‌ها به دنبال ساز کیبورد هستند تا دهل و سُرنا. متاسفانه موسیقی نواحی کم‌کم در حال فراموشی است. برای اینکه مردم بیش‌تر با این گروه‌ها آشنا شوند و ارتباط بگیرند،پیشنهادی داده‌ام تا اجازه داده شود که در تالارهای عروسی استان موسیقی نواحی هم اجرا شود. با ایده‌های این‌چنینی می‌توان تا حدی کسب‌وکار این هنرمندان را رونق داد. علاوه بر این،هنرمندان موسیقی نواحی،مشکل بیمه هم دارند. در همین چند ماه اخیر،در منطقۀ بافت،رابر و ارزوئیه حدود ۲۰۰ هنرمند شناسایی کردم که بیمه نیستند. در حال پیگیری هستیم تا بتوانیم بیمه‌شان کنیم. نگرانی که داریم تایید آن‌ها در تهران است. امیدواریم تهران تاییدشان کند. شرایطی برای بیمۀ این هنرمندان تعیین شده که کار را سخت می‌کند؛ مثلا می‌گویند هنرمند موسیقی نواحی باید ۱۰ تقدیرنامه داشته باشد. هنرمندی که در مراسم عروسی می‌نوازد،از کجا تقدیرنامه بیاورد؟ تلاش ما ادامه دارد تا مشکل‌شان حل و بیمه شوند.

*آماری از هنرمندان موسیقی نواحی استان که شناسایی شده‌اند دارید؟  

در استان تاکنون سه هزار نفر هنرمند زن و مرد شناسایی کرده‌ام.

*بیش‌تر در کدام شهرستان‌ها هستند؟

در شهرستان‌های بافت،سیرجان،بردسیر،بم و جنوب استان هنرمندان زیادی داریم. / الف