از اتاق همیشگی مهمان تا مهیا کردن سوغات

به‌واقع اگرچه این روزها مدرنیته بر سبک زندگی قومیت‌ها و خانواده‌ها اثر گذاشته است و دیگر کمتر خانواده‌ها به مهمان‌داری علاقه نشان می‌دهند اما باید گفت که مردم کرمان از این امر به‌دور هستند.

اصلاً یکی از ویژگی‌های اصلی کرمانی‌ها مهمان‌نوازی آن‌هاست، بی‌دلیل نیست که کرمان را دیار کریمان می‌خوانند.
 
«مهمان‌خانه» اتاقی همیشه آماده برای مهمان

اگر به گذشته برگردیم داشتن خانه‌هایی با حیاط‌های بزرگ و داشتن اتاق بزرگی به‌نام «مهمان‌خانه» همه از ویژگی‌های خانه‌های کرمانی بود.

مهمان‌خانه برخلاف اتاق‌های دیگر خانه روشن، دل‌باز بود و سعی می‌شد که حتما فرش و وسایلی که در این اتاق گذاشته می‌شود متناسب با وسع مالی صاحب‌خانه از بهترین‌ها باشد، اتاقی که همیشه تمیز و آماده بود که نشان‌از مهمان‌نوازی این مردمان دارد. در گذشته و حتی امروزه نیز فرد سرشناس طایفه بر مبنای مهمان‌نوازی و تعداد افراد غریبه‌ای که به خانه او رفت و آمد می‌کند، شناخته می‌شود.

  تا آنجا که یکی از عرفای کرمان شاه نعمت‌الله ‌ولی در بیتی این‌گونه کرمانی‌ها را به جهانیان معرفی می‌کند:
هر چند که از روی کریمان خجلیم                         غم نیست که پرورده این آب و گلیم
در روی زمین نیست چو کرمان جایی                      کرمان دل عالم است و ما اهل دلیم
 
مهمان‌نوازی از کمالات کرمانی‌هاست

سید محمدعلی گلاب‌زاده نویسنده و تاریخ‌شناس کرمان در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری «نذیر کرمان» به ویژگی مهمان‌نوازی کرمانی‌ها اشاره کرد و گفت: در گذشته در هر خانه کرمانی که می‌‎رفتید تابلویی گل‌دوزی شده توسط زن خانه، به دیوار مهمان‌خانه زده شده بود که چنین محتوایی داشت «از طلوع روی مهمان شد منور خانه‌ام/ خانه فانوس است و مهمان شمع و من پروانه‌ام».
 
وی مهمان‌نوازی کرمانی‌ها را درگذر تاریخ همیشه به‌عنوان اخلاق، کمال و انسانیت مطرح کرد و توضیح داد: اگر تاریخ کرمان را بخوانید معزالدوله دیلمی در زمانی‌که علی‌ابن الیاس حاکم کرمان بود به کرمان حمله ‌کرد اما مردم کرمان روزها با سربازان او می‌جنگیدند و غروب و وقتی که سربازان اسلحه را بر زمین می‌گذاشتند برای‌شان هدیه و شام می‌فرستادند.

این نویسنده کرمان ادامه داد: معزالدوله بسیار تعجب کرده بود که کرمانی‌ها دیگر چگونه آدم‌هایی هستند که روزها با من می‌جنگند و شب‌ها برای‌مان هدیه می‌آورند؛ کسانی را فرستاد و بررسی کردند.

نبردی که با مهمان‌نوازی کرمانی‌ها پایان یافت

گلاب‌زاده عنوان کرد: معزالدوله پاسخی که شنید این بود که چون شما به ما حمله کردید و جان و مال ما در خطر قرار گرفته است ما برحسب وظیفه با شما می‌جنگیم اما وقتی اسلحه بر زمین گذاشتنید و شب شد، پشت دروازه شهر مهمان ما هستید و ما وظیفه داریم برای شما هدیه و شام فراهم کنیم و بفرستیم این حرکت چنان معزالدوله را شرمگین کرد که از جنگ و نبرد دست برداشت.

این پژوهشگر تاریخ کرمان اظهار کرد: وقتی لطفعلی‌خان زند به کرمان آمد مردم کرمان آگاه بودند که راه‌دادن او به شهرشان طبعات دارد اما کرمانی‌ها معتقد بودند که او مهمان است و هرچه داریم در طبق اخلاص خواهیم گذاشت از‌این‌رو در این راه حتی چشم‌هایشان را از دست دادند.

کرمانی‌ها هرچه دارند از دل‌ و جان برای مهمان است

فاطمه رضاپور در گفتگو با خبرنگار گفتگو اجتماعی پایگاه خبری «نذیر کرمان» در رابطه با فرهنگ مهمان‌داری و پذیرایی مردم کرمان گفت: آداب و رسوم کرمان و مهمان‌نوازی مردم این شهر از گذشته تاکنون زبانزد است.

وی ادامه داد: از میزبان‌بودن و میهمان‌داری کرمانی‌ها همین بس که دشمن خود را در کرمان راه می‌دهند و ماجرای آقامحمدخان و اتفاقات بعداز آن رخ می‌دهد که این از نجابت کرمانی‌ها است اما درنهایت آقامحمدخان چشم‌های بسیاری را از مردم کرمان درمی‌آورد و اتفاقات بعداز آن رخ می‌دهد.

رضاپور با بیان این‌که مردم کرمان به میهمان خود بسیار تعارف می‌کنند، بیان کرد: کرمانی‌ها بسیار اهل تعارف، نزاکت و ادب هستند و گاهی آن‌قدر مهمان خود را تعارف می‌کنند که مهمان فکر می‌کند این تعارفات بیش‌ازحد است اما باید دانست که کرمانی‌ها هرچه دارند از دل‌ و جان برای مهمان خود می‌گذارند.

کرمانی‌ها اجازه نمی‌دهند مهمان دست خالی از خانه برود

کارشناس مردم‌شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی کرمان با تاکید بر این‌که یکی از ویژگی‌های مردم کرمان غریب‌نوازی است، توضیح داد: البته برای مردم کرمان فرق نمی‌کند که مهمان از کجا باشد و با او آشنا باشند و یا خیر اما مردم کرمان برای مهمانان از شهرهای دیگر بیشتر تلاش می‌کنند چون کرمانی‌ها به‌شدت غریب‌نواز هستند.

وی با اشاره به این‌که یکی از خوراکی‌هایی که مردم کرمان برای پذیرایی از مهمان استفاده می‌کنند «قوتو» است، تشریح کرد: قوتو از جمله خوراکی‌هایی است که کرمانی‌ها در بیش‌تر پذیرایی‌های خود از آن استفاده می‌کنند از جمله برای ایام عید نوروز، ماه رمضان و یکی از پایه‌های اصلی پذیرایی برای خانواده‌ای که فرزند تازه‌ای خداوند به آن‌ها بخشیده، قوتو است.

رضاپور بیان کرد: قوتو از جمله خوراکی‌هایی است که از گذشته تاکنون برای پذیرایی از مهمان کرمانی‌ها استفاده می‌کنند و در گذشته قوتوها در قوطی‌هایی به‌نام «حقه» گذاشته می‌شد که ظرف‌های زیبایی حلبی بودند و درب آن‌ها به‌خوبی بسته می‌شد.

کارشناس مردم‌شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی کرمان اظهار کرد: یکی دیگر از ویژگی‌های مردم کرمان این است که وقت خداحافظی از سوغات این شهر ازجمله قوتو همراه مهمان خود خواهند کرد و اجازه نمی‌دهند که مهمان‌شان دست خالی از خانه بیرون رود.

تعارف کرمانی‌ها

در بخشی از کتاب «زن زندگی روشنای زندگانی» آمده است:

کرمانی‌ها در اولین برخورد با مهمان می‌گویند «قربون قدمتون» چراکه باور دارند مهمان حبیب خدا است از این‌رو صفای خویش را این‌گونه بیان می‌کنند که «گشاده‌دلی بهتر از گشاده‌دری است» بنابراین در برخورد با مهمان چهره‌ای شادمان و رضایت‌مند از خود نشان می‌دهند.

نه تنها در گذشته بلکه هم‌اکنون نیز وقتی مهمان سرزده وارد منزل می‌شود و فرد کرمانی آمادگی کامل را ندارد بیان می‌کند که «مهمون عزیز و خونه ناروف».

یکی از ویژگی‌های زن کرمانی تعارف او است و اگر مهمان با سنت این افراد آشنا نباشد خسته می‌شود زیرا او از چپ و راست به خوردن و آشامیدن دعوت می‌کند در همین رابطه جمله‌هایی به‌کار می‌برد.
زنان کرمانی هنگام پذیرایی از مهمانان‌شان تعارفات گرم و صمیمانه‌ای به‌کار می بندند تا از این طریق به قول کرمانی‌ها «غذا به دل مهمان بچسبد».

« ببخشید از سر سفره خودتون هم باز شدید»، « یه روز هم بد بگذرونید» و یا « لقمه نون پنیری میل کنید تا قدر سفره خودتون رو بدونید» از جمله تعارفاتی است که زنان کرمانی هنگام پذیرایی از مهمان به کار می برند.

انتهای خبر/ پسند