نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
نذیر کرمان – قناتها که به عنوان کاریز نیز شناخته میشوند، یکی از برجستهترین و علمیترین الگوهای تأمین آب در تمدن ایرانی به شمار میروند. این سازههای زیرزمینی برای قرنها نقش حیاتی در آبرسانی به مزارع و سکونتگاهها ایفا کردهاند، اما با ظهور فناوری چاههای عمیق و استفاده از موتورپمپ، اهمیت و جایگاه آنها به تدریج کمرنگ شد؛ پدیدهای که به باور بسیاری، آسیبهای جدی به منابع آب زیرزمینی و خود قنوات وارد آورده است. حفر بیرویه چاههای عمیق، سطح آب را به حدی پایین برده که احیای بسیاری از قناتها را دشوار یا غیرممکن ساخته است.
در گذشته، نیاکان ما با درک عمیق ارزش آب و قنات، روزی را برای احترام به این منابع ارزشمند اختصاص داده بودند. آیین سنتی “گل و گلاب” در روز ملی قنات، چهل روز پس از نوروز (زمانی که آبدهی قنوات به بیشترین میزان میرسد)، برگزار میشد. در این روز، مقنیها (حفاران قنات) با وضو و همراه داشتن گل و گلاب وارد دهانه قنات میشدند و با گلریزان در مسیر آب، کار سالانه خود را آغاز میکردند. این سنت که در بم برای بیش از ۵۰ سال به فراموشی سپرده شده بود، از سال ۱۴۰۱ مجدداً احیا شده است.
این سنت باستانی، ظهر روز چهارشنبه هفته جاری در بم و در محل قنوات عیسویه و نجمیه روستای اسفیکان با حضور جمعی از مسئولان و مردم برگزار شد. وحدت عیدی، سرپرست فرمانداری بم، در حاشیه این مراسم ضمن قدردانی از تلاشهای پژوهشگران حوزه قنات، بر اهمیت این سازههای آبی به عنوان بخشی از تاریخ و هویت بم تاکید کرد. وی با اشاره به دغدغه خود در خصوص وضعیت قناتها و لزوم لایروبی مستمر آنها، از نیاکان و اجدادی که این علم و هنر را به ایرانیان آموختند و نام ایران را در عرصه جهانی پرآوازه کردند، تجلیل نمود. سرپرست فرمانداری بم آمادگی خود را برای برگزاری پربارتر و گستردهتر جشن قنوات در سال آینده، احتمالاً در کنار جشن خرما، اعلام کرد.
شایان ذکر است، دو رشته قنات تاریخی اکبرآباد و قاسمآباد بم در سال ۱۳۹۵ به عنوان بخشی از شبکه ۱۱ قنات ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شدهاند. این دو قنات که به عنوان “قنوات دوقلو و جوان” شناخته میشوند، نماینده شبکه قناتی بم در این فهرست جهانی هستند. وجود قناتهای پرآب در بم، نه تنها بخش قابل توجهی از اراضی کشاورزی را تحت آبیاری قرار میدهد، بلکه پتانسیل بالایی برای توسعه گردشگری، بهویژه در حوزه جنوب شرق استان کرمان، فراهم آورده است.
با این حال، حرفه مقنی با چالشهای جدی مواجه است. سختی کار و نبود پوشش بیمهای مناسب، موجب شده تا نسل جوان در دهههای اخیر کمتر تمایلی به ورود به این عرصه نشان دهند. این در حالی است که مقنیان جنوب شرق استان کرمان از تجربهای بالا برخوردارند و بسیاری از آنها به صورت موروثی در این حرفه مشغول به کار هستند. حفظ و احیای هنر و علم قنوات نیازمند توجه ویژه به وضعیت مقنیان و تشویق نسل جوان به سمت این حرفه ارزشمند است.
منبع: نذیر کرمان ? بم سرزمین قنات و قدمت