شوتی گری؛ حکایت نان در مقابل جان/ مرگ ۳۰۰ انسان توسط خودروهای شوتی

نذیر کرمان، از چهره اش پیداست بیست و سه چهارسال بیشتر ندارد اما نحوه صحبت کردنش طوری است که گویی می خواهد بزرگتر از سنش نشان دهد، در صندلی جلو نشسته و در حال صحبت کردن با گوشی با زبان لکی و صدایش برای همه مسافران واضح است: ماشینم بِرد اَرا انبار تا بارَل حالی کَن(ماشین را بردم انبار تا بارها را خالی کنند)، پس از اندک مکثی و شنیدن صدای مخاطب دوباره می گوید: نه، صُو نِمَتونِم مَر دوصُو بام، فِره شَکَتِم، هُویچ نَهُوتمَه(فردا نمی توانم بیایم، مگر پس فردا بیایم، خیلی خسته ام چون هیچ نخوابیده ام).

نمی دانم مخاطبش چه می گوید که این بار ادامه می دهد: مجتبی خاوَه مِهاتی، مَگِستی کار دَسمون دِه(مجتبی دیشب خیلی خوابالود بود و می خواست کار دستمان دهد)، از ادامه صحبت هایش اینطور استنباط می شود که راننده ای دیگر را به جای مجتبی گذاشته بودند تا بتواند استراحت کند و مشکلی پیش نیاید.

این چند دیالوگ به زبان لکی کافی است تا بفهمم شوتی کار می کند، گفت و گویش که تمام می شود کنجکاو می پرسم ببخشید شما شوتی کار می کنید؟ با غرور خاصی کمی سر بر می گرداند و می گوید: بله چندسالی می شود شوتی هستم.

دوباره می پرسم شوتی ها گروهی کار می کنند یا انفرادی؟ می گوید: شوتی ها برای امنیت جان خود و حفظ بارها از دست ماموران و راهزنان جاده ای معمولا گروهی کار می کنند و یک نفر هم به نام اسکورت، مامور هدایت خودروها از جاده ها و به چم و خم تمامی جاده ها به خوبی آشنا و به اصطلاح راه بلد است.

نامش «رضا» است و به گواه خودش چهار سالی می شود در کار شوتی و بار آوردن است، می گوید خودش و برادرش پیمان هم که یک پژو پارس دارد معمولا با هم کار می کنند.

رضا معتقد است برای شوتی کار کردن باید ماشین، برو باشد و به اصطلاح خودش، لَش(سنگین) نباشد تا در جاده نماند و کار دست صاحبش ندهد، می گوید سمند سنگین است اما ۴۰۵ و پژو پارس اگر سرحال باشند در جاده تیز هستند و می شود ۲۰۰ تا را راحت پر کرد و ایست های بازرسی را دور زد.

سوالات بیشتری از او می پرسم، جواب می دهد، مقصد رضا بیشتر بندر گناوه است و بارهایش هم به گواه خودش یا لوازم خانگی است یا پوشاک اما می گوید برخی از شوتی ها ممکن است بارهایشان مشروب و قرص های روانگردان، مواد مخدر و اجناس غیرمجاز دیگری هم باشد که گرچه هزینه اش ۲ برابر است اما به ریسکش نمی ارزد.

معتقد است کارشان به اندازه کافی غیرمجاز و با زدن چنین بارهایی ممکن است نحسی و حرامی پول برای راننده شوتی دردسر ساز شود ضمن اینکه اگر پلیس بارها را بگیرد علاوه بر توقیف ماشین و جریمه مالی، چه بسا زندانی هم داشته باشد که اینجور موقع ها صاحب بار هیچ مسوولیتی ندارد.

به گفته رضا شوتی ها اگر یک کله و بدون استراحت از گناوه تا خرم آباد بیایند معمولا ۶ ساعته می رسند اما اگر در طول مسیر توقف داشته باشند گاهی به هفت ساعت هم می رسد.

رضا معتقد است شوتی ها را خطراتی همچون راهزنان جاده ای، ایست های بازرسی، عوارضی ها و پلیس راه ها تهدید می کند و عبور از این مسیرها برایشان مشکلات بسیاری را بهمراه دارداما پلیس ها بیشترین نظارت را اعمال می کنند.

می گوید وقتی من و برادرم پیمان هردو با هم بار بهمراه داریم، برای عبور از عوارضی و پلیس راه سپر به سپر حرکت می کنیم تا مراقب یکدیگر باشیم، بسیار پیش آمده که پلیس لاستیکمان را زده و مجبور شده ایم ماشین را روی رینگ از مهلکه عبور دهیم.

یکی از تلخ ترین خاطراتش را طی رویارویی با پلیس اینگونه عنوان می کند: شوتی ها وقتی در جاده حرکت می کنند معمولا ماشین اسکورت پیش تر از همه حرکت می کند تا آن ها را از وضعیت جاده آگاه سازد و گرفتار پلیس نشوند اما در یکی از بارهایی که رفته بودیم، حوالی اهواز بود که راننده اسکورت شناسایی شد و شوتی ها گرفتار رویارویی با پلیس شدند و از آنجایی که حکم تیر داشتند به یکی از رانندگان شلیک کردند.

با لحنی غمناک ادامه می دهد: مجبور شدیم بارهایمان را زیر اولین پل خالی کرده و مجددا برای رفیق خود به صحنه مراجعه کنیم تا هم از حالش جویا شویم و هم نگذاریم بارهایش را کسی ببرد اما متاسفانه وقتی رسیدیم متوجه شدیم جانش را از دست داده و در حال انتقال جنازه اش به آمبولانس بودند که هرگز از خاطرم نمی رود.

می پرسم وقتی می دانید ته این کار چیست چرا باز هم ادامه می دهید؟ با لبخند تلخی می گوید: لرستان شغلش کجا بود؟ نه کارخانه ای نه شرکتی، یا باید برای یافتن شغلی خانه و زندگی را بگذاری و به شهرهای بزرگ مهاجرت کنی یا سختی کار را به جان بخری و بزنی به دل جاده و شوتی کار کنی که البته خطرات خود را دارد.

رضا می گوید اغلب شوتی ها برای فرار از دست پلیس دودزا روی خودروهایشان نصب می کنند و در رویارویی با پلیس با زدن دکمه دودزا و ایجاد دود غلیظ از شیشه خودرو، مانع دید مناسب پلیس شده و اقدام به فرار می نمایند که البته همیشه اینگونه نیست و علاوه بر دستگیری و جریمه های سنگین و زندان گاهی حتی خطر مرگ هم راننده را تهدید می کند.

از دستمزد که می پرسم متعجب می شوم، رضا می گوید برای هر سرویس باری که از گناوه به خرم آباد می آورد سه میلیون تومان کاسب می شود که البته در مقابل خطرهایی که به جان می خرد بهایی بسیار اندک است چراکه به قول خودش جان و مالش را کف دست می گذارد اما هیچی گیرش نمی آید و سود اصلی را صاحب بار می برد.

نان در مقابل جان

این حکایت هرروزه شوتی های لرستان است که در ازای دریافت مبلغی ناچیز برای گذران زندگی علاوه بر اینکه جان خود را کف دست می گیرند روزانه جان های زیادی را نیز در جاده های استان به بازی مرگ می گیرند.

“شوتی” به خودروی حمل کالاهای قاچاق و غیرمجاز اتلاق می شود که به دلیل سرعت بالایی که در جاده ها دارند به “شوتی” نام گرفته اند و تهدیدی جدی برای سلامت سایر رانندگان و مسافران محسوب می شوند.

شوتی ها اغلب با سرعت های بالای ۱۷۰ و حتی ۲۰۰ کیلومتر در جاده ها پیش می روند و تلاش دارند در کوتاهترین زمان ممکن به مقصد برسند و برای همین خطرات بسیاری را برای سایر رانندگان ایجاد می کنند، آن ها اغلب گروهی کار می کنند و در برخی جاده ها که بیشترین حجم تردد را دارند و نظارت های بیشتری اعمال می شود برای رهایی از دست پلیس در خط های مخالف با سرعت های سرسام آور از مهلکه می گریزند و تصادفات مرگباری را نیز منجر می شوند.

مرگ ۳۰۰ انسان توسط خودروهای شوتی

سردار احمدرضا رادان فرمانده کل انتظامی یکم آذرماه پارسال در رزمایش خودرویی و ارتقای توان تحرک عملیاتی پلیس راهور با بیان اینکه بین ۳۰ تا ۴۰ هزار خودروی شوتی در کشور مورد شناسایی قرار گرفته، اظهار داشته است: این خودروها در جاده‌های کشور مقررات را زیرپا می‌گذارند و در طول یک سال گذشته در مرگ حدود ۳۰۰ انسان نقش داشته اند.

وی با اشاره به ارسال نامه ‌ای به شورای عالی امنیت در خصوص برخورد با خودروهای شوتی گفته است: از شورای عالی امنیت در رابطه با خودروهای شوتی مطالبه کرده و می‌ کنیم و تلاش داریم پدیده شوم “شوتی‌گری” را با همان اختیاراتی که داریم که البته کم هم نیست از بین ببریم.

به گفته سردار رادان بخاطر خودروهای شوتی هر ساله تعداد قابل توجهی از ماموران نیروی انتظامی جان خود را از دست می‌دهند که ضربه‌ ای به توان انتظامی و پلیس راهور است اما هرچند نیروی انتظامی با جدیت مقابله با پدیده “شوتی” را در دستور کار دارد اما شوتی ها نیز به همان اندازه با شگردهای جدیدتر کالاهای قاچاق را جابجا کرده و به مقصد می رسانند.

توقیف بالغ بر ۲۰ هزار خودروی شوتی/ شوتی ها، مشکل اول جاده های غرب و جنوب

سردار حسین رحیمی، رییس پلیس امنیت اقتصادی فراجا ۱۶ آبان امسال نیز در یک مصاحبه خبری گفته است: متاسفانه برخلاف اینکه یک بخشی از قانون اجازه مصادره خودروهای شوتی را داده است اما مشاهده می کنیم یکی ۲ روز بعد از توقیف این خودروها آزاد شده و دوباره به جاده‌ها بازمی گردند و اینجاست که در ازای دریافت مبلغ ناچیزی برای هزینه جابجایی، چرخه کالای قاچاق و ناامنی جاده ها کماکان ادامه دارد و معضل شوتی ها همچنان مشکل درجه یک جاده های غربی و جنوبی کشور است.

تردد روزانه ۲ هزار و ۵۰۰ خودروی شوتی در جاده های لرستان

در استان لرستان نیز به دلیل بیکاری بالا و وضعیت اقتصادی نامناسب، بسیاری از جوانان به پدیده شوم شوتی گری روی آورده و از این راه امرار معاش می کنند و البته سالانه بسیاری از آن ها نیز در تصادفات جاده ای جان خود را از دست می دهند یا به دلیل حمل کالاهای غیرمجاز دستگیر شده و در زندان ها به سر می برند که البته آمار متقن و دقیقی از تعداد آن ها در دست نیست.

عباس شرفی مدیرکل اسبق راهداری و حمل و نقل جاده‌ای لرستان ۱۱ دی ماه سال ۹۸ در جلسه کارگروه ایمنی راه‌های استان گفته بود: روزانه تعداد ۲هزار و ۵۰۰ خودرو شوتی از جاده‌های این استان تردد می‌کنند که نقش بسیاری در افزایش تصادفات جاده‌ای دارند.

بیکاری و معیشت عوامل استقبال از شوتی گری در لرستان

علیرضا لطفی مدیرکل تعزیرات حکومتی لرستان معتقد است بیشترین آمار خودروهای شوتی در جاده های کشور به دلیل وضعیت معیشتی و آمار بالای بیکاری مربوط به این استان می باشد که رفع این معضل نیازمند تدابیر ویژه از سوی مسوولان است.

وی در گفتگو با نذیر کرمان افزود: قاچاق کالا در جاده های منتهی به لرستان به دلیل واقع شدن در مسیرهای سراسری، نسبت به سایر استان ها بیشتر و اکثر پرونده ها در این زمینه ترانزیتی بوده است.

لطفی می گوید: امنیت تردد در اکثر محورهای مواصلاتی استان به دلیل عبور خودروهای شوتی پایین است و قانونگذار به نیروی انتظامی اختیار داده تا در صورت مشاهده خودروهایی با ظاهر خلاف و حتی بدون بار قاچاق، آنها را متوقف و پس از طی مراحل قانونی به تعزیرات حکومتی معرفی کند.

به گفته وی چنانچه ردپایی از شبکه ای بودن فعالیت های قاچاق توسط خودروهای شوتی مشاهده شود از صلاحیت رسیدگی تعزیرات خارج و به دادگاه های انقلاب ارجاع می شود.

این آمار و اظهارات قابل تامل، بیانگر بیکاری جوانانی است که می توانند با اشتغال در بخش های مختلف نمادی از تلاش و توسعه اقتصادی استان باشند اما اکنون به معضلی جدی برای تولیدگران داخلی و مردم بی پناه در جاده ها تبدیل گشته اند.

استقبال شوتی ها از قاچاق انسان

اخیرا نیز عضو کمیسیون قضایی مجلس و نماینده سلسله و دلفان در مجلس شورای اسلامی در اظهاراتی تکان دهنده گوشزد کرده چنانچه معضل شوم “شوتی گری” به صورت جدی مورد توجه قرار نگیرد در آینده ای نزدیک می تواند به بحرانی جدی برای استان های محروم و کشور تبدیل شود.

محمدحسین محمدی ۱۹ آبان ماه امسال در پایگاه خبری خود گفته است: برخی از خودروهای شوتی ۱۵ انسان را قاچاق می‌ کنند و بیشترین قاچاق انسان نیز به کشور ترکیه انجام می‌شود و قرار است برای هر تعداد انسانی که قاچاق می‌شود در مجلس مجازات جداگانه در نظر گرفته شود زیرا قاچاق ۱۵ نفر با قاچاق یک نفر متفاوت بوده و جرم سنگین‌تری دارد.

به گفته وی قاچاق انسان از داخل کشور بیشتر به کشور ترکیه انجام می‌شود و قاچاقی هم که به داخل کشور صورت می‌گیرد بیشتر از کشور افعانستان است.

این اظهارات عضو کمیسیون قضایی مجلس نشان می دهد که شوتی گری وارد فاز جدیدی از فعالیت های خود شده و چنانچه مجازات های بازدارنده ای برای مبارزه با این پدیده در نظر گرفته نشود در آینده پس لرزه های آن مشکلات بزرگی را برای کشور ایجاد خواهد کرد.