زلزله بم؛ حکایت شهری که در ۱۲ ثانیه به تلی از خاک تبدیل شد + فیلم | خبر کرمان

نذیر کرمان؛ مرضیه سادات حسینی راد – همه چیز در ۱۲ ثانیه رخ داد. شدت تکانه‌ها به حدی بود که کسی نمی‌توانست دقیقا بگوید زمین‌لرزه کجا را تخریب کرده است.

به ساعت نکشید که کره زمین بم را جست‌و‌جو کردند و فهمیدند اینجا شهری بود که دیگر نیست.

کمی از جذابیت‌های قدیم بم بدانیم. شهر بم دروازه شرقی ایالت فارس در گذشته بود واینجا پارچه‌های بسیار زیبایی بافته می‌شد که تا مصر هم می‌رفت.

در بازه زمانی که لطفعلی خان زند به بم آمد اینجا حتی پایتخت ایران نامیده شد و به سبب قلعه مستحکمی که داشت در نوشته های سفرنامه نویسانی چون پاتی نجرد از آن به زیبایی یاد می شود.

برگردیم به زمان زلزله؛ ساعت‌های اولیه در بحران گذشت ومردم شهر مستاصل وغم زده و البته در هجوم سرمای آن روز با بیل و کلنگ‌ها در محدوده خانه‌ها زیر تلی از خاک به دنبال عزیزان شان به دنبال رد پایی از صدای دیشب مادر، پدر یا خواهر وبرادر بودند؛ اشک جایی برای جاری شدن نداشت وتن‌ها جنگ برای نجات حتی یک نفر بود.

ساعات اولیه به حدی سخت و غیرقابل هضم بود که مردم شهر مرده‌های خود را در قالب قبور دسته جمعی دفن کردند و برسرمزارشان اشک‌ها ریختن و زنان مو‌ها بر رخ خود کشیدند وبار‌ها وبار‌ها از هجوم آنچه برسرشان گذشته از هوش رفتند.

اما در میان این شرایط سخت وقتی بعد از ۱۱ روز پیرزن نحیف ۹۰ ساله را زنده از زیر آوار بیرون کشیدند یا نوزاد وکودکانی که از زیرآوار صدای گریه شان آنها را نجات داد، بم به یک باره زنده بودن را دلش خواست.

زلزله ۵ دی ماه یکی از زیباترین شهر‌های تاریخی استان کرمان را به تلی از خاک تبدیل کرد، ارگ ۲۵۰۰ ساله بم نیز برغم فرزندانش گریست و تکانه‌ها برخی قسمت‌های این میراث کهن را تخریب کردند.

پیش از این حادثه شهر بم ۱۱۰ هزارنفر جمعیت داشت که در جریان زمین‌لرزه تعداد زیادی از ساکنان بم کشته شدند. شهر کوچک بروات در حاشیه بم نیز با ۱۳هزار نفر جمعیت و صد‌ها روستا تا شعاع ۳۰ کیلومتری کانون زلزله، ویران شدند. 

 بر پایه آمار رسمی این زمین‌لرزه ۳۴هزار کشته، ۳۰ هزار مجروح و بیش از ده هزار نفر بی‌خانمان برجا گذاشت و برطبق آمار غیر رسمی و مشاهدات میدانی تعداد کشته‌ها در حدود ۵۰ هزار تا ۷۰ هزارنفر ذکر شد.

 یازدهم دی‌ماه همان سال، اسماعیلی رئیس شورای شهر بم گفته بود با توجه به اینکه در برخی مناطق بم ۱۰۰ درصد خانه‌ها بر اثر زلزله تخریب شده‌اند، شمار تلفات بیش از ۵۰ هزار نفر است. 

به گفته وی در روز‌های نخست هر کس به فکر خاکسپاری عزیزان خود بود و به‌وسیلهٔ لودر گودال‌هایی ایجاد می‌شد و اجساد به‌طور دسته جمعی به خاک سپرده می‌شدند و کسی در آمارگیری دخالت نداشته است. 

در حالی‌که شش روز از این زلزله می‌گذشت، رئیس شورای شهر بم در پاسخ به این سؤال که چند درصد از شهر خاکبرداری شده است، گفته بود هر کسی آشنایی داشته، محل دفن آشنا‌های خود را نشان داده است، ولی آنهایی که کسی را نداشته‌اند و از شهر‌های دیگر برای مشخص شدن وضعیت آنان به بم نیامده‌اند، هنوز زیر آوار‌ها هستند به عبارتی ۷۰ درصد شهر خاک برداری نشده بود!

شایدچندین روز بعد ازوقوع زلزله بم بود که با حضورهلال احمر وامدادگرانی از دیگرکشور‌ها وتیم‌های جست‌و‌جو کم کم مدیریت بحران شکل گرفت، روز‌های اول تمام کسانی که از زیرآوار خارج شده و کس وکاری نداشتند با نشان همسایه‌ها و با شناخت کم دفن شده وتا مدت‌ها دوستان وآشنایانش از شهر‌های دیگر به دنبال محل دفن عزیزان شان می‌گشتند.

در ادامه نیرو‌های بسیج وسپاه تا ماه‌ها در بم حضور داشته و تامین امنیت بازماندگان وجلوگیری ازبرخی سوء استفاده‌ها را برعهده گرفتند، تمام ایران همراه با بم گریه کرد روز‌ها وماه‌ها خبر دست اول کشور از منطقه زلزله زده بم بود وکانون توجه جهانیان شده بود مانند ارگ تاریخی اش.

دو شهید بزرگوار حاج قاسم سلیمانی وحاج احمد کاظمی هم آن روز‌ها در خط مقدم انتقال مجروحین از طریق فرودگاه بم و سروسامان دادن به اوضاع شهر کنار مدیران بودند، ساعت‌ها کار وفراموش کردن خواب را تمام کسانی که در جریان امدادرسانی به بم و آوار برداری از بقایای شهر حضور داشتند تجربه کردند.

اکنون ۵ دی ماه ۱۴۰۳ است وحالا بهشت زهرای بم امروز مملو ازسنگ قبر‌هایی است که بر روی همه آنها ۵ دی ماه ۱۳۸۲ حک شده است ولی شهر، اما زنده است و مانند نخل هایش در تلاش برای استوار ماندن و اکنون ۲۱ سال از آن روز‌ها می‌گذرد.

بم اکنون شهری است پر از زندگی البته با زخمی بزرگ ازآن روز تلخ برجگرش؛ مردم شهر همانگونه مهربان، اما با رنجی از آن روز سخت به گذران زندگی مشغول هستند و البته مدیران بم روز به روز در تلاش برای احقاق حق این مردم مهربان وخونگرم که ناگهان دی ماه برایشان زندگی را سخت کرد.

به گفته آمارها، زلزله بم در بخش‌های اقتصادی ۱۸۰ میلیون دلار (بیش از ۶۴۵ میلیارد تومان با ارز پاییز ۹۴) خسارت غیرمستقیم داشت.

بم امروز استوار است و نفس می‌کشد، اما هنوز جای زخم‌های زلزله مانند برخی آوارخانه‌های بلاصاحب، برخی تسهیلات بانکی نامشخص قبل زلزله، برخی خشکسالی‌ها رنجش می‌دهد که باید با تدبیر مدیران رفع شود.

شهر امروز بم همان جمعیت قبل زلزله و البته بیشتر از آن را دارد در زمان زلزله البته سودجویانی هم از آب گل آلود ماهی گرفته واز حاشیه نشینی دیگر شهرها به بم روی آوردند و ترکیب جمعیتی این شهر بکر را بهم زدند.