جشن چلمو ، مراسم چهلم نوروز

جشن چلمو ، مراسم چهلم نوروز می باشد که بیشتر در کرمان برگزار می شود .فرهنگ شادخویی که در ایرانیان وجود داشته یکی از دلایل علاقه زیاد آنها به نوروز و آئین های نوروزی بوده است.اشتیاق ایرانیان نسبت به نوروز و نو شدن طبیعت تا حدی بوده است که حتی جشن چهله هم برای نوروز برگزار می کرده اند. زرتشتیان اعتقاد داشتند که اورمزد آسمان را در چهل روز آفرید، افزود: یعنی از اول فروردین به مدت چهل روز این آفرینش ادامه پیدا کرد و به همین دلیل روز “چهلم نوروز” را در روز دهم اردیبهشت گرامی می دارند و برای آن حرمت خاصی قائل هستند. نوروز برای ایرانیان و در آیین زرتشتیان یکی از اعیادی بوده که ماقبل و مابعدهای مفصلی دارد.

روز دهم اردیبهشت ماه، روزی است که در سالنامه باستانی ایرانی به نام آبان روز، جشن چهلم نوروز شناخته می شد. این جشن زیبا در مناطق مرکزی ایران برگزار می شد که نام دیگر آن جشن چلمو است.بعدها جشن چهلم نوروز در شیراز در کنار حوض ماهی سعدیه برپا می شد. باوری عامیانه در بین مردم وجود داشت که در این روز یک ماهی سر از آب بیرون می آورد که انگشتری زرین همراه خود دارد که نشانه ی بخت و اقبال است. این جشن در شیراز در کنار حوض ماهی سعدیه برپا می شود و کرمانی ها در این روز به زیارت «شاه خیراله» می روند.در استان کرمان و فارس در روز نهم اردیبهشت ماه با حضور مردم در دامنه کوهها، کنار چشمه ها و دشت و دمن برگزار می شد. هم اکنون نیز این آیین در شهر کرمان و بخش پاریز از توابع شهرستان سیرجان توسط مردم و رمه داران برگزار می شود.

غروب چهلم به اصطلاح تنگ شوم اسفند و کندر دود می دادند. رسم چک و دوره نیز رایج بوده است از این قرار که صبح چهلم زیر درختی سبز، کوزه ای کوچک به اصطلاح “دوره ” قرار می دادند.مردم و اهالی منطقه در روز “چهلم نوروز” به منطقه‌ای به نام تندرستان یا به گویش کرمانی “تندرستون” می روند و با پختن آش مراسم جشن برگزار می‌کنند که هنوز هم پررونق است و جوانان برای رسیدن به وصال‌شان دست به نیاش برده و معتقدند که خداوند صدای‌شان را در این روز می شنود.

و هر کس به نیت دل خود شیء که شامل دکمه، انگشتر و یا دستمال داخل آن می انداخت، سپس روی آن دستمال سبز می گذارند غروب زنان و مردان در دور هم نشسته و شعر یا سرودی می خواندند و دختر نابالغی ازداخل دوره یک شیء بیرون می آورد.هر فرد بر اساس سرودی که در موقع بیرون آوردن شیء خود خوانده می شد نیت خود را تفسیر می کرد. به این طریق فال می گرفتند.

باور عامیانه ای دیگر اینکه در این روز نیت کرده و برای دختر شاه پریان سفره پهن می کردند، داخل سفره خوراک مرغ، نمک، انواع میوه، تنقلات و سبزی می گذاشتند و در کنار سفره شعر و سرود می خواندند و موسیقی می نواختند.پاریزی‌ها به خصوص عشایر منطقه همه معتقدند که اولین محصول شیری که از که از دام‌های‌شان بدست می آید در واقع نوبرانه‌ای است که ابتدا باید بین نیازمندان تقسیم شود و با برگزاری مراسمی این شیر را توزیع می کنند.

روز نهم اردیبهشت که چهل روز از شروع سال جدید گذشته است مردم کرمان و پاریز را فراهم نمودن غذا، به خصوص وسایل آش رشته و آش شیر و خوراکی های دیگر چون انواع میوه و تنقلات به دامن طبیعت می روند. غروب چهلم به اصطلاح تنگ شوم اسفند و کندر دود می دادند. همچنین در این مراسم شاهنامه و حافظ خوانی نیز انجام می‌شود.

یک نکته بسیار مهم که در مراسم “چلمو” در کرمان برگزار می شود این است که در این روز کسی ‌نباید دلخوری و کدورتی داشته باشد و افرادی که با هم قهرند با پادرمیانی ریش سفیدان با یکدیگر آشتی می دادند و به نظر بنده اگر همین یک پدیده را در برگزاری مراسم “چهلم آبان روز” در آیین زرتشت مورد توجه قرار دهیم کافی است که ما برای این جشن ارج و منزلت خاصی قائل بشویم.