توسعه پایدار با تاملی بر دوراهی اجتماعی در مصرف برق

توسعه و پیشرفت فناوری و صنعت در دهه‌های اخیر نیاز به انرژی به ویژه تولید برق را بیش از گذشته با اهمیت کرده است، استفاده از سوخت‌های فسیلی و منابع تجدیدناپذیر برای تولید برق و هزینه‌های سنگین احداث نیروگاه‌های آبی از مشکلات موجود بر سر راه تولید برق است، از این رو توسعه انرژیهای تجدیدپذیر سیاست اصلی وزارت نیرو در سالهای اخیر بوده است.

به گزارش نذیر کرمان، مصرف بالای برق، مشترکان را با موقعیت دوراهی اجتماعی روبه‌رو می‌کند واز دید جامعه‌شناسان دو راهی اجتماعی موقعیتی است که در آن، هر کنشگر با دو گزینه روبه‌رو است: رفتار همیارانه و غیر همیارانه.
برای هر فرد وکنشگر، رفتار غیرهمیارانه نفع بیشتری را به دنبال دارد، اما اگر تعداد قابل توجهی از کنشگران، غیر همیارانه رفتار کنند، همه نسبت به وقتی که همیارانه رفتار می کردند، بیشتر زیان می بینند، مبانی نظری بررسی دو راهی اجتماعی، نظریه انتخاب عاقلانه ،به ویژه روایت جامعه شناختی آن، شامل عقلانیت اجتماعی است و عوامل موثر بر رفتار دو راهی اجتماعی، شامل عوامل موقعیتی، شخصیتی و فضای کنش است.
نظریه ها وشواهد رفتاری نشان می دهند ساختار دوراهی اجتماعی تاثیر قابل توجهی بر رفتار میگذارد و توجه به مسئله رفتار صرفه جویی در مصرف برق به عنوان دوراهی اجتماعی بیان می دارد افراد هنگام تصمیم گیری در این زمینه حداقل با دو تضاد اساسی در منافع روبرو هستند: 
تضاد اجتماعی بین منافع فردی و جمعی و تضاد زمانی بین پیامدهای آنی و پیامدهای دیرپای اقداماتشان
درک چگونگی حل این تضادها توسط افراد میتواند به نگرشی ارزشمند درباره شرایطی که انسان ها براساس آن تصمیم می‌گیرند منجر شود.
در این زمینه دو ملاحظه برای صرفه جویی در مصرف برق وجود دارد: 
ملاحظات غیرهمیارانه مانند توجه بر منافع شخصی فوری که با کاهش رفتارهای مرتبط با صرفه جویی در مصرف برق همراه است و دیگری ملاحظات همیارانه مانند توجه به منافع دیگران.
استفاده غیرمجاز از انرژی الکتریکی،استخراج رمزارز غیرمجاز وهمچنین مصرف بیش از حد نوع خاصی از دوراهی اجتماعی یا همان دوراهی منابع مشترک است که در صورتی که اکثریت افراد از انرژی الکتریکی استفاده غیرمجاز، استخراج رمزارز یا مصرف بیش از حد کنند، شرایطی ایجاد می‌شود که علاوه بر وارد آمدن خسارت به شبکه‌های برق، در نهایت به تمامی مصرف کنندگان برق خسارت می زند.
دو راهی اجتماعی موقعیتی است که در آن منافع فردی با منافع جمعی در تضاد است. 
این ناسازگاری می‌تواند بین اهداف کوتاه مدت فردی بهره‌برداران سرمایه‌گذاری کم و بهره‌برداری زیاد یا بین اهداف کوتاه مدت آنان و هدف بلند مدت اجتماعی سرمایه‌گذاری زیاد و بهره‌برداری کم باشد.
 به عبارت دیگر دوراهی اجتماعی شرایطی است که در آن یک اقدام غیر همیارانه برای هر فرد وسوسه انگیز است. زیرا نتایج برتری غالباً در کوتاه مدت برای خود فرد به همراه دارد و اگر همه این سیر اقدام غیر همیارانه را دنبال کنند وضعیت همگان به خطر می افتد.
لذا براساس تحقیقات، آگاهی دادن به مردم در سطح کلان مبنی بر اینکه وضعیت منابع آب، برق و انرژی‌های تجدیدناپذیر در حالت بحرانی است و ضرورت دارد مردم در استفاده از این منابع نهایت صرفه جویی را داشته باشند.
این آگاهی بخشی باید از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های ارتباطی رسمی و غیررسمی معتبر به مردم داده شود تا مورد قبول قرار گیرد، علاوه بر این استفاده از کارشناسان مستقل و مورد علاقه مردم در تبیین موضوعات مربوط به انرژی و بیان اخطارها و کمبودها در آینده می‌تواند در پذیرش این موضوع موثر باشد.
در کنار آگاهی دادن به مردم، جلب اعتماد آنها بسیار مهم است، این اعتمادسازی می‌تواند از طریق سازمان‌های مردم نهاد، گروه‌های مرجع محبوب و شخصیت‌های دارای سرمایه اجتماعی بالا صورت گیرد، ازطرف دیگر سازمان‌های متولی باید به مردم نشان دهند که تاثیرات صرفه جویی شهروندان منفعت و ضرر آن به خود مردم بازمی‌گردد، به این معنا که کسانی که صرفه جویی می‌کنند تشویق و کسانی که پرمصرف هستند و یا از روش‌های غیرقانونی و گریز استفاده می‌کنند، جریمه شوند.
این گونه رفتار با مشترکان می‌تواند به شدت مشارکت اجتماعی مردم را جلب کند، به این معنا که مردم مشارکت کننده در صرفه جویی باید تاثیر کاهش مصرف انرژی را به صورت مستقیم در سبد هزینه خود ببینند، نقش رسانه‌های معتبر و مورد اعتماد مردم در آگاهی بخشی و اعتمادسازی بین مردم و سیاستگذاری درست برای تشویق کم مصرف‌ها و تنبیه مشترکان پرمصرف و قانون گریز بسیار لازم است، این کار با تعرفه گذاری درست و اجرای منصفانه و مقتدرانه آن و برخورد با متخلفان صورت می گیرد.
بهره‌مندی هوشمندانه از سرمایه ملی و انرژی برق یک رفتار شهروندی و اجتماعی است و بهینه‌سازی مصرف انرژی یکی از موضوعات مهمی است که کشورها به خصوص کشورهای پیشرفته برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کاهش هزینه‌های مالی خود آن را در اولویت فعالیت‌های اجتماعی قرار داده اند.
صرفه جویی در همه ابعاد زندگی پیامدهای فردی و اجتماعی مناسبی دارد و مصرف بهینه، یک هنر و مهارت برای ایجاد تعادل میان درآمد و هزینه در حوزه اقتصاد خانواده است که می‌تواند در اقتصاد عمومی و توسعه پایدار کشور نیز تاثیرگذار باشد.
مریم آجرلی- شرکت توزیع نیروی برق استان مرکزی

توسعه پایدار با تاملی بر دوراهی اجتماعی در مصرف برق

منبع: توانیر
? توسعه پایدار با تاملی بر دوراهی اجتماعی در مصرف برق