باستانی پاریزی بر مطالعه مستمر و عمیق تاریخ کرمان تمرکز داشت | اخبار فرهنگی کرمان

فردای کرمان ـ گروه فرهنگ و هنر: دانشگاه شهید باهنر کرمان،میزبان آیین پاسداشت صدمین سال زادروز استاد محمدابراهیم باستانی پاریزی و همایش بین‌المللی «شهرنامه‌نویسی در تاریخ ایران» بود؛ رویدادی که با حضور پژوهشگران داخلی و بین‌المللی،جایگاه این مورخ و پژوهشگر برجسته در تاریخ و فرهنگ ایران را گرامی داشت.

آیین پاسداشت صدمین سال زادروز زنده‌یاد استاد محمدابراهیم باستانی پاریزی در دانشگاه شهید باهنر کرمان،فرصتی فراهم آورد تا نقش ماندگار این اندیشمند در شکل‌گیری هویت فرهنگی کرمان و جایگاه آثار او در تاریخ‌نگاری و شهرنامه‌نویسی ایران،بار دیگر مورد تأمل و بازخوانی قرار گیرد.

 

باستانی پاریزی و دانشگاه شهید باهنر کرمان

به گزارش روابط عمومی دانشگاه شهید باهنر،پیوند استاد باستانی پاریزی با دانشگاه شهید باهنر کرمان پیوندی دیرینه و معنادار است. زنده‌یاد مهندس علیرضا افضلی‌پور،بنیان‌گذار فقید این دانشگاه،از مطالعه آثار باستانی پاریزی و آشنایی عمیق‌تر با فرهنگ و مردم کرمان،به‌عنوان یکی از انگیزه‌های اصلی خود در انتخاب این شهر برای بنیان‌گذاری دانشگاه یاد کرده بود. از سوی دیگر،دکتر باستانی پاریزی نیز همواره با نگاهی مهرآمیز به این دانشگاه،با وجود دشواری مسیر تهران – کرمان،در همایش‌ها و برنامه‌های فرهنگی،ادبی و تاریخی آن حضور می‌یافت و ارتباط خود را با این نهاد علمی حفظ می‌کرد.

از جلوه‌های ماندگار این ارتباط،نقش استاد باستانی پاریزی در غنای کتابخانه دانشگاه شهید باهنر کرمان است؛ جایی که به همت و اعتماد او،مجموعه‌ای ارزشمند از کتاب‌ها و نسخه‌های خطی و چاپی اهدایی خیرین،همراه با یادداشت‌هایی درباره اهداکنندگان،به این کتابخانه سپرده شد و زمینه بهره‌مندی پژوهشگران از این گنجینه‌های فرهنگی فراهم آمد.

 ضرورت بازخوانی و ترویج استاد باستانی پاریزی

در این مراسم که پنجشنبه ۴ دی‌ماه ۱۴۰۴ در تالار وحدت دانشگاه شهید باهنر کرمان برگزار شد،دکتر حسین نظام‌آبادی‌پور،رئیس دانشگاه شهید باهنر کرمان،به رسم میزبانی با خوشامدگویی به میهمانان،استادان و علاقه‌مندان به تاریخ و ادب ایران،یاد و میراث علمی و فرهنگی زنده‌یاد استاد محمدابراهیم باستانی پاریزی را گرامی داشت. وی با اشاره به نقش ماندگار این اندیشمند در پیونددادن تاریخ با زیست اجتماعی مردم،تصریح کرد:آثار دکتر باستانی پاریزی صرفاً مجموعه‌ای از متون تاریخی نیستند،بلکه گنجینه‌ای از ادب،اخلاق و نگاهی انسانی به گذشته به شمار می‌آیند که تاریخ را از سطح روایت‌های خشک فراتر برده و آن را به تجربه‌ای زنده و قابل‌فهم برای مخاطب تبدیل کرده‌اند.

رئیس دانشگاه شهید باهنر کرمان با تأکید بر جایگاه ویژه استاد باستانی پاریزی در تاریخ‌نگاری معاصر ایران افزود:این استاد برجسته با قلم توانمند و نثر فاخر خود،کرمان را به ایران و ایران را در آیینه کرمان معرفی کرد و تاریخ این دیار را با حکمت بومی،ژرف‌اندیشی فرهنگی و زیبایی نگارش درآمیخت و آن را به بخشی از میراث ملی ایران بدل ساخت.

نظام‌آبادی‌پور با ابراز امیدواری نسبت به استمرار چنین برنامه‌هایی،بر ضرورت بازخوانی،تبیین و ترویج آثار استاد باستانی پاریزی تأکید کرد و اظهار داشت:این گردهمایی می‌تواند نقطه آغازی برای توجه دوباره نسل‌های جوان و پژوهشگران به میراث فکری این استاد فرهیخته باشد؛ میراثی که همچنان ظرفیت الهام‌بخشی و راهنمایی برای فهم تاریخ،فرهنگ و هویت ایرانی را داراست.

 

 

انسانی فرهیخته با منش اخلاقی ممتاز

استاد محمدعلی گلاب‌زاده،پژوهشگر و تاریخ‌نگار برجسته،در این آیین با گرامیداشت یاد و میراث علمی و فرهنگی زنده‌یاد دکتر باستانی پاریزی،به تبیین ابعاد انسانی،اخلاقی و علمی شخصیت این اندیشمند پرداخت و تأکید کرد:استاد باستانی پاریزی بیش از آنکه یک مورخ و پژوهشگر باشد،انسانی فرهیخته با منش اخلاقی ممتاز بود که در کنار تاریخ‌نگاری،در عرصه شعر،نویسندگی و پژوهش نیز آثاری ماندگار از خود بر جای گذاشت.

وی با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی دکتر باستانی پاریزی افزود:فروتنی و تواضع از برجسته‌ترین خصایص شخصیتی او بود؛ به‌گونه‌ای که با وجود جایگاه رفیع علمی،هیچ‌گاه استادان و شاگردان خود را از یاد نمی‌برد و همواره با احترام و توجه با آنان برخورد می‌کرد. استاد باستانی پاریزی حتی در تعامل با شاگردان خود،از آموختن نکات تازه غفلت نمی‌کرد و هر فرصتی را برای یادگیری و ثبت دانسته‌های ارزشمند مغتنم می‌شمرد.

گلاب‌زاده با تأکید بر روحیه حق‌شناسی دکتر باستانی پاریزی تصریح کرد:او نسبت به شخصیت‌هایی که در مسیر زندگی علمی و فکری‌اش بر او اثر گذاشته بودند،همواره وفادار و قدردان بود و حتی پس از گذشت سال‌ها،از معلمان و راهنمایان تحصیلی خود با نهایت احترام و فروتنی یاد می‌کرد. پرهیز از خودستایی و شهرت‌طلبی و پایبندی به اخلاق علمی،از دیگر ویژگی‌های برجسته این استاد فرهیخته بود.

این پژوهشگر تاریخ،علاقه و تعلق خاطر عمیق باستانی پاریزی به کرمان و مردم این دیار را از وجوه شاخص شخصیت او دانست و گفت:دکتر باستانی پاریزی کرمان را نه صرفاً به‌عنوان یک شهر،بلکه به‌مثابه بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی ایران دوست می‌داشت و تمامی فعالیت‌های علمی و فرهنگی او در راستای اعتلای تاریخ و فرهنگ این منطقه معنا می‌یافت.

وی در ادامه به یکی از جلوه‌های عملی این تعلق خاطر اشاره کرد و افزود:پس از پیروزی انقلاب اسلامی،در مقطعی که اموال یکی از تجار صاحب‌نام و خیرین کرمانی به اشتباه مصادره شده بود،استاد با نگارش نامه‌ای به مسئولان عالی رتبه قضایی کشور،ضمن تبیین تفاوت‌های جغرافیایی و اقلیمی استان کرمان با دیگر نقاط ایران و دشواری‌های زیست در اقلیم کویری،بر نقش ایثار،تلاش و سخاوتمندی خیرین کرمانی در آبادانی این سرزمین تأکید کرد و از آنان حمایت نمود. این نامه‌ها و یادداشت‌ها،بیانگر دغدغه عمیق و پیوند ناگسستنی او با مردم کرمان است.

 

گلاب‌زاده همچنین خاطرنشان کرد:دکتر باستانی پاریزی در هر کجا که حضور داشت،با نگاهی دقیق و تیزبین،محیط پیرامون خود را رصد می‌کرد و نکات ارزشمند را در یادداشت‌هایش ثبت می‌نمود تا در پژوهش‌ها و آموزش‌های خود از آن‌ها بهره گیرد. وی با نقل خاطرات متعددی از تعاملات علمی و انسانی خود با استاد،این ویژگی را نشانه‌ای از ذهن پویا و روحیه جست‌وجوگر او دانست.

وی تأکید کرد:دکتر باستانی پاریزی نه‌تنها تاریخ و فرهنگ ایران را به ما آموخت،بلکه با منش انسانی،اخلاق علمی و سلوک فردی خود،درس زندگی و انسانیت را نیز به نسل‌های پس از خود منتقل کرد.

 

حمید نیک‌نفس از شاعران برجسته کرمان هم با ذکر خاطراتی از دکتر باستانی پاریزی،سروده‌ای با عنوان «دیدار آشنا» که در آن،همه عناوین آثار استاد باستانی پاریزی نیز به کار رفته است را برای حاضرین قرائت کرد.

 

گردهمایی صرفا یک مراسم یادبود نیست

دیگر سخنران این مراسم،حسین اسحاقی،مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان بود. وی با قدردانی از حضور استادان،پژوهشگران و علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ،و همچنین با ادای احترام به خانواده زنده‌یاد استاد محمدابراهیم باستانی پاریزی و دست‌اندرکاران برگزاری مراسم،بر جایگاه ویژه این اندیشمند در حافظه فرهنگی ایران تأکید کرد.

اسحاقی با اشاره به اهمیت برگزاری چنین آیین‌هایی تصریح کرد:این گردهمایی صرفاً یک مراسم یادبود نیست،بلکه یادآور مسئولیتی فرهنگی در قبال تاریخ و میراث فکری استاد باستانی پاریزی است؛ مورخی که با ثبت صداها و روایت‌های کمتر شنیده‌شده مردم،تاریخ را از سطح محفوظات فراتر برد و آن را به دانشی زنده و قابل‌فهم برای نسل‌های بعد تبدیل کرد.

 

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان با تأکید بر نقش نهادهای فرهنگی و علمی افزود:مسئولیت دستگاه‌های فرهنگی،به‌ویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اداره کل فرهنگ و ارشاد استان،آن است که مفاخر فرهنگی را زنده نگه دارند و با بازخوانی آثار و اندیشه‌های آنان در برنامه‌ریزی‌های فرهنگی،زمینه انتقال این میراث ارزشمند به نسل جدید را فراهم کنند. وی خاطرنشان کرد که بزرگداشت مفاخر زمانی معنا می‌یابد که به تولید فکر،گفت‌وگو،تفسیر آثار و تعمیق شناخت تاریخی در جامعه منجر شود.

 

نام‌هایی که سرمایه‌های فرهنگی به شمار می‌آیند

در ادامه این مراسم،محسن تویسرکانی،شهردار کرمان،با اشاره به ضرورت بازتعریف هویت شهری در شرایط معاصر،بازخوانی اندیشه و روش استاد باستانی پاریزی را ضرورتی فرهنگی و اجتماعی دانست و اظهار کرد:نام‌ها و آثاری چون استاد باستانی پاریزی صرفاً یادآور افتخار نیستند،بلکه سرمایه‌های فرهنگی به شمار می‌آیند که باید در سیاست‌گذاری فرهنگی،آموزش شهروندی و روایت تاریخی شهر جایگاه شایسته‌ای داشته باشند.

وی با تأکید بر مسئولیت مدیریت شهری در پاسداشت این میراث افزود:شهرداری کرمان خود را موظف می‌داند در کنار نهادهای علمی و فرهنگی،در حفظ،معرفی و بهره‌گیری از میراث فاخر فرهنگی شهر نقش‌آفرینی کند. به گفته تویسرکانی،این آیین فرصتی است برای یادآوری مجموعه‌ای از مفاخر فرهنگی و هنری کرمان،از جمله استاد روح‌الله خالقی،استاد هوشنگ مرادی کرمانی،استاد ایرج بسطامی،استاد علی‌اکبر صنعتی و دیگر چهره‌های برجسته‌ای که هر یک بخشی از هویت فرهنگی این دیار را شکل داده‌اند.

شهردار کرمان با اشاره به تنوع و غنای مفاخر استان تصریح کرد:وجود چنین شخصیت‌هایی،مسئولیتی سنگین بر دوش مدیران و متولیان فرهنگی می‌گذارد تا با همکاری میان دستگاه‌ها،میراث‌فرهنگی شهر را به‌درستی حفظ و به نسل‌های آینده منتقل کنند. وی همچنین بر ضرورت استمرار این‌گونه برنامه‌ها تأکید کرد و گفت:این نشست‌ها باید زمینه‌ساز گفت‌وگویی پایدار میان مدیریت شهری و جامعه علمی و دانشگاهی باشند و به تقویت هویت فرهنگی و تاریخی کرمان و در نهایت توسعه فرهنگی و اجتماعی شهر بینجامند.

تویسرکانی در پایان یادآور شد که پاسداشت و معرفی میراث‌فرهنگی کرمان،افزون بر افتخارآفرینی،مسئولیتی ملی است و برگزاری چنین آیین‌هایی می‌تواند همدلی و همکاری میان نهادهای علمی،فرهنگی و مدیریتی را تقویت کرده و به ارتقای فرهنگ و هویت شهری کمک کند.

 

تمرکز مستمر و عمیق بر تاریخ کرمان

در بخش دوم همایش،دکتر منصور صفت‌گل،استاد تاریخ دانشگاه تهران و دبیر علمی همایش،با اشاره به ساختار دو روزه این رویداد علمی گفت:آیین پاسداشت صدمین سال تولد زنده‌یاد استاد محمدابراهیم باستانی پاریزی و نشست علمی بین‌المللی «شهرنامه‌نویسی در تاریخ ایران» بخشی از همایشی دو روزه است که روز نخست آن در دانشگاه تهران برگزار شد و ادامه مباحث علمی آن در روز دوم در دانشگاه شهید باهنر کرمان پیگیری می‌شود.

وی با تأکید بر جایگاه علمی استاد باستانی پاریزی تصریح کرد:آثار این اندیشمند از زوایای گوناگون قابل بررسی است،اما دو محور اساسی در زندگی و فعالیت علمی او برجسته‌تر به چشم می‌خورد؛ نخست،تمرکز مستمر و عمیق بر تاریخ کرمان و دوم،تعلق علمی و وفاداری روشن به دانشگاه تهران. به گفته دکتر صفت‌گل،استاد باستانی پاریزی در سراسر آثار خود،تاریخ کرمان را با دقت و وسواس علمی دنبال کرده و در عین حال،احترام و پیوند خود با دانشگاه تهران را به‌عنوان خاستگاه علمی‌اش همواره حفظ کرده است.

دبیر علمی همایش با اشاره به اهمیت تاریخی و فرهنگی کرمان افزود:کرمان شهری با پیشینه‌ای بسیار کهن و فرهنگی غنی است و استاد باستانی پاریزی در آثار خود،تاریخ این دیار را از نخستین تذکره‌ها تا نوشته‌های پژوهشگران متأخر،از جمله آثار احمدعلی‌خان وزیری،پی گرفته و این میراث تاریخی را به زبانی روشن و قابل‌فهم به نسل‌های بعد منتقل کرده است.

 

 گشودن افق‌های تازه پیش‌روی پژوهشگران

در ادامه،دکتر جمشید روستا،عضو هیئت‌علمی بخش تاریخ دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان و مدیر نشست‌های علمی همایش،با حضور در جمع پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و ادبیات،استاد باستانی پاریزی را چهره‌ای برجسته و تأثیرگذار در حوزه تاریخ،ادبیات و پژوهش‌های فرهنگی دانست و اظهار کرد:برای همه پژوهشگران این حوزه‌ها،آثار و اندیشه‌های استاد باستانی پاریزی مایه غنا،برکت و الهام است.

وی با اشاره به برگزاری بخش نخست این همایش در دانشگاه تهران گفت:در روز نخست،شماری از استادان و پژوهشگران برجسته دیدگاه‌های خود را ارائه کردند و امروز در کرمان،در امتداد همان نشست علمی،مباحث تخصصی و متنوع ادامه خواهد داشت؛ نشست‌هایی که می‌تواند به تعمیق مطالعات شهرنامه‌نویسی و گسترش پژوهش‌های تاریخی در ایران بینجامد.

دکتر روستا تأکید کرد که بررسی آثار استاد باستانی پاریزی،افزون بر حوزه تاریخ،در عرصه ادبیات و فرهنگ نیز افق‌های تازه‌ای پیش‌روی پژوهشگران می‌گشاید.

 

برنامه‌های علمی همایش،با ارائه‌های تخصصی استادان و پژوهشگران داخلی برگزار شد که طی آن،دکتر نزهت احمدی از دانشگاه اصفهان،دکتر علیرضا ملائی از پژوهشگاه علوم‌انسانی،دکتر عباس قدیمی قیداری از دانشگاه تبریز،دکتر سوسن اصیلی از دانشگاه تهران و دکتر پرویز حسین طلایی از دانشگاه شهید باهنر کرمان به ارائه مقالات خود پرداختند.

 

همچنین ارائه‌های علمی برخط استادان بین‌المللی،از جمله دکتر اسراء دوغان از دانشگاه ماردین آرتوقلو ترکیه،دکتر تانژواتش از دانشگاه آنکارا ترکیه و دکتر دانیار انوروف از دانشگاه تاشکند ازبکستان،با استقبال و توجه حاضران همراه شد و بر بُعد بین‌المللی این همایش افزود.