ایجاد سامانه جامع پیش‌نشانگر زلزله در دستور کار محققان زلزله‌شناسی کشور

حمید جوان از کارشناسان مرکز پایش پیش‌نشانگرهای زلزله مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران در گفت‌وگو با نذیر کرمان، موضوع پیش‌نشانگرها را موضوع مهمی در حوزه زلزله دانست و گفت: از این رو ما در مرکز پایش پیش‌نشانگر زلزله فعالیت خود را بر روی توسعه ابزارهای پیش‌نشانگر زلزله متمرکز کردیم.

وی هر عاملی که بشر را قادر به پیش‌بینی زلزله کند، جزو ابزارهای پیش‌نشانگر زلزله دانست و ادامه داد: در دنیا بیشتر از ۳۰ نوع پیش‌نشانگر پیشنهاد شده است، ولی ابزارهایی که برای پیش‌ نشانگر بر روی آن تمرکز داریم، ۴ نوع را شامل می‌شوند که از جمله آن می‌توان به “بررسی امواج رادیویی”، “پیش نشانگرهای الکترومغناطیس”، “استفاده از اختلالات یونوسفری با استفاده از داده‌های GPS” و “اختلاف سرعت VLP به VS” است.

جوان با اشاره به فرایند پیش‌نشانگری از طریق امواج رادیویی، توضیح داد: از طریق فرستنده‌هایی که در کشورهای اروپایی، ژاپن و هند وجود دارد، سیگنال‌های رادیویی ارسال می‌شود و ما با استفاده از گیرنده‌هایی، آنها را دریافت می‌کنیم و داده‌های دریافت‌شده در بازه زمانی مثلا یک ساله مورد بررسی قرار می‌گیرند و در صورتی که در این بازه زمانی داده‌ها از انحراف معیاری مشخصی بیشتر و یا کمتر شود، به عنوان یک آنومالی (ناهنجاری) پیش از زلزله در نظر گرفته می‌شود.

این محقق حوزه زلزله بررسی اختلالات لایه یونوسفر را از دیگر پیش‌نشانگرهای زلزله نام برد و در این باره توضیح داد: با استفاده از داده‌های GPS، غلظت الکترون‌های لایه‌های یونوسفر را مورد بررسی قرار می‌دهیم و اگر این غلظت از یک بازه‌ای از حدی بیشتر باشد، می‌توانیم با زلزله مرتبط بدانیم.

وی با تاکید بر اینکه در این روش تمام روش‌های فضایی و زمینی که به‌عنوان پیش‌نشانگرها قلمداد می‌شوند، مانند غلظت گازهای رادون، مورد بررسی قرار می‌گیرد، افزود: البته اختلالات لایه یونوسفر تنها مربوط به زلزله نمی‌شود، بلکه عوامل دیگری مانند رعد و برق و یا فعالیت آتشفشان‌ها می‌توانند غلظت یون‌ها را تغییر دهند؛ از این رو در این بررسی‌ها اگر به این نتیجه برسیم که در آن بازه زمانی فعالیت آتشفشانی نبوده؛ با جمیع داده‌های موجود می‌توانیم به عنوان پیش‌نشانگری برای زلزله در نظر بگیریم.

جوان، بهره‌برداری از این سامانه‌ها را برای پیش‌نشانگری زلزله منوط به افزایش تعداد دستگاه‌ها و ایستگاه‌های گیرنده امواج رادیویی دانست و گفت: در حال حاضر ۱۰ دستگاه برای بررسی پیش‌نشانگرهای زلزله در اختیار داریم و در صورتی که تعداد ایستگاه‌ها افزایش یابد، پوشش بهتری در این زمینه خواهیم داشت.

به گفته وی، با استفاده از دستگاه‌های موجود توانستیم پیش‌نشانگرهایی از یکی از زلزله ۶.۲ را مشاهده کنیم.

این کارشناس مرکز پایش پیش‌نشانگرهای زلزله مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران تصریح کرد: این روش‌ها در سایر کشورها از سال ۱۹۹۵ مورد توجه قرار گرفته‌، به صورتی که در زلزله کوبه ژاپن از آن بهره‌برداری شده است، ولی در ایران ما در ابتدای راه هستیم، هر چند که محققان کشور در این زمینه مقالات متعددی را به چاپ رسانده‌اند.

وی از راه‌اندازی سامانه جامع پایش پیش‌نشانگرها در کشور خبر داد و اظهار کرد: در حال حاضر ما فرآیند نصب دستگاه‌ها را در دستور کار داریم.

انتهای پیام